Teknostresin Çalışanların Motivasyonu ve Verimliliği Üzerindeki Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 21 - 34, 23.12.2024

Feray Kırmanoğlu Derya Öztürk

Öz

Günümüzde teknoloji çok hızlı bir süreçle değişim gösterirken, iş yapış şeklini, iş tanımlarını ve kurum çalışanlarının beklentilerini farklı bir boyuta taşımaktadır. Bu süreçte kamu kurum ve kuruluşları, iş süreçlerine son teknoloji uyumlu uygulama ve araçlar dahil etmektedirler. Teknoloji genellikle verimliliği artıran ve çalışmayı kolaylaştıran gerekli bir kaynak durumundadır. Bununla birlikte teknolojinin kullanımına bağlı olarak ortaya çıkan teknostres, çalışanlar üzerinde olumsuz etkilere neden olabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, günümüzün gelişen teknolojisinde çalışanların etkisinde kaldıkları teknostresin çalışan motivasyonu ve verimliliği üzerindeki etkisinin incelenmesidir. Bu amaçla, Ordu Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) İl ve İlçe Müdürlüklerinde (Altınordu, Ünye, Fatsa, Gölköy) çalışan 147 personele yüz yüze anket uygulanmıştır. Araştırmada; keşfedici faktör analizi, kolerasyon ve regresyon analizlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, teknostresin çalışanların motivasyonu üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmazken çalışanların verimliliği üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca, motivasyonun çalışanların verimliliğini artıran kritik bir unsur olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Teknostres , Motivasyon , Verimlilik

Etik Beyan

Çalışmanın uygulanabilmesi için Ordu Üniversitesi Etik Komisyonu’ndan etik kurul izni (15/09/2021; E-66417432-050.01.04-0639859 sayılı yazı) alınmıştır

The Effect of Technostress on Employee Motivation and Productivity

Öz

Today, while technology is changing at a very fast pace, it brings the way of doing business, job descriptions and the expectations of the employees of the organization to a different dimension. In this process, public institutions and organizations include state-of-the-art applications and tools in their business processes. Technology is generally a necessary resource that increases efficiency and facilitates work. However, technostress that arises due to the use of technology can cause negative effects on employees. The purpose of this study is to examine the impact of technostress on employee motivation and productivity in today's developing technology. For this purpose, a face-to-face survey was applied to 147 employees working in Ordu Social Security Institution (SSI) Provincial and District Directorates (Altınordu, Ünye, Fatsa, Gölköy). Exploratory factor analysis, correlation and regression analyses were utilized in the study. As a result of the research, it was observed that technostress has no significant effect on employee motivation, while it has a significant effect on employee productivity. In addition, it has been determined that motivation is a critical factor that increases employee productivity.

Anahtar Kelimeler

Technostress, Motivation, Productivity

Kaynakça

• Akman, E. & Durgun, B. (2022). Öğretmenlerin Meslekî Motivasyon ve Teknostres Düzeylerinin İncelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 487–500. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1025152
• Alam, M. A. (2016). Techno-stress and Productivity: Survey Evidence from the Aviation Industry. Journal of Air Transport Management, 50, 62-70
• Arnetz, B. B. & Wiholm, C. (1997). Technological stress: Psychophysiological symptoms in modern offices. Journal of Psychosomatic Research, 43(1), 35-42. https://doi.org/10.1016/S0022-3999(97)00083-4
• Aslan, M. & Doğan, S. (2020). Dışsal Motivasyon, İçsel Motivasyon ve Performans Etkileşimine Kuramsal Bir Bakış. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(26),291-301. doi.org/10.21076/vizyoner.638479
• Brod, C. (1984). The Human Cost of the Computer Revolution. Addison-Wesley Publishing Company.
• Candan, E. (2007). Türk Bütçe Sisteminde Performans Denetimi. T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı
• Çiçek, D. (2005). Örgütlerde Motivasyon ve İş Yaşam Kalitesi: Bir Kamu Kuruluşundaki Yönetici Personelin Motivasyon Seviyelerinin Tespit Edilerek İş Yaşam Kalitesinin Geliştirilmesi Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Çetin, D., & Bülbül, T. (2017). Okul Yöneticilerinin Teknostres Algıları ile Bireysel Yenilikçilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1241–1264. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.31178- 338821
• Doğrular, M. M. (2019). Teknostresin Verimlilik Üzerine Etkisi. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erer, B. (2021). Teknolojinin Karanlık Yüzü: Teknostres. Management and Political Sciences Review, 3(1), 80-90.
• Ertan, H. (2008). Örgütsel Bağlılık, İş Motivasyonu ve İş Performansı Arasındaki İlişki, Antalya'da Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir İnceleme. Doktora Tezi. Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Hanaysha, J. (2016). Testing the Effects of Employee Empowerment, Teamwork, and Employee Training on Employee Productivity in Higher Education Sector. International Journal of Learning and Development, 6(1), 164-178
• Hung, W. H., Chen, K. & Lin, C. P. (2015). Does The Proactive Personality Mitigate the Adverse Effect of Technostress on Productivity in the Mobile Environment?. Telematics and Informatics, 32(1), 143-157
• İlseven, S. (2019). Tekno-Stresin Çalışanların İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa
• İştar, E. (2012). Stres ve Verimlilik İlişkisi. Akademik Bakış Dergisi, 33, 1–21.
• Kayar, M. (2012). Üretim ve Verimlilik Temel Esaslar ve Uygulama. Ekin Yayınevi
• Küçük, F. (2007). Çalışanlarının İşe Güdülenmesinde Herzberg’in Motivasyon–Hijyen Faktörlerinin Önemi: Belediye Çalışanlarına Yönelik Bir Uygulama. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44(511), 75-94.
• Mosadeghrad, A. M., Ferlie, E., & Rosenberg, D. (2011). A Study of Relationship Between Job Stress, Quality of Working Life and Turnover İntention Among Hospital Employees. Health Services Management Research, 24(4), 170-181
• Mottaz, C. J. (1985). The Relative Importance of Intrinsic and Extrinsic Rewards as Determinants of Work Satisfaction. The Sociological Quarterly, 26(3), 365–385. https://doi.org/10.1111/j.1533-8525.1985.tb00233.x
• Onurlubaş, E. & Yılmaz, N. (2016). İnternet Üzerinden Elektronik Pazarlama Yapan Sitelerle İlgili Tüketici Düşünceleri, The Journal Of Academic Social Science Studies, (42), 127-144.
• Özbozkurt, O. B. (2019a). İşletmelerde Teknostres ve Motivasyonun Bazı Demografik Değişkenler Çerçevesinde İncelenmesi Üzerine Nicel Bir Araştırma, In M. Dalkılıç (Eds.), International Researches in Social Sciences and Humanities (pp. 7-18). Gece Kitaplığı Yayınevi.
• Özbozkurt, O. B. (2019b). Teknostres ve Verimlilik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma. In K. Özyer & D. Bozdoğan (Eds.), Geleceğin Dünyasında Bilimsel ve Mesleki Çalışmalar (pp. 61-73). Ekin Yayınevi.
• Özdamar, K. (1999). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi, Eskişehir: Kaan Kitabevi
• Özdemir, Ö. (2010). Kamu Personelinin Verimlilik Yaklaşımı. Milli Prodüktivite Merkezi.
• Özdemir, S. & Muradova, T. (2008). Örgütlerde Motivasyon ve Verimlilik İlişkisi. Journal of Qafqaz University, 24: 146-154
• Öztürk, D. & Kasko Arıcı, Y. (2017). A Study on Workplace Environment Ergonomics of Employees in Rice Factories, Aşkun O. B., Staub, S. and Gönüllü, O., (Ed.), Current Debates in Business Studies içinde (pp.41-64), London: IJOPEC Publication, Basım sayısı:1, ISBN:978-1-9125030-2-5.
• Öztürk, D. & Onurlubaş, E. (2018). İşletme Bölümü Öğrencilerinin Bilgi Teknolojilerini Kullanma Yeterlikleri ve Tutumlarının İncelenmesi, Türk İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, TİDSAD, 5(19), 187-210.
• Öztürk, D. (2019). Örgütsel Performans, Demir Uslu, Y., Hancıoğlu, H., Yeşilaydın, G.& Oral Kaya, N. (Ed.), Örgütsel Yaklaşımlar- I içinde (ss. 240-260), Nisan Kitapevi, Basım sayısı:1, ISBN:978-6059393-91-1
• Park, H.J. & Cho, J. S. (2016). The Influence of Information Security Technostress on the Job Satisfaction of Employees. Journal of Business and Retail Management Research, 11(1), 66-75.
• Polat, G. E. (2023). AB ve OECD Kobi ve Girişimcilik Politikaları Bağlamında Verimlilik Arayışları: Türkiye ve Seçilmiş Ülkeler Karşılaştırması. Doktora Tezi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara
• Qiu, W. (2013). Impact of Technostress on Job Satisfaction and Organizational Commitment: A Thesis Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Management (Management) at Massey University, Auckland, New Zealand/Ian Hyslop (Doctoral dissertation, Massey University). URI: http://hdl.handle.net/10179/5336.
• Saracel, N. & Taşseven, Ö., Ay, N. (2015). Örgütsel Stresin İş Motivasyonu Üzerine Etkisi: Banka Çalışanları Üzerine Bir Uygulama. Social Sciences Research Journal, Volume 4, Issue 4, 12-34
• Shahsavarani, A. M., Azad Marz Abadi, E., & Hâkimi Kalkhoran, M. (2015). Stress: Facts and Theories Through Literature Review. International Journal Of Medical Reviews, 2(2), 230- 241.
• Solmaz, T., Akyüz, H., Akyüz, M. & Solmaz, M. (2015). “Sağlık Çalışanlarında Motivasyon ile Verimlilik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Tokat- Erbaa Örneği,” presented at the Sağlık Çalışanlarının Sağlığı 5. Ulusal Kongresi
• Steers, R. M., Mowday, R. T., & Shapiro, D. L. (2004). Introduction to Special Topic Forum: The Future of Work Motivation Theory. The Academy of Management Review, 29(3), 379. https://doi.org/10.2307/20159049
• Şahan, E. (2021). Teknostres ve Teknostresin Görev Verimliliğine etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ
• Şimşek, M. Ş., Akgemci, T., & Çelik, A. (2007). Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara
• Tarafdar, M., Ragu-Nathan, B.S., Ragu-Nathan, T.S. & Tu, Q. (2005). Exploring the Impact of Technostress on Productivity, Decision Sciences Institute Annual Meeting, San Francisco, CA, 19- 22 November, pp. 13771-13776.
• Tarafdar, M., Tu, Q., Ragu-Nathan, B. S. & Ragu-Nathan, T. S. (2007). The Impact of Technostress on Role Stress and Productivity. Journal of Management Information Systems, 24(1), 301-328.
• Tarafdar M, Ragu-Nathan TS, Ragu-Nathan BS, Tu Q. (2008). The Consequences of Technostress Forend Users in Organizations: Conceptual Development and Empirical Validation. Information Systems Research.
• Tarafdar, M., Tu, O., Ragu-Nathan, T. S., Ragu-Nathan, & S., B. (2011). Crossing to the Dark Side: Examining Creators, Outcomes, and İnhibitors of Technostress. Communications of the ACM, 54(9), 113–120. https://doi.org/10.1145/1995376.1995403
• Üstün, R. (1997). İşgücünün Verimliliği Nasıl Artırılabilir? Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergsi, 13(1), 55–70
• Yıldırım, B. A. (2021). Teknostresin Çalışanların Karar Verme Eğilimlerine Olan Etkisinde İş Güvencesizliği ve Duygusal Zekanın Düzenleyici Rolü: Havacılık Sektöründe Bir Araştırma. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Yılmaz, Ö. (2021). Özel Gereksinimli Bireylerde Spora Katılım Motivasyonun İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Samsun
• Wei, W. & Taormina, R. J. (2011). Factors Influencing Work Efficiency in China. Advances in Applied Sociology, 1(1), 56-6
• Weil, M., & Rosen L.D. (1997). Coping with technology @work @home @play. Wiley.