ÇANKIRI'NIN KIZILIRMAK İLÇESİNDE “KINA GECESİ” VE “GELİN ALMA”GELENEĞİ ÜZERİNE

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 450 - 468, 05.05.2021

Şerife Özer , Tayyibe Türk

https://doi.org/10.47525/ulasbid.872962

Öz

Gelenekler, insan topluluklarını ortak bir paydada buluşturarak toplumu var eden sosyal ritüellerdir. Toplumun en küçük yapı birimi ve kültür aktarıcısı ise ailedir. Bu nedenle Türk kültüründe aile kavramına büyük değer verilmiştir. Ailenin oluşturulması da çevrede yaşan diğer insanlara kız isteme, nişan, nikâh, kına gecesi, gelin çıkma gibi pek çok ritüel ile duyurulmaktadır. Bu ritüeller tüm Türkiye’de yöresel farklılıklar göstermektedir. Düğün ritüellerinin yöresel farklılıklara rağmen en önemli ortak özelliği ise bütün toplumlarda bu ritüellere büyük değer verilmesi ve çeşitli eğlence törenleri ile kutlanmasıdır. Çankırı Kızılırmak’ta da düğün eğlenceleri; geçmişten beri toplumsal değerini kaybetmeden, zamanın şartlarına göre bazı değişiklikler göstererek, uygulanmaya devam etmektedir.
Bu çalışmada Çankırı ili Kızılırmak ilçesinde kına gecesi ve gelin alma törenindeki ritüeller, sahada yapılan derleme çalışmaları sonucunda toplanmıştır. Bu bilgileri, görüşme yaptığımız 14 kaynak kişinin yanı sıra alan çalışmasında elde ettiğimiz 4 eski kaynak video ve fotoğraflar oluşturmaktadır. Kaynak kişiler seçilirken yörede uzun süreden beri ikamet etme, yörenin düğün geleneğini iyi bilme, gelenekleri uzun yıllardan beri şahsen tecrübe etme ve böyle ailelerde yaşamış olma kriterleri esas alınmıştır.
Alan çalışmamızda, kaynak kişilerin evlerine gidilerek önceden hazırlanmış sorular bu kişilere sorulmuş ve cevapları kayda alınmıştır. Derlenen malzemeler hem ses kayıt cihazına kaydedilip hem de yazıya aktarılmıştır. Kaynak kişilerin bazıları seslerinin kaydedileceğini duyunca konuşmaya çekinmiş, seslerinin yayımlanmayacağı ve kayıtların yazıya dökülerek kullanılacağının belirtilmesi üzerine ses kaydı ile bilgi vermeyi kabul etmişlerdir. Çalışmamızın malzemelerini; alınan ses kayıtları, kaynak kişilerin evlerinde bulunan video kayıtları ve fotoğraflar oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çankırı, Kızılırmak, gelenek, gelin alma, kına gecesi, düğün töreni, takıng bride

A RESEARCH ON THE HENNA NIGHT AND THE TRADITION OF TAKING BRIDE IN ÇANKIRI PROVINCE KIZILIRMAK DISTRICT

Öz

Traditions are social rituals that create a society by bringing human communities together on a common ground. The smallest building unit and cultural transmitter of the society is the family. For this reason, the concept of family is highly valued in Turkish culture. The creation of a family is also announced with many other rituals such as asking, engagement, wedding, henna night, and leaving a bride. This ritual shows all the regional differences in Turkey. Despite local differences, the most important common feature of wedding rituals is that these rituals are highly valued in all societies and celebrated with various entertainment ceremonies. Wedding entertainment also in Çankırı Kızılırmak; since the past, it continues to be applied without losing its social value, showing some changes according to the conditions of the time.
In this study, the rituals of the henna night and bride taking ceremony in Kızılırmak district of Çankırı were collected as a result of the compilation studies carried out in the field. This information consists of the 14 resource people we interviewed, as well as the 4 old source videos and photos we obtained during the field study. The criteria of residing in the region for a long time, knowing the wedding tradition of the region well, experiencing the traditions personally for many years and living in such families were taken as the basis for the selection of resource persons.

In our field study, pre-prepared questions were asked to the resource persons' homes and their answers were recorded. The collected materials were both recorded on a tape recorder and transcribed. Some of the source people hesitated to speak when they heard that their voices would be recorded, and when it was stated that their voices would not be published and the recordings would be written and used, they agreed to provide information with audio recording. Materials of our study; The recorded sound recordings create video recordings and photographs in the homes of resource persons.

Anahtar Kelimeler

Çankırı city, Kızılırmak city, hennanight, wedding ceremony

Kaynakça

• Akgün, Sibel (2020). Geleneğin Geleceğe Aktarımında Evlilik Öncesi Âdetler: Bursa Şehri Kına Gecesi Tavuk Alma Örneği. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 48. 155-171
• Ayhan, Bâhattin (1988), Çankırı ve İlçeleri. Ankara: Günay Ajans.
• Behiç Nurgül, Öz Ceren (2018). Çankırı’da Yapılan Kız Kınası ve Şenlik Ritüellerinde Giyilen Gelin Giysileri. Avrasya Uluslararası Araştırma Dergisi, 6(13). 632-644.
• Berber, O. (2009). Türk Kültüründe Eğlenceler ve Birlik Unsuru Olarak Düğünler. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstütüsü Dergisi, 10. 1-11.
• Boratav, Pertev Naili (2015). 100 Soruda Türk Folkloru (s 191). Ankara: Bilgesu Yayınları.
• Çankırı Belediyesi Çankırı Tarihi (t. y.). (Erişim tarihi: 03.01.2021): https://www.cankiri.bel.tr/tarihi, 7, 12, 1 .
• Dikici, A. (2001).Geleneklerin Toplumdaki Yeri ve Önemi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (11)2. 251-258.
• Ersoy, M. N. (2018). Önsöz. 9. Milletlerarası Halk Kültürü Kongresi (s.3).Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Gökçe, B. (2012).Türk Toplumunda Aile Yapısı. Aile Sosyolojisi(s. 50-82). Eskişehir: Açıköğretim Yayınları.
• İbiş, R. (2014).Bölge Tarihi. Çankırı Kültür Envanteri (s. 10-18) , Ankara: Çankırı Valiliği.
• Keser, E. M. (2013, 07). Çankırı Merkez İlçe Analizi. Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı (erişim tarihi: 03.01.2021): https://www.kuzka.gov.tr/Icerik/Dosya/www.kuzka.gov.tr_17_DG4H18IA_cankiri_merkez_ilce_analizi.pdf
• Çankırı Kızılırmak Kaymakamlığı Kızılırmak Tarihçesi. (2019, 24 06).(Erişim tarihi: 05.01. 2021): http://www.kizilirmak.gov.tr/tarihce#
• Şahin Gülay, İbiş Resul, Sezen İbrahim, Yurt Emriye, Can Atilla, Akçel Arda, Durmuş Sinan.(2014). Çankırı Kültür Envanteri, Ankara: Çankırı Valiliği.
• Yıldırım, D. (2016). Sözlü Gelenek Kültürü. Türk Bitiği (s. 125-128). Ankara: Akçağ.
• Zeyrek, A. G. (2013, 07). Kızılırmak İlçe Analizi. Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı.(Erişim tarihi:05.01.2021): https://www.kuzka.gov.tr/Icerik/Dosya/www.kuzka.gov.tr_17_VO2B13MM_kizilirmak_ilce_analizi.pdf