A review of reading activities in secondary school Turkish textbooks

Year 2025, Volume: 5 Issue: 2, 316 - 332, 30.11.2025

Ahmet İhsan Kaya , İsmail Çekirge

https://doi.org/10.62605/ufb.1789121

Abstract

The aim of this study is to examine the reading activities in middle school Turkish textbooks and to identify problems in the textbooks. For this purpose, 606 reading activities in the 5th grade Turkish textbook prepared by Anıttepe Publications and the 6th, 7th, and 8th grade Turkish textbooks prepared by the Ministry of National Education (MEB) were evaluated. The data obtained in this descriptive research was analyzed using the document review method. In the first stage of the three-stage research, the distribution of the examined activities according to text, grade level, theme, and the reading outcomes in the 2019 Turkish Course Curriculum was determined. In the second stage, the distribution of the activities according to reading outcomes was determined, and in the third stage, the problems in the reading activities were identified. According to the results of the research, 177 reading activities were identified in the 5th grade Turkish textbook, 134 in the 6th grade, 144 in the 7th grade, and 151 in the 8th grade. It was determined that the activities were most focused on comprehension and least focused on reading fluency among the sub-areas of reading outcomes. Across all grade levels, the following learning outcomes were most frequently included: "Reads aloud and silently, paying attention to punctuation," "Guide the meaning of unfamiliar words and word groups using context," and "Answer questions about the text." The least frequently included activities were "Asks questions about the text" and "Distinguishes text types." The distribution between reading activities and reading outcomes, as well as the distribution between the sub-areas of reading outcomes within reading activities, was found to be unbalanced. Another finding was that some reading sub-skills were not included in the study.

Keywords

Reading skills , secondary school , Turkish textbooks , reading activities

Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan okuma etkinliklerine ilişkin bir inceleme

Abstract

Bu çalışmanın amacı ortaokul Türkçe ders kitaplarında bulunan okuma etkinliklerini incelemek ve ders kitaplarındaki sorunları saptamaktır. Bu doğrultuda Anıttepe yayınlarının hazırladığı 5. sınıf Türkçe ders kitabı ve MEB tarafından hazırlanan 6-7-8. sınıfları Türkçe ders kitaplarında yer alan 606 okuma etkinliği değerlendirilmiştir. Betimsel nitelikte olan bu araştırmada elde edilen veriler, doküman inceleme metodu ile analiz edilmiştir. Üç aşamadan oluşan araştırmanın ilk aşamasında incelenen etkinliklerin metin, sınıf düzeyi, tema ve 2019 Türkçe Dersi Öğretim Programında yer alan okuma kazanımlarına göre dağılımları belirlenmiştir. İkinci aşamada etkinliklerin okuma kazanımlarına olan dağılımları tespit edilmiş, üçüncü aşamada ise okuma etkinliklerindeki sorunlar belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre 5. sınıf düzeyindeki Türkçe ders kitabında 177, 6. sınıf düzeyinde 134, 7. sınıf düzeyinde 144 ve 8. sınıfta 151 okuma etkinliği tespit edilmiştir. Etkinliklerin okuma kazanımlarının alt alanlarından en çok anlamaya en az ise akıcı okumaya yönelik olduğu tespit edilmiştir. Sınıf düzeylerinin tamamında kazanımlardan sırasıyla en çok “Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.”, “Bağlamdan yararlanarak bilmediği kelime ve kelime gruplarının anlamını tahmin eder.” ve “Metinle ilgili sorulara cevap verir.” en az ise “Metinle ilgili sorular sorar.” ve “Metin türlerini ayırt eder.” kazanımlarına yönelik etkinliklerin yer aldığı tespit edilmiştir. Okuma etkinlikleri ile okuma kazanımları arasındaki dağılım ve okuma etkinliklerinin okuma kazanımlarının alt alanları arasındaki dağılımın dengeli olmadığı görülmüştür. Araştırmada okumanın bazı alt becerilerine yer verilmediği elde edilen bir diğer sonuçtur.

Keywords

Okuma becerisi , ortaokul , Türkçe ders kitapları , okuma etkinlikleri

Ethical Statement

Etik Kurul belgesi gerektirmemektedir

References

• Atasoy, A. (2022). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan yazma etkinliklerine ilişkin bir değerlendirme. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 30, 20-35.
• Ateş, N. T. (2023). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki okuma metinlerinin okuma kazanımları açısından değerlendirilmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 32, 147-163.
• Baştuğ, M. (2012). İlköğretim I. kademe öğrencilerinin akıcı okuma becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Baştug, M.,& Akyol, H. (2012). Akıcı Okuma Becerilerinin Okuduğunu Anlamayı Yordama Düzeyi. Journal of Theoretical Educational Science/Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(4), 394-411.
• Beydoğan, H. Ö. (2010). Okuma ve anlamayı etkileyen stratejiler. Milli Eğitim Dergisi, 40(185), 8-21.
• Coşkun, E. (2002). Okumanın hayatımızdaki yeri ve okuma sürecinin oluşumu. Türklük Bilimi Araştırmaları, 11, 231-244.
• Çevik, A.,& Güneş, F. (2017). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 272-286.
• Genç, Ş. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki okuma etkinliklerinin okuma eğitimi yeterliği bağlamında metin dilbilimsel analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Grabe, W.,& L. F. Stoller (2002). Teachingand Researchin Greading. Harlow: Pearson Education.
• Hamzadayı, E. (2019). Üstbilişsel Okuma Stratejileri Kullanım Düzeyi İle Okuduğunu Anlama Arasındaki İlişki. Ankara Üniversitesi Yayınları, Eğitim bilimleri Fakültesi Yayın No: 227, Çogem Eğitim, Araştırma ve İnceleme Dizisi: 6.
• Hamzadayı, E.,& Batmaz, Ö. (2022). Okuduğunu anlamayı etkileyen etmenlere yönelik bir inceleme. Ege Eğitim Dergisi, 23(2), 190-209.
• Harris, Albert J. and E. R. Sipay. (1990). How toIncrease Reading Ability.(9th Edition). New York: Longman.
• Kaya, D. (2016). Akıcı okuma gelişiminin değerlendirilmesine yönelik boylamsal bir çalışma. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 4(2), 14-25.
• MEB (2019).2019 Türkçe Dersi Öğretim Programı. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Özenç,E.,& Epçaçan, C. (2022). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin ortaokul öğrencilerinin okuduğunu anlama becerisinin incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, (90), 147-168.
• Read, J. (2000). Assessing vocabulary. Cambridge: Cambridge UniversityPress.
• Soutwood, S. (2012). Thejoy of reading groups. Adults Learning, 23(3), 36-37
• Sözen, N. (2022). Okuma akıcılığı ve anlama becerilerinin geliştirilmesinde okuma stratejileri ve yöntemler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 9(4), 141-160.
• Şahin, H. (2006). Terimlerin genel dile yansımasına dair bazı gözlemler. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(20), 123-129.
• Şimşek, R. (2021). 8. sınıf Türkçe ders kitabının söz varlığına yönelik bir inceleme. Kesit Akademi Dergisi, 7(28), 346-355.
• Uysal, P. K. (2021). Akıcı okuma, okuduğunu anlama ve kelime hazinesinin geliştirilmesinde kullanılan bir yöntem: Okuma tiyatrosu. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(1), 76-93.
• Ülper, H. (2019). Okuma ve Anlamlandırma Becerilerinin Kazandırılması. Ankara: Nobel Yayınları.
• TDK. (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.