Kastamonulu Çörekçizâde Nâbî ve Yeni Şiirleri

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 49 - 67, 31.05.2024

Mehmet Öztürk

https://doi.org/10.61729/uhad.1434362

Öz

19. yüzyıl, âşık edebiyatının zirvede olduğu ve önemli temsilciler yetiştirdiği dönemlerin başında gelmektedir. Bu yüzyılda geleneğin canlı şekilde yaşadığı bölgelerden birisi de Kastamonu olmuştur. Kastamonu, 19. yüzyılda önemli âşıklara ev sahipliği yapmış bünyesinden pek çok âşık yetiştirmiştir. Meydânî, Kemâlî, Âşık Fevzî, Âşık Hasan, Âşık Zikrî, Lütfî bu yüzyılda Kastamonu’da yetişen âşıklardan bazılarıdır. 19. yüzyılda Kastamonu’da yetişen âşıklardan birisi de Çörekçizâde Nâbî’dir. Kaynaklar Çörekçizâde Nâbî’yi birkaç cümle ile anlatmakta, halk ve divan şiiri tarzında eserler verdiğini belirterek iyi saz çaldığını ifade etmektedir. Bunlara bağlı olarak şairin bugüne kadar tespit edilen şiirlerinin sayısı üçü geçmemektedir. Bu üç şiir de 1939 yılında İhsan Ozanoğlu tarafından yayımlanmış, o günden günümüze şairin yeni şiirleri tespit edilememiştir. Son dönemde incelenen Kastamonu kaynaklı şiir mecmualarında şairin yeni şiirleri tespit edilmiş böylece şiir külliyatına katkı yapılmıştır. İncelenen mecmualarda Çörekçizâde Nâbî’ye ait on yeni şiir tespit edilmiştir. Gelinen noktada şairin elimizdeki şiir sayısı on üçe yükselmiş durumdadır. Bu çalışmada şairin hayatı kaynaklarda yer alan bilgilerden hareketle yeniden ele alınmış, şiirlerinin kayıtlı olduğu kaynaklar hakkında bilgi verilmiş, ardından şiirleri üzerine değerlendirmede bulunulmuştur. Değerlendirme yapılırken seçilen örneklerin sırası parantez içerisinde gösterilmiştir. Ayrıca şiirler kaynaklarda yer aldığı gibi kaydedilmiş imla noktasında herhangi bir düzeltmeye gidilmemiştir. Şiir sayısını şimdilik on üçe çıkartabildiğimiz Çörekçizâde Nâbî’nin şiirlerine ve hayatına dair bilgilerin ilerde yapılacak olan mecmua ve cönk incelemeleriyle artırılabilecek olduğu kanaatindeyiz.

Anahtar Kelimeler

Kastamonu, Çörekçizâde Nâbî, Âşık edebiyatı, Şiir mecmuası, Çözümleme

Kastamonulu Çörekçizâde Nâbî and His New Poems

Öz

The 19th century is one of the periods when minstrel literature was at its peak and produced important representatives. Kastamonu was one of the regions where the tradition lived alive in this century. Kastamonu hosted important minstrels in the 19th century and trained many minstrels within its ranks. Meydânî, Kemâlî, Âşık Fevzî, Âşık Hasan, Âşık Zikrî, Lütfî are some of the minstrels who grew up in Kastamonu in this century. One of the minstrels who grew up in Kastamonu in the 19th century is Çörekçizâde Nâbî. Sources describe Çörekçizâde Nâbî in a few sentences, stating that he wrote in the style of folk and divan poetry and that he was a good saz player. Accordingly, the number of the poet's poems identified to date does not exceed three. These three poems were published by İhsan Ozanoğlu in 1939, and no new poems of the poet have been identified since then. In the recently examined poetry magazines originating from Kastamonu, the poet's new poems were identified, thus contributing to the poetry corpus. Ten new poems belonging to Çörekçizâde Nâbî were identified in the magazines examined. At this point, the number of poems we have by the poet has increased to thirteen. In this study, the poet's life was reconsidered based on the information in the sources, information was given about the sources in which his poems were recorded, and then his poems were evaluated. The order of the samples selected during evaluation is shown in parentheses. In addition, the poems were recorded as they were in the sources, and no corrections were made regarding the spelling. We believe that the information about the poems and life of Çörekçizâde Nâbî, whose number of poems we have increased to thirteen for now, can be increased through magazine and cönk studies.

Anahtar Kelimeler

Kastamonu, Çörekçizâde Nâbî, Minstrel literature, Poem mecmuas, Analysis.

Kaynakça

• KMAN, Eyüp (2018). “Kastamonu’da Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı”, 81 İlde Kültür ve Şehir Kastamonu. (ed. Metin Eriş). İstanbul: Kastamonu Valiliği.
• AKMAN, Eyüp (2020). “Bektâşi Şairi Sinoplu/Batumlu Yesârî Baba Hakkında Yeni Bilgiler”, XII. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildiri Kitabı. (ed. İhsan Kalenderoğlu). Ankara.
• AKMAN, Eyüp (2021a). “Âşık Kalecikli Mir’âtî ve Yeni Bir Gazeli”, Kültür Evreni, S. 41, s. 24-35.
• AKMAN, Eyüp (2021b). Belgelerle Araçlı Meşhur Şahsiyetler. Ankara: Gazi Kitabevi.
• AYDIN, Abdullah (2019). Kastamonulu Divan Şairleri. Ankara: Sonçağ Akademi Yayınları.
• BİLKAN, Ali Fuat (1997). Nâbî Dîvânı I-II. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• BÜYÜM, Tarık (2021). “Kastamonulu İshakzade Fevzi Mecmuası (inceleme-metin-MESTAP tablosu)”. Yüksek Lisans Tezi. Amasya: Amasya Üniversitesi.
• ÇİFTÇİ, Fazıl (2006). Kastamonu Camileri-Türbeleri ve Diğer Tarihi Eserler. Ankara: Kastamonu Belediye Başkanlığı.
• ÇİFTÇİ, Ömer (2017). Fatîn Tezkiresi (Hâtimetü’l-Eşâr). Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
• DEĞİRMENCİOĞLU, Saliha (2006). “Nâbî” Türk Dünyası Ortak Edebiyatı Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, C.6. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• ESE, Nur Beste (2022). “Kastamonu kaynaklı şiir mecmûası I”. Yüksek Lisans Tezi. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi.
• İSEN, Mustafa (1997). Ötelerden Bir Ses / Divan Edebiyatı ve Balkanlarda Türk Edebiyatı Üzerine Makaleler. Ankara: Akçağ Yayınları.
• KİPAY, Ebru (2015a). “Nâbî, Çörekçi-zâde Mehmed Nabî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nabi-corekcizade-mehmed-nabi (Madde Güncelleme Tarihi: 2021), (E.T. 08.09.2023).
• KİPAY, Ebru (2015b). “Çörekçi-zâde Lütfî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, https://teis.yesevi.edu.tr/madde- detay/corekcizade-lutfi (Madde Güncelleme Tarihi: 2020), (E.T. 28.03.2024).
• KÖPRÜLÜ, Mehmed Fuad (2018). Edebiyat Araştırmaları 1. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• KURNAZ, Cemal ve TATCI, Mustafa (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yayınları.
• OZANOĞLU, İhsan (1939). “Kastamonu Şairlerinden M. Nabi”, Yeni Görüş, C.1, S.2, s. 10-11.
• OZANOĞLU, İhsan (1940). Âşık Edebiyatı Methal. Kastamonu: Şenkıral Matbaası.
• OZANOĞLU, İhsan (1952). Kastamonu Kütüğü. İstanbul: Şirketi Mürettibiye Basımevi.
• ÖZTÜRK, Mehmet (2023). “Kastamonu kaynaklı şiir mecmuası II”. Yüksek Lisans Tezi. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi.
• TAN, Nail (1987). “Kastamonu Halk Şairleri”, II. Uluslararası Türk Halk Edebiyatı Semineri 7-9 Mayıs Eskişehir. Eskişehir, s. 347-363.
• TAN, Nail ve TAN, Özdemir (2004). Gurur Kaynağımız Kastamonulular. C. 3. Ankara: BRC Basım.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim: 25.04.2024).
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1990). Kastamonu Meşâhiri. (Hazırlayan: Mustafa Eski). Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• YAKICI, Ali (2003). “Türk Âşıklık Geleneği İçinde Kastamonu’nun Yeri ve Önemi” Milli Folklor, S. 60, s.165-169.
• YÜCEL, Neslihan (1993). “Kastamonu'da âşıklık geleneği ve Kastamonu'da yetişen âşıklar”. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• URL-1: https://teis.yesevi.edu.tr/arama (E.T.: 26.04.2024).