Lu Xun’ün “Saçın Hikâyesi” Öyküsünün Çevirisi ve Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 122 - 152, 30.06.2025

Selma Başkan , Gülsüm Bozdağ

Öz

Modern Çin edebiyatının öncülerinden biri olarak kabul edilen Lu Xun, 25 Ekim 1881’de Shaoxing’de doğmuştur. Yazıları, dönemin toplumsal yapısına yönelik sert eleştiriler içermekte ve halkı uyanışa çağırmaktadır. Qing Hanedanlığının emperyalist baskılar altında zayıflaması, Çin toplumunda ayaklanmalara ve yönetim karşıtı hareketlere neden olmuştur. Özellikle 4 Mayıs Hareketi sonrasında edebiyat ve kültür alanında köklü dönüşümler yaşanmıştır. Lu Xun, 20. yüzyıl başlarında Çin’in feodal düzenine, batıl inançlarına ve entelektüel atalete karşı kalemini bir mücadele aracı olarak kullanmıştır. Bu süreçte birçok aydın gibi o da halkın yanında yer almış, yazdığı makaleler ve dergiler aracılığıyla özgürlükçü düşünceleri yaymıştır. Eserlerinde feodal yapıyı eleştirerek bireyin kimlik arayışı, toplumla çatışması ve sosyal baskılar gibi temaları işlemiştir. Doğu ve Batı kültürlerinden edindiği birikim, düşünsel dünyasını şekillendirmiş ve ideal bir insan modeli ile yaşam tarzı tasavvurunu eserlerine yansıtmıştır. Bu çalışmada, Lu Xun’ün “Saçın Hikâyesi” adlı öyküsü üzerinden Çin toplumunun modernleşme sürecinde yaşadığı değer çatışmaları incelenmiştir. Saç motifi, birey-toplum ilişkisi, kimlik sorunları ve sosyal uyum baskısını simgeleyen bir araç olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca, Lu Xun’ün eleştirel bakış açısı, modern Çin edebiyatına katkıları ve dönemin toplumsal yapısına dair tutumu detaylı biçimde ele alınmıştır. Çalışmada hem Çince hem de Türkçe kaynaklardan yararlanılarak dönemin tarihî ve kültürel bağlamına ışık tutulmuş; hikâyenin çevirisiyle birlikte kapsamlı bir analiz sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Lu Xun , Çin Edebiyatı , Saçın Hikayesi , 4 Mayıs Hareketi

Kaynakça

• Asia for Educators. (t.y.). Lu Xun (1881–1936). Columbia University. Erişim tarihi: 17 Haziran 2025, https://afe.easia.columbia.edu/special/china_1900_luxun.htm
• Bekcan, U. (2017). Gönülsüz muhabbetten dostluğa: 1949 Çin devrimiyle birlikte Sovyetler Birliği-Çin Komünist Partisi/Çin Halk Cumhuriyeti ilişkilerinin değişen yüzü. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(26), 371–387.
• Cheng, C.-m. (1977). The impact of Japanese literary trends on modern Chinese writers. In M. Goldman (Ed.), Modern Chinese literature in the May Fourth era (pp. 71–95). Harvard University Press.
• Chou, E. S. (2007). “A Story about Hair”: A curious mirror of Lu Xun's pre-Republican years. The Journal of Asian Studies, 66(2), 421–459. https://www.jstor.org/stable/20203164
• Dan, Y. (2016). Çin Edebiyatı: Şarkılar Kitabı'ndan Günümüze Köklü Gelenek. İstanbul: Analiz Basım Yayın.
• Forster, E. (2014). The invention of the New Culture Movement in 1919 (Doktora tezi, University College London). Oxford University Research Archive. https://ora.ox.ac.uk/objects/uuid%3A81342b7c-7015-4968-8c42-a6aff6e4eab8/files/m3a29382df5de68bba3d01cd08b9131e9?utm_source=chatgpt.com
• Hu, H. [胡慧]. (2020, 24 Kasım). 反思白话文运动 [Reflections on the Baihua Movement]. 华东师范大学图书馆. https://lib.ecnu.edu.cn/msk/6e/26/c39260a486950/page.psp
• Kalkır, N. (2021). Modern Çin edebiyatı öncülerinden Lu Xun’ün “İlaç” adlı eserinin yorumlanması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(67), 1–11. https://doi.org/10.51290/dpusbe.738025
• Keay, J. (2011). Çin tarihi (Çev. N. Kars Tayanç & D. Tayanç). İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Kement, F. (t.y.). 札记：周作人和茨威格的人道主义 [Notes: The humanism of Zhou Zuoren and Stefan Zweig]. https://www.academia.edu/38117095
• Kuo, M. (1967). Commemorating Lu Hsun's Rebellious Spirit. In Commemorating Lu Hsun, Our Forerunner in the Cultural Revolution (ss. 37–38). Peking: Foreign Languages Press.
• Leung, V. Y.-Y. (2019). Coming of age in Hong Kong: A study of a Colonial Literary Field in the 1950s (Doktora tezi, Johannes Gutenberg University of Mainz).
• Liu, Z. (2016). Çin Edebiyatı 2. Antalya: Likya Yayınları.
• Mair, V. H. (1991). The Columbia History of Chinese Literature (s. 743). New York: Columbia University Press.
• Mair, V. H. (2017, May 19). Hu Shih’s “Eight don’ts”. Language Log. https://languagelog.ldc.upenn.edu/nll/?p=30801
• Masayuki, N. (2007). March 1 and May 4, 1919 in Korea, China and Japan: Toward an international history of East Asian independence movements. The Asia-Pacific Journal: Japan Focus(5). https://apjjf.org/Nishi-Masayuki/2560
• Moran, B. (1999). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Pan, G. J., & Wang, R. H. (Eds.). (2019). Wu si zai Dong Nanya [五四在东南亚 / Five Four Movement in Southeast Asia]. Global Publishing.
• Sayar, Y. (2022). “Bir Delinin Günlüğü”: Çin tarihinde Lu Xun’u aramak. Mecmua, (14), 123–133. https://doi.org/10.32579/mecmua.1161230
• Ünal Chiang, G. (2016). Çin Modern Edebiyatı Deneme Eserleri Seçkisi. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Ünal Chiang, G. (2017). 4 Mayıs Hareketi ve Çin Edebiyatında Modernleşme: Modern Çin. folklor/edebiyat, 41–45.
• Wang, B. (2013). 白话文运动及其在中国现代文学中的地位 [The Baihuawen Movement and its Position in Modern Chinese Literature]. 新都书盟. http://book.newdu.com/m/view.php?aid=28621&pageno=4
• Xianyi, Y., & Yang, G. (1980). Lu Xun selected works. Pekin: Foreign Languages Press.
• Yılmaz, P. A. (2021). Lu Xun’ün Delinin Güncesi adlı eserinde eleştiri unsuru olarak yamyamlık motifi. In M. Dündar & G. Kirilen (Eds.), APAM Çin Çalışmaları – I (ss. 219–227). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Yolaç, S. (2016). Herkes için Çin tarihi: Siyaset, Kültür ve Medeniyet. Ankara: Olasılık Yayınları.
• Zarrow, P. (2012). After Empire: The Conceptual Transformation of the Chinese State, 1885–1924. Stanford: Stanford University Press.
• Zhou, C. Z. (2019). Siwu Yundong Xin Wenhua Daolun [四五运动新文化导论]. In Pan, G. J., & Wang, R. H. (Eds.), Wu si zai Dong Nanya (s. 8). Global Publishing.