AN UNKNOWN AUTHORIZED POETIC SÂ’ATNÂME: ESRÂR-I EYYÂM

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 564 - 577, 30.09.2023

Berivan Can Emmez , Zahir Süslü

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1288666

Öz

In the periods when technology was not yet developed, people resorted to various ways of learning the fate of important events and situations that shaped individual and societal life, such as getting married, cultivating the soil, going on an expedition, warfare, and making peace. This sense of curiosity and the desire for favorable results from their actions and fruitful deeds led people to pursue various paths. As a result, a number of guidebooks were written, drawing evidence from various resources, and in particular from the Holy Qur'an, hadiths and other works by reputable people. In this context, “melhame, tabiatnâme, falnâme, tabirnâme, yıldıznâme, seğirnâme (ihtilacnâme), kıyafetnâme, sâ’atnâme” are of some the genres of Classical Turkish Literature describing these types of works.
The subject of this study is a sâ'atnâme, a horoscope book titled Esrâr-ı Eyyâm which could be found in The National Library Manuscripts Collection, registered under inventory number 06 Mil Yz A 4077/3. This work, consisting of 106 couplets, is written in the form of masnavi verse and its author remains unknown. The study presents information about the bibliographic details, physical features and content of this work, as well as its language and stylistic features while at the same time, providing translation in Latin script.

Anahtar Kelimeler

science of the stars, Ottoman Manuscripts, eyyam, fortune, saatname, folk calendar, folk beliefs and practices

MÜELLİFİ BİLİNMEYEN MANZUM BİR SÂ’ATNÂME: ESRÂR-I EYYÂM

Öz

Teknoloji ve tekniğin gelişmediği dönemlerde insanlar evlenmek, ekip biçmek, sefere çıkmak, savaşmak, sulh etmek gibi birey ve toplum hayatını belirleyen önemli olay ve durumların akıbetini öğrenmek için çeşitli yollara başvurmuşlardır. Bu merak duygusu ve yapılacak eylemlerin iyi sonuçlar doğurması yönündeki arzu insanları çeşitli yollara sevk etmiştir. Bunun neticesi olarak özellikle Kur’ân-ı Kerîm, hadîs-i şerîf ve muteber kimselerin eserlerinden delil çıkarılarak bir takım kılavuz eserler yazılmıştır. Melhameler, tabiatnâmeler, falnâmeler, tabirnâmeler, yıldıznâmeler, seğirnâmeler (ihtilacnâmeler), kıyafetnâmeler, sâ’atnâmeler bu eserlerden bazılarıdır.
Bu çalışmanın konusu; Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 4077/3 demirbaşta kayıtlı, Esrâr-ı Eyyâm isminde bir sâ’atnâmedir. 106 beyitten müteşekkil olan eser, mesnevi nazım şekliyle yazılmış olup yazarı meçhuldür. Çalışmada, eserin künye bilgileri ile birlikte şekil özellikleri ve muhtevası, dil ve üslup özellikleri hakkında bilgi verilip Latin harfli çevirisi aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

yıldızname, Osmanlı El Yazmaları, eyyam, saatname, uğur, halk takvimi, halk inanç ve inanışları

Kaynakça

• Abdülganî Bin Celîl, Risale-i Abdülgani Efendi fi Havâssü Eyyâmi’l-Usbû, Makedonya Milli Kütüphanesi OMCT II Koleksiyonu No: 724, Üsküp.
• Altuntaş, Halil; Şahin, Muzaffer (Haz.) (2011). Kur’an- ı Kerim Meâli, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Akaalın, Esra Güzel (2018). “Kitâb-ı Sâ’atnâme (İnceleme, Transkripsiyonlu Metin, Dizin, Tıpkıbasım)”, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Türk Dili Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Atalan, Mehmet (2001). “Cafer Es-Sadık’ın Eserleri”, Dini Araştırmalar, C. 4, s. 11, ss. 113-132. Aydın, Mehmet (1995). “Fal”, TDV İslâm Ansiklopedisi Test Yayını, https://islamansiklopedisi.org.tr/fal#1 [Erişim: 04.06.2023].
• Boyraz, Şeref (2006). Fal Kitabı (Melhemeler ve Türk Halk Kültürü), İstanbul: Kitabevi Yayınları. Çelebi, İlyas (1995). “Fal”, TDV İslâm Ansiklopedisi Test Yayını, https://islamansiklopedisi.org.tr/fal#2-islamda-fal [Erişim: 04.06.2023].
• Gür, Nagihan (2012). “Osmanlı Fal Geleneği Bağlamında Yıldıznâme, Falnâme ve Tâlinâme Metinleri”. Millî Folklor, Yıl 24, S. 96, s. 202-215.
• İlhan, Enes (2020). Örnek Saatname Metni (Havass-ı Eyyâm) Işığında Günlere Dair Bazı İnanışlar ve Kaynakları, Journal of Turkish Language and Literature Volume:6, Issue:3, (443-468).
• Örnek, Sedat Veyis (1971). Etnoloji Sözlüğü, Ankara: DTCF Yayınları.
• Yazar ve yıl yok. Esrâr-ı Eyyâm Milli Kütüphane, Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi Koleksiyonu, No: 06 Mil Yz A 4077/3 varak: 62b-64a.