A STUDY ON THE “ÇEKTİRME TECHNIQUE” AND ITS USE IN KANUN PERFORMANCE

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 3, 948 - 962, 31.08.2022

Emre Erdoğan

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1129773

Öz

The Kanun instrument is technically one of the richest instruments in Turkish music. In particular, besides the naive features of Turkish music, the technical features of Western music can be used easily in the Kanun instrument. With the Kanun records that could be obtained in the early 1900s, many types of performance and performance techniques could be determined. These techniques have been applied, developed, blended with other techniques, and evolved into other uses. At the forefront of these techniques is the technical use, which is also referred to as "Çektirme" technique. As of the 20th century, this technique, which is frequently used by every Kanun performer, but with different methods, has not yet found its place in the literature on a large scale. Especially Ahmet Meter and Halil Karaduman, today's Kanun performers, have used this technique consciously and played a leading role in drawing attention to the Çektirme technique. This study aims to bring the Çektirme technique to the literature and increase the usability of this technique. This study is a case study prepared with qualitative research methods. Document analysis and content analysis techniques were used in the study. In this regard, besides giving information on the historical usage principles of the Çektirme technique, a bridge with today's usage was created, and descriptions were made within the framework of the available data. Then, as a result of the findings obtained, the issues of how to use the Çektirme technique consciously were mentioned. In the last part of the study, the Çektirme technique was examined in detail over a piece of work. The study is important not only in terms of bringing the Çektirme technique to today's literature but also in terms of more effective use of the right hand. As a result of the study, it was concluded that the Çektirme technique is an essential field of study for Kanun performance, and this technique should be explicitly explained and taught in institutions where Kanun education is given. 

Anahtar Kelimeler

Çektirme technique, Kanun, Etude, Song Performance

KANUN İCRACILIĞINDA “ÇEKTİRME TEKNİĞİ” VE KULLANIMINA YÖNELİK BİR ÇALIŞMA

Öz

Kanun sazı teknik yönden Türk müziğinin en zengin çalgıları arasında yer almaktadır. Özellikle Türk müziğinin naif özelliklerinin yanı sıra Batı musikisinin teknik özellikleri de kanun sazında rahatlıkla kullanılabilmektedir. 1900’lü yılların başında elde edilebilen kanun kayıtlarıyla birçok icra şekli, dolayısıyla icra tekniği tespit edilebilmiştir. Bu teknikler günümüze dek uygulanmış, geliştirilmiş ve başka tekniklerle harmanlanıp başka kullanımlara evrilmiştir. Bu tekniklerin en başında ise “Çektirme” başka deyişlerle çekerek, sürüme, süpürme gibi tabirlerle de anılan teknik kullanım gelmektedir. 20.yüzyıl itibariyle her kanun icracısının sıklıkla fakat farklı yöntemlerle kullandıkları bu teknik literatürde henüz geniş ölçekte değer bulamamıştır. Özellikle günümüz kanun icracılarından Ahmet Meter ve Halil Karaduman bu teknik kullanımı bilinçli şekilde kullanmışlar ve çektirme tekniğinin dikkat çekmesi hususunda öncü rol oynamışlarıdır. Bu çalışmada çektirme tekniğinin hem literatüre kazandırılması hem de bu tekniğin kullanılabilirliğinin arttırılması amaçlanmaktadır. Nitel araştırma yöntemiyle hazırlanmış bu çalışma bir durum çalışmasıdır. Çalışmada içerik analizi ve doküman analizi teknikleri kullanılmıştır. Bu doğrultuda çektirme tekniğinin tarihsel kullanım esasları üzerine bilgilere yer verilmesinin yanı sıra günümüz kullanımıyla bir köprü oluşturulup eldeki veriler çerçevesinde betimlemeler yapılmıştır. Daha sonra elde edilen bulgular neticesinde çektirme tekniğinin nasıl bilinçli bir teknik kullanım haline getirileceği hususlarına değinilmiştir. Çalışmanın son bölümünde çektirme tekniği kullanımı bir eser üzerinden detaylı bir şekilde irdelenmiştir. Çalışma, sadece çektirme tekniğinin günümüz literatürüne kazandırılması bakımından değil ayrıca sağ el kullanımının daha etkili kullanımı açısından da önemlidir. Çalışma sonucunda çektirme tekniğinin kanun icracıları için zaruri bir çalışma alanı olduğu, bu tekniğin bilinçli bir şekilde kanun eğitimi verilen kurumlarda anlatılıp öğretilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çektirme tekniği, Kanun, Etüt, Eser icrası

Kaynakça

• Kaçar, Y,G. (2012 ). Türk Musikisi Üzerine Görüşler, Maya Yayıncılık: Ankara. 2. Basım.
• Biçer, E, B. (2020). Kemençeci Vasilâki’ye Ait Kürdilihicazkâr Peşrevi Örnekleminde Türk Müziğinde Yorum, Turkish Studies, 15(3), 1837-1863.
• Behar, ( 2015). Osmanlı/ Türk Musikisi Kısa Tarihi. Yapı Kredi Yayınları: İstanbul.
• Cafer Sami Erdoğan (2021, 7 Aralık). Kanuni Artaki Efendi Sultaniyegah Kanun Taksimi Video. YouTube. https://youtu.be/dyPoLODkhYE
• Feridunoğlu, L. (2004). Müziğe Giden Yol, İnkılâp Yayınları: İstanbul.
• Gönül, M. (2010). Nevres Bey’in Ud Taksimlerinin Analizi ve Ud Eğitimine Yönelik Alıştırmaların Oluşturulması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Mehmetoncel (2007, 16 Şubat). Halil Karaduman Muhayyer Taksim Video. YouTube https://youtu.be/j2ymoytgNas
• MüjdatDal (2017, 17 Haziran). Hasan Ferid Alnar-Kanun Konçertosu Video. YouTube https://youtu.be/LAARlkCmsok
• Necati Çelik ( 2017, 15 Ağustos). Necati Çelik ile Ahmet Meter Taksim Video. YouTube. https://youtu.be/5hlCLcNFCnQ
• Sarı, A. (2012). Türk Müziği Çalgıları, Nota Yayıncılık: İstanbul.
• Öztürk, S. (2018). Türk Müziği Saz Eğitiminde ve Eğitim-Öğretim Kaynaklarında Yöresel Tavır Özelliklerinin Kullanılması. İstem Dergisi (31), 87-106.
• Phaedon siniş (2013, 23 Temmuz).Halil Karaduman Hüseyni Faslı Video. YouTube. https://youtu.be/wLyHHnWPlzU
• Tuncel, Ö.Ş. (2021). Klasik Türk müziği ses icrâcılığında alternatif süslemeler. Turkish Studies, 16(6), 1789-1805