FUZÛLÎ’NİN “SEVER” REDİFLİ GAZELİNİN ŞERHİ VE TASAVVUFÎ AÇIDAN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 9 - 22, 01.07.2021

Yusuf Gürdal

Öz

Divan şiirleri çok anlamlı olmalarıyla bilinen edebî şaheserlerdir. Bu şaheserlerin önemini anlamak için onların anlam katmanları arasında araştırmacı bir ruhla gezinmek gerekir. Her okuyucuda ve her okuyuşta farklı anlam ve çağrışımlar uyandıran divan şiirinin usta şairleri de eserlerini oluştururken bu durumu elbette bilerek kalem oynatmışlardır. Bir edebi esere özellikle de şiire yalnızca bir anlam vermek mümkün değildir. Zira bir edebi eser müellifinin zihin dünyasından ve yazıldığı dönemden çok önemli izler taşır. Özellikle divan şiirleri birkaç istisna dışında tamamen döneminin anlayışını ve kültürünü büyük ölçüde yansıtan bir hüviyete sahiptir. Halkın en alt tabakasından en seçkin kesimine kadar hemen herkesin etkisinde bulunduğu dini-tasavvufî ve kültürel ögeler ile aşkın bu şiirlerde okuyucusunun idrak seviyesine göre birçok mesajı yansıtan bir anlam zenginliği vardır. Edebi metinlerin şerh ve incelemelerinde bilhassa gazeller ilk bakışta tamamen beşeri bir aşkı anlatan bir görünüm sergilemektedir. Ancak gazellerin derinliklerine doğru bir anlam yolculuğuna çıkılınca tasavvufi ögeler açısından oldukça zengin içeriklere sahip oldukları görülmektedir. Biz de bu çalışmamızda Fuzûlî’nin “sever” redifli gazelini şerh etmeye ve tasavvufî manalar açısından incelemeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Divan Şiiri, Tasavvuf, Şerh, Fuzûlİ, Gazel

ANNOTATION OF FUZÛLÎ'S "SEVER" REDIFIED GAZEL AND ITS EXAMINATION IN TERMS OF SUFISM

Öz

Divan poems are literary masterpieces known for being very meaningful. To understand the significance of these masterpieces, it is necessary to navigate their layers of meaning with an investigative spirit. The master poets of the divan poetry, which evokes different meanings and associations in every reader and every reading, of course, have deliberately played this situation while creating their works. It is not possible to give only one meaning to a literary work, especially a poem. Because a literary work carries very important traces from the intellectual world of the author and the period in which it was written. Divan poems in particular have an identity that largely reflects the understanding and culture of the period, with a few exceptions. There is a richness of meaning reflecting many messages according to the level of comprehension of the reader in these transcendental poems, with religious-mystical and cultural elements that are influenced by almost everyone from the lowest to the most elite. In the commentary and examinations of literary texts, especially the gazels show an appearance that expresses a completely human love at first sight. However, when a journey of meaning into the depths of the gazels, it is seen that they have very rich content in terms of mystical elements. In this study, we will try to annotate Fuzuli's "loving" gazel and to examine it in terms of mystical meanings.

Anahtar Kelimeler

Divan Poetry, Sufism, Commentary, Fuzûlî, Gazel

Kaynakça

• Akyüz, K., & Beken, S. (1958). Fuzûlî Divanı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Cebecioğlu, E. (2005). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Anka Yayınları.
• Ceylan, Ö. (2007). Tasavvufi Şiir Şerhleri. İstanbul: Kapı Yayınları.
• İpekten, H. (1986). Gazel Şerhi Örnekleri. Türk Dili Dergisi(Türk Şiiri Özel Sayısı II), 415-416-417.
• İz, M. (2001). Tasavvuf. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Karahan, A. (1989). Fuzûlî Muhiti, Hayatı ve Şahsiyeti. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Karaman, H., Çağrıcı, M., Dönmez, İ., & Gümüş, S. (2016). Kur'an Yolu Meâli. Ankara: Özyurt Matbaacılık.
• Mengi, M. (1997). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Akçağ.
• Pala, İ. (2003). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: L&M.
• Pala, İ. (2006). Şi'r-i Kadîm. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Pürcevâdî, N. (1998). Can Esintisi-İslam'da Şiir Metafiziği. (H. Kırlangıç, Çev.) İstanbul: İnsan Yayınları.
• Tarlan, A. (2003). Fuzûlî Divanı Şerhi. Ankara: Akçağ Yayınları.