The Presentation of Orientalist Discourse in Translation: Turkish Translations of Alexander William Kinglake’s Eothen

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 293 - 312, 30.12.2024

Sitem İnce

https://doi.org/10.55036/ufced.1589735

Öz

Alexander William Kinglake’s Eothen or Traces of Travel Brought Home from the East (1844) reflects the vision of a British traveler visiting the Ottoman lands. However, Kinglake’s depiction of the East and the Eastern people in Eothen has been highly criticized on the common ground that it presents the East from an Orientalist point of view and creates the Other (Bilici, 2011; Salahshour and Salahshour, 2012; Karaduman, 2013; Erdoğan, 2014). Edward Said’s influential book Orientalism (1978) may be regarded as a milestone that provides critical tools for studies such as Eothen and parallelly, the harshest criticisms for Kinglake and his travelogue has been articulated by Said. This highly debated travel book has been translated into Turkish twice: first in 1982 by Ahmet Edip Uysal, published by the Ministry of Culture and Tourism Publishing and in 2004 by Adem Fidan, published by İlkbiz Publishing. Based on this, the aim of this study is to discuss the presentation of Eothen's Turkish translations to Turkish readers and to problematize how paratextual elements can affect the presentation of a travelogue written with an othering tone by an orientalist writer. The discussions are conducted within the conceptual framework of Said’s Orientalism, utilizing Gerard Genette’s ‘paratexts’ as the methodological framework of the study. The study has revealed that two Turkish translations of Eothen presented the orientalist discourse differently and paratextual elements were used effectively while creating the new presentation of the book for the target reader.

Anahtar Kelimeler

Travel Writing, Translation, Orientalism, Alexander William Kinglake, Eothen

Çeviride Oryantalist Söylemin Sunuluşu: Alexander William Kinglake’in Eothen İsimli Eserinin Türkçe Çevirileri

Öz

Alexander William Kinglake’in Eothen or Traces of Travel Brought Home from the East (1844) adlı eseri, Osmanlı topraklarını ziyaret eden bir İngiliz gezginin bakış açısını yansıtmaktadır. Ancak Kinglake’in Eothen’daki Doğuyu ve Doğulu insanı tasviri, Doğu’yu oryantalist bir bakış açısıyla resmettiği ve Öteki’yi yarattığı ortak zemininde sert bir şekilde eleştirilmiştir (Bilici, 2011; Salahshour ve Salahshour, 2012; Karaduman, 2013; Erdoğan, 2014). Edward Said’in önemli eseri Orientalism (1978), Eothen gibi eserlerin analizinde eleştirel araçlar sağlayan bir dönüm noktası olarak görülebilir ve buna paralel olarak Kinglake ve seyahatnamesine yönelik en sert eleştiriler Said tarafından dile getirilmiştir. Çok tartışılan bu seyahat kitabı Türkçeye iki kez çevrilmiştir: İlki 1982 yılında Ahmet Edip Uysal tarafından Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, ikincisi ise 2004 yılında Adem Fidan tarafından İlkbiz Yayınları tarafından yayımlanmıştır. Buradan yola çıkarak bu çalışmanın amacı, Eothen’ın Türkçe çevirilerinin Türk okura sunuluşunu tartışmak ve yanmetinsel öğelerin oryantalist bir yazarın ötekileştirici bir üslupla kaleme aldığı seyahatnamesinin sunumunu nasıl etkileyebileceğini sorunsallaştırmaktır. Tartışmalar Said’in Oryantalizm kavramsal çerçevesi içerisinde yürütülmüş olup, çalışmanın metodolojik çerçevesi olarak Gerard Genette’in ‘yanmetinsel öğeleri’ (1997) kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, Eothen’in iki Türkçe çevirisinin oryantalist söylemi farklı şekillerde sunduğu ve kitabın hedef okuyucuya yönelik yeni sunumunda yanmetinsel öğelerin etkili bir şekilde kullanıldığı ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Seyahat Yazını, Çeviri, Oryantalizm, Alexander Wiliam Kinglake, Eothen

Kaynakça

• Alimen, N. (2019). Batı’nın Doğu Çevirisi Olarak Oryantalizm ve Oryantalist Metinlerin Türkçeye Çevirileri. Çeviribilimde Araştırmalar (pp. 59-92). Ed. Seda Taş. Istanbul: Hiperyayın.
• Avcı Solmaz, S. G. (2020). Power Relations in the Retranslations of an Orientalist Text and the Struggle to Capture the Representation of the “Acceptable Occident”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. (19): 813-832.
• Bilici, İ. E. (2011). Oryantalist Seyahatnamelerde Türk İmgesi Üzerine Bir İnceleme: Alexander William Kinglake’in Seyahatnamesi Eothen Örneği. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. (2): 1-21.
• Burney, S. (2012). PEDAGOGY of the Other: Edward Said, Postcolonial Theory, and Strategies for Critique. New York: Peter Lang.
• De Voragine, J. (2012). Saint Silvester. The Golden Legend: Readings on the Saints (pp. 62-70). Trans. William Granger Ryan. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
• Doğan, M. (2016). On Dokuzuncu Yüzyıl İngiliz Seyahat Edebiyatı’nda Osmanlı’nın; Osmanlı Seyahat Edebiyatında da Avrupalıların Yaklaşımları (Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım). (Unpublished PhD Thesis). Istanbul: Istanbul Üniversitesi.
• Erdoğan, T. (2014). Eothen’de Oryantalizm ve Osmanlı Dünyası: Eleştirel Söylem Çözümlemesi. ERDEM İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi. 11(66): 87-101.
• Genette, G. (1997). Paratexts: Thresholds of interpretation. Trans. Jane E. Lewin. Cambridge: Cambridge University Press.
• Güncüoğlu, M. Ö. (2016). Post-Ottoman Empire European Imaginations of the Image of the Women of Maghreb. DTFC Dergisi. 56(1): 226-248.
• Gündüz, A. (2020). İslamı Çeviriyle Savunmak: Orientalism’in İlk Türkçe Çevirisi (1982) Bourdieucu Bir Analiz Çalışması. Istanbul: Kriter Yayınevi.
• Jakobson, R. (1959). On Linguistic Aspects of Translation. On Translation (pp. 232-239). Ed. R. Brower. Cambridge MA: Harvard University Press.
• Karaduman, A. (2013). Eothen: İngiliz Seyyah Alexander Kinglake’in Osmanlı Türkiyesine Ötekileştirici Bakışı. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. Güz (19): 93-102.
• Kinglake, A.W. (1844). Eothen or the Traces of Travel Brought Home from the East. London: John Oliver.
• Kinglake, A. W. (1982). Doğu Hasreti. Trans. Ahmet Edip Uysal. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kinglake, A. W. (2004). Eothen Bir Oryantalistin Doğu Seyahatnamesi. Trans. Ahmet Fidan. Istanbul: İlkbiz Yayınları.
• Kirkpatrick, F. A. (1917). The Literature of Travel: 1700-1900. The Cambridge History of English Literature Volume XIV: The Nineteenth Century III (pp. 265-283). Eds. Sir A.W. Ward and A.R. Waller. New York: G.P. Putnam’s Sons; Cambridge, England: University Press.
• Kovala, U. (1996). Translations, Paratextual Mediation, and Ideological Disclosure. Target. 8(1): 119-147. Amsterdam: John Benjamins.
• Krieger, B. (1996). Alexander Kinglake and the Making of Eothen. Eothen or Traces of Travel Brought Home from the East (pp. vii-xvii). : United States of America: The Marlboro Press/Northwestern.
• MacLean, G. (2007). Looking East: English Writing and the Ottoman Empire Before 1800. Palgrave Macmillan.
• Özer Ütük, S. (2016). Reverse Orientalism in the Turkish Translations of Turkish Embassy Letters of Lady Mary Wortley Montagu. (Unpublished Master's Thesis). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Said, E. (2003). Orientalism. London: Penguin Books.
• Salahshour, N. and Salahshour, F. (2012). Representation of the East in Western Literature: A Critical Discourse Analysis of the Travelogue Eothen. Mediterranean Journal of Social Sciences. 3(2): 531-541.
• Sayın, A. B. (2019). Çevirinin Yuvaya Dönüşü: Sömürgecilik Sonrası Çeviri Kuramında “Metinsiz Geri Çeviriler”. Çeviribilimde Araştırmalar (pp. 235-250). Ed. Seda Taş. Istanbul: Hiperyayın.
• Şahin, G. (2017). İngiliz Seyahatnamelerinde Osmanlı Toplumu ve Türk İmajı. Istanbul: Gökkubbe Yayınları.
• Tahir Gürçağlar, Ş. (2002). What Texts Don’t Tell: The Uses of Paratexts in Translation Research. Crosscultural Transgressions: Research Models in Translation Studies II (pp. 44-60). Eds. Yves Gambier and Luc van Doorslaer. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
• Tahir Gürçağlar, Ş. (2011). Paratexts. Handbook of Translation Studies Vol. 2 (pp. 113-116). Ed. Theo Hermans. Manchester: St. Jerome Publishing.
• Tahir Gürçağlar, Ş. (2013). Agency in Allographic Prefaces to Translation Works: An Initial Exploration of the Turkish Context. Authorial and Editorial Voices in Translation (ss. 89-108). Eds. Hanne Jansen ve Anna Wegener. Montreal: Editions quebecoises de l’oeuvre.
• Tu Q. and Li, C. (2017). A review on Textless Back Translation of China-Themed Works Written in English. Studies in Literature and Language. 14(1): 1-7.
• Tuckwell, W. (1902). A.W. Kinglake: A Biographical and Literary Study. London: George Bell and Sons.
• Yıldız, A. (2013). Türk Düşünce Tarihinde Oryantalizm Eleştirisinin Alımlanışı. Folklor/Edebiyat. 19(75): 221-236.
• Yılmaz, Ö. (2013). Osmanlı Şehir Tarihleri Açısından Seyahatnamelerin Kaynak Değeri. Tarih İncelemeleri Dergisi. 28(2): 587-614.