ÜÇ BOYUTLU SANAT

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 2, 11 - 27, 12.09.2023

Mustafa Bulat , Serap Bulat

Öz

Üç boyutlu heykel sanatı, insanlar için sadece bir estetik obje olmaktan öte, insanın duygularına hitap eden, insanı var olduğu atmosferden geçmişe taşıyan, sanat yapıtı içine çeken özelliğe sahiptir. İnsanoğlu ile birlikte var olan üç boyutlu sanat, din kadar eski bir oluşumdur. İnsanoğlunun sanat etkinlikleriyle bilinmeyen, anlaşılmayan, bilinçaltına atılmış korkulan fikirleri ele alarak, üç boyutlu yapının plastik diliyle konuşup, plastik olarak bir yapı ortaya koyar. Yaşamın içerisinde var olan bu davranış biçimi, yaşamın özü olarak bize yansır. Mağra döneminden itibaren yazının ortaya çıkmadığı dönemde insan çizgiler, biçimler ve renklerle kendini ifade etme yolunu keşfetmiştir. Başlangıçtan günümüze, toplumsal yapılar içerisinde varlığını devam ettiren ve bir ifade aracı olan sanat nesnesi, belli süreçlerden geçmiş, bazen ilerleme yaşamış yükselmiş, bazen de düşüş göstererek sürekliliğini yine de devam ettirmeyi başarmıştır. İnsanoğlunun yaratıcılığının en duyarlıklı dokusu oluşturan sanat, hangi düzeyde olursa olsun, istenilen gelişme boyutlarına erişebilmiştir. XX. yüzyıl başlarından günümüze modern sanat akımları ve modern sanatçılar, sanat yapıtlarının sadece maddi bir varlık olmadığının aynı zamanda bir felsefesinin de olduğuna inanmış ve bu doğrultuda yapıtlar üretmişlerdir.
Üç boyutlu bir yapıyı teşkil eden heykelin kendisi, belirli bir anlayış içinde bir araya getirilmiş form, biçim, hacim, doku ve kompozisyondan meydana gelmiş plastik kurgudan oluşturulmuş bir tasarımdır. İnsan bir varlık olarak, o duyumlarından tümüyle kaçan, duyusal ilgiler ve duyumlar yerine düşünce süreçlerini soyutlayıcı kompozisyon elemanları olarak kullanan bir sanat anlayışını tercih eder. Bu durum, biçimsel yaklaşımla değer yargılarının ya da beğenisel önceliklerin varlığı ile insanın kendini görmek istediği ve dış kaynaklı nedenlerin içsel sorun haline dönüştürülmesi de sorgulanabilir bir tutumdur.
XX. yüzyıl ve günümüz heykel sanatçısının çalışmalarındaki anlayış, evrimleşerek değişikliğe uğrayan düşünceler ve bu düşüncelerin kendi içerisindeki zihinselliği maddeye yeni bir anlam yüklemektedir. Bu birikimler bir sanatçının yapıtlarında, sevinçler, hayaller ve düşünceler ile birlikte, bilim ve tekniğin süzgecinden geçerek, tekrar insanlığa armağan edilen bir yapıya kültüre, yani sanat nesnesine dönüşmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sanat, estetik, heykel, hacim, form, hareket, kompozisyon

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Kaynakça

• AKYÜREK, E., Ortaçağ’dan Yeni Çağ’a Felsefe ve Sanat, Kabalcı Yayınevi, İstanbul,1994
• AKARSU, B., Felsefe Terimleri Sözlüğü, “Bilim” Maddesi, 4. Baskı, İstanbul, 1988
• ALKAR, B., “2000’li Yıllarda Ankara Kenti'nin Açık ve Yeşil Alanlarında Heykelin Yerine Olmalıdır?”, Peyzaj Mimarlığı Dergisi, Ankara, 1991, s. 21-78
• ANTMEN, A., 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar, Sel Yayıncılık, İstanbul, 2008
• ARTBOOK, Picasso, Boyut Yayın Grubu, İstanbul, 2008
• ARTUT, K., Sanat Eğitim Kuramları ve Yöntemleri, Anı Yayıncılık, Ankara, 2009
• ASLAN, A., Eylem Düşünce Açısından 20.Yüzyıl, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, 2012
• ATAKAN, N., Arayışlar, Yapı Kredi Yayınları, I. Baskı, İstanbul,1998
• BARASKİ, C., Heykel Hakkında Genel Bilgiler, Bükreş,1964
• BATUR, E., Modernizmin Serüveni, Çev. Sema Rifat, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2009
• BATUR, E., “Avant-Garde 1945-1995”, Sanat Dünyamız, Sayı 84, İstanbul,1995
• BAZİN, G., Sanat Tarihi, Çev. Üzra Nural, Selahattin Hilav, Sosyal Yayınlar, İstanbul, 1998
• BEKSAÇ, E., Avrupa Sanatına Giriş, Engin Yayıncılık, 2. Basım, İstanbul, 2000, s. 111
• BELL, B., Sanatın Yeni Tarihi, Çev. Ceren Ünlü, Nurçin İleri & Rana Gürtuna, NTV Yayınları, Çin, 2009
• BERGER, J., Sanat ve Devrim, Çev. Bige Berker, Yankı Yayınları, İstanbul, 1974
• BEYKAL, C., “Kübizm ve Gerçekliğin Kavramsallaşması”, Artist Dergisi, Sayı 14, Artist Yayınları, İstanbul, 2003, s. 16-22.
• BİLGE, N., Modern ve Soyut Heykelin Doğuşu 1900-1950, Boğaziçi Üniversitesi Yayını, İstanbul, 2000
• BOURDİEU, P., Sanatın kuralları, Çev. Necmettin Kamil Sevil, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul,2006
• BOURRİAUD, N., İlişkisel Estetik, Çev. Saadet Özen Bağlam Yayınları, İstanbul, 2005
• BOYUT Plastik Sanatlar Dergisi,“Picasso’nun Çağımız uygarlığına anımsattıkları”, Mayıs, Ankara, 1982
• BRECHT, B., Sanat Üzerine Yazılar, Çev. Kamuran Şipal, İstanbul,1990 BULAT, M., İnsan Vücudunu Konu Alan Heykel Çalışmaları, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 1990, s.10-11
• BULAT, S., “Teknoloji ve Modern Heykel Sanatı”, Sanat Dergisi, S. I, Erzurum, 1999, s. 133-140
• BULAT, M., “Modern Heykelin Doğuşu”, Sanat Dergisi, Sayı XI, Erzurum, 2007, s. 83-89.
• BULAT, M.,“Form Ve Kompozisyon”,Sanat Dergisi, Sayı XII, Erzurum, 2007, s.73-78
• BULAT, M., BABAYEV, G., & BULAT, S. , Heykel Atölye, İstanbul, 2004
• CARSTEN, P., WARNCKE, I. & WALTER, F., Picasso, London,1997
• CAUSEY, A., Sculpture Since 1945, Oxford University, New York, 1998
• CEMAL, A., Sanat Üzerine Denemeler, Can Yayınları, İstanbul, 2000
• CEVİZCİ, A., Felsefe Terimleri Sözlüğü, Paradigma Yayınevi, İstanbul, 2003
• CHRİSTİANE, Art Of The 20th Century, Taschen Yayınları, İspanya, 2000
• CUMMİNG, R., Sanat, T.Y. İnkılâp yayınları, İstanbul, 2008
• DEMİRKOL, C.V., Batı Sanatında Modernizm ve Postmodernist Kırılmalar, Doğa Basın Yayın, İstanbul, 2008
• ERGÜVEN, M., Yoruma Doğru, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2000
• ERİNÇ, M. S., Kültür Sanat Sanat Kültür, Ütopya Yayınevi, Ankara, 2004
• ERİNÇ, M. S., Sanatın Boyutları, Ütopya Yayınevi, Ankara, 2004
• ERSOY,A., Sanat Kavramlarına Giriş, Yorum Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2002
• EVANS, M., Heykel Üzerine Notlar, Çev. A. Göktürk, Londra, 1937
• FİNEBERG, J., 1940’tan Günümüze Sanat, Çev. S. Atay, G. E. Yılmaz, İzmir, 2014
• FİSCHER, E., Sanatın Gerekliliği, Çev. Cevat Çapan, Payel Yayınları, İstanbul, 2005
• GÜVEMLİ, Z., Sanat Tarihi, İstanbul, 1982
• GÜNAY, V., “Modern Heykel Nedir ?”, Artist Plastik Sanatlar Dergisi, Mart-Nisan, Ankara, 1987, s. 8-11
• GOMBRİCH, E. H., Sanatın Öyküsü, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2002
• GÜVENÇ, B., İnsan ve Kültür, Remzi Kitapevi, İstanbul, 1996
• HANÇERLİOĞLU, O., Felsefe Ansiklopedisi Kavramlar ve Akımlar, Remzi Kitapevi, İstanbul,1993
• HANÇERLİOĞLU, O., Felsefe Sözlüğü, Remzi Kitapevi, İstanbul, 1999
• HANÇERLİOĞLU, O., Toplumbilim Sözlüğü, Remzi Kitapevi, İstanbul, 1993
• HAUSER, A., Sanatın Toplumsal Tarihi, Çev. Beliz Güçbilmez, Deniz Kitapevi, Ankara, 2006
• İPŞİROĞLU, N. & İPŞİROĞLU, M., Sanatta Devrim, Remzi Kitapevi, İstanbul,1993
• İPŞİROĞLU, N.& İPŞİROĞLU, M., Oluşum Sürecinde Sanatın Tarihi, 3. Baskı, Yorum Sanat Yayınevi, İstanbul, 2010 Uluslararası Gelişim Akademi Dergisi Yıl: 2, Sayı: 2, Eylül 2023, | ISSN: 2979-9902 27
• KABAOĞLU, C. , Boyut Plastik Sanatlar Dergisi, Mart 3/21, Torunoğlu Matbası, Ankara, 1984, s. 208-210
• KINAY, C., Sanat Tarihi, Ankara,1993 LENOİR, B., Sanat Yapıtı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2004
• LYNTON, N., Modern Sanatın Öyküsü, Çev. Cevat Çapan, Sadi Öziş, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2004 MAY, R., Yaratma Cesareti, Çev.Alper Soysal, 9.Basım, Metis Yayınları, İstanbul, 2000 The Architectural Association Journal, 1930, s. 384
• MOORE, H., Çağdaş ve Soyut Sanat, Çev. Mehmet Ergüven, Londra, 1941 MULLER, J. E., Modern Sanat, Çev. Mehmet Toprak, Remzi, Kitapevi, İstanbul, 1972
• ÖZSEZGİN, K., Bilgi Çağı ve Sanat, H.Ü.G. S. Fak., VI. Ulusal Sanat Sempozyumu, Ankara,2000, s. 1-3 READ, H., Sanatın Anlamı, Çev. Güner İnal, Nurşim Asgari, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara,1960
• READ, H., Sanat ve Toplum, Çev. Selçuk Mülayim, Ümran Yayınları, Ankara, 1981
• ŞAHİN, T. E., Sanat Tarihi, İstanbul,1993
• SAVAŞ, R., Modelaj, Yaygın Eğitim Yayınları, Ankara, 1977
• SAVAŞ, R., Form-İnşa, Yaygın Eğitim Yayınları, Ankara, 1978
• SÖZEN, M. &TANYELİ, U., Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, 9. Basım, Remzi Kitapevi, İstanbul, 2007
• STORR, A., Yaratma Dürtüsü, Çev. İpek Babacan, Yayınevi Yayıncılık, İstanbul,1992
• ŞAHİN, T. E., Sanat Tarihi, İstanbul,1993
• ŞENYAPILI, Ö., Otuz Bin Yıl Öncesinden Günümüze Heykel Sanatı, Metu Pres, Baskı I, Ankara, 2003
• TOLSTOY, L.N., Sanat Nedir, Çev. Mazlum Beyhan, İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2007
• TURANİ, A., Dünya Sanat Tarihi, Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları, İstanbul, 1983
• TÜRK DİL KURUMU, Türkçe Sözlük, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1997
• TÜRKDOĞAN, G., Sanat Tarihi I, Ankara, 1979
• WÖLFFLİN, H., Sanat Tarihinin Temel Kavramları, Çev. Hayrullah Örs, Remzi Kitapevi, İstanbul, 1975
• YILMAZ, Mehmet, Sanatın Felsefesi Felsefenin Sanatı, Ütopya Yayınları, Ankara, 2004
• YILMAZ, M., Heykel Sanatı, İmge Kitabevi, Ankara,1999
• YILMAZ, M., Modernizmden Postmonernizme Sanat, Ütopya Yayınevi, Ankara, 2006