MÜZİK BEĞENİLERİ VE TERCİHLERİ ÜZERİNE YAZILMIŞ TEZLERE YÖNELİK SİSTEMATİK BİR DERLEME

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 642 - 655, 02.10.2024

Servet Can Doğan , Ezgi Tekgül

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1485663

Öz

Eski insanlar duygu ve düşüncelerini dışarı aktarma ihtiyaçlarını resim, müzik gibi sanatsal alanlar ile gerçekleştirmişlerdir. İcra ettikleri müzikleri farklı amaçlar için kullanmış olsalar da zamanla kendi müzik kültürlerini de oluşturmayı başarmışlardır. Atalarımızdan kalan müzik anlayışının günümüzde kolektiften, bireysel müzik beğenisine doğru değiştiği görülmektedir. Bu değişimden ötürü müzik beğenileri ve tercihleri farklı disiplinleri de içine alan bir konu haline dönüşmüştür. Bu çalışmanın amacı müzik beğenileri ve tercihleri üzerine yazılmış tez çalışmalarının bilim dalları, yaş, cinsiyet, meslek, kültür, kişilik kategorileri bakımından incelenmesi ve analiz edilmesidir. Bu amaçla konuyla ilgili 42 yüksek lisans, 8 doktora tezi incelenmiştir. Tezler, incelendikleri değişkenler bağlamında kategorize edilmiştir. Bulgular; müzik beğeni ve tercihlerinin bireysel, çevresel ve kültürel faktörlerden etkilendiğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Müzik beğenisi, müzik tercihleri, sistematik derleme

A SYSTEMATIC REVIEW OF THESES ON MUSIC PREFERENCES AND CHOICES

Öz

Throughout history, people have expressed their emotions and thoughts through various forms of art, including music. While early music served different purposes, it also contributed to the formation of distinct musical cultures. Over the time, the collective music preferences of our ancestors have evolved into more individualized tastes. This shift has broadened the scope of music preferences and choices to include various academic disciplines. This study aims to systematically review and analyze theses focused on music preferences and choices, considering factors such as academic field, age, gender, profession, culture, and personality. A total of 42 master's theses and 8 doctoral dissertations were reviewed and categorized based on these variables. The findings indicate that music preferences and choices are influenced by a combination of individual, environmental, and cultural factors.

Anahtar Kelimeler

Music like, Music preferences, Systematic compilation.

Kaynakça

• Açıkgöz, Ö. (2019). Adana ilinde yaşayan Z kuşağının müzikal beğenileri. Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aladağ, G. (2014). Bingöl ve Sivas Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi öğrencilerinin öz geçmişlerinin müzik eğitimine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü.
• Albayrak, C. (2016). Ortaokul öğrencilerinin müzik beğeni ve dinleme tercihlerinin incelenmesi: Diyarbakır/ Hani örneği. Yüksek Lisans Tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Albayrak, U. (2015). Müzik beğenisinde kültürel sermaye ve kültürel elitizm: Kıbrıs örneği. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Bektaş, C. (2023). Popüler müziklerde beğeni farklılıklarının kültürel çözümlemesi: Türkçe pop örneği. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Bozkır, B. (2009). Profesyonel müzisyenlerde müzik algısı farklılıkları: Bir fMRI çalışması. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Buçuk, B. (2023). İlköğretim öğrencilerinin müzikal algı ve estetik beğeni gelişimine ilişkin öğretmen görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü.
• Çolak, M. (2021). Trt müzik kanalında yayınlanan Türk halk müziği ve Türk sanat müziği programlarının dinler kitleleri üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Medeniyet Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Değer Biricik, E. (2007). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin müzikal bilgi düzeyi ile müzikal beğenileri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Demirci, B. (2019. Müzik Eğitimi Anabilim Dalı'nda öğrenim gören öğrencilerin müzik dinleme ve çalma alışkanlıklarının incelenmesi (Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi örneği). Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitimi Bilimler Enstitüsü.
• Demirkol, N. Y. (2002). Amasya'da yaşayan 15 yaş üzeri nüfusun dinlediği müzik türlerinin sosyokültürel faktörlere göre dağılımı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, U. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinin müzik beğeni ve tercihlerinin çeşitli değişkenler yönünden incelenmesi (Sivas/Zara örneği). Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, U. (2020). Ortaöğretim öğrencilerinin müzik beğeni ve tercihlerinin çeşitli değişkenler yönünden incelenmesi (Sivas/Zara örneği), Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), s. 1579-1600. DOI:10.17755/esosder.669678 https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/56179/669678
• Ercan, H. (2014). Klasik batı müziği eğitimi veren devlet konservatuvarı müzik lisans öğrencilerinin müzikal beğenileri ve müzik dinleme alışkanlıklarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Erdal, B. (2009). Müzik türlerinin tercih edilmesinde kişilik özellikleri ve beğeni ilişkisi. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Ertenli, İ. (2014). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin ilköğretim müzik dersi öğretim programında yer alan müzik türlerini dinleme durumlarına ve programın müzik türü tercihleri üzerindeki etkisine ilişkin görüşleri (Çankaya ilçesi örneği). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü.
• Gedik, A. C. (2007). Popüler müzikte beğeni farklılıkları: Bir fMRI çalışması. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Godri, B. (2014). Yöresel beğeni ve kültürel etkileşimin ses eğitimi üzerindeki etkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Göçer, H. (2018). Genç dinleyicilerin geleneksel Türk Müziğine yönelik düşünceleri “Malatya ili örneği”. Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Göksel, R. E. (2013). İlköğretim 2. kademe öğrencilerinin farklı müzik türlerine ilişkin tercihlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Kars ili örneği). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Hatay, L. (2011). Üniversite akademik çevresinin klasik müzik ile ilgili beğeni tutumları ve akademik alanları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İmik, Ü. (2007). Sosyal statünün müziksel beğeniye etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaçmaz, D. (2016). Öğrencilerin kişilik ve benlik boyutlarının müzik tercihlerine etkisinin incelenmesi (Sivas örneği). Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kamalı, C. (2017). Ortaokul öğrencilerinin müzik tercihlerinin ve bu tercihleri etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karakaya, N. (2017). Anadolu liselerindeki öğrencilerin cep telefonlarındaki zil seslerini belirlemelerindeki etmenlerin çeşitli değişkenler yönünden incelenmesi (Ankara ili/Sincan örneği). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karakuyu, M. (2019). Müzik eğitimi alan öğrencilerin müzikal beğenilerinin çalgı seçimi üzerindeki etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitimi Bilimler Enstitüsü.
• Karşıcı, G. (2007). Müzik beğenisinde kültürel etkenler: Bir fmrı çalışması. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Kayhan, K. (2011). Üniversite öğrencilerinin klasik müzik ile ilgili beğeni tutumları. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koç, C. (2015). Popüler müzik kültürünün lise gençliğine Etkileri (Kocaeli ili / İzmit ilçesi örneği). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Konuksever, S. (2016). Üniversite öğrencilerinin batı ve Türk müziğine yönelik betimleyici sözel davranışları ve beğenileri. Yüksek Lisans Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü.
• Kumpasoğlu, B.B ve Kutluk, F. (2022). Gündelik yaşamda müzik dinleme pratikleri; pilot çalışma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Akademik Müzik Araştırmaları Dergisi, VIII(ÖZEL SAYI), 431-442.
• Kuranel, E. (2017). İstanbul ortaokullarındaki 11-14 yaş arası çocukların müzik beğenisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kurt, S. (2020). Sınıfsal ayrım ve kültürel eşitsizlikler Üniversite öğrencilerinin müzikal beğenisi ve toplumsal temelleri üzerine sosyolojik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Küçük, E. Z. (2023). Lise öğrencilerinin müzik beğenilerinde müzikal soundun etkisi: Türk Halk Müziği örneği. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Köprülü, G. (2018). 13-15 Yüzyıl orta çağ islam medeniyeti’nde sistemci okul ve Türk mûsıkîsi ilmine katkıları. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6 (2), 263- 276. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/596994
• Mertoğlu, E. (1991). İlkokullarda müzik eğitimi -teoride ve uygulamada. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü.
• Nizamoğlu, P. (2019). Güzel sanatlar lisesi öğrencilerinin duygu durumlarına göre müzik tercihleri ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkiler. Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Noyan, H. (2012). Müzik dersinin müzik beğenisine göre ilköğretim öğrencileri üzerindeki olumlu olumsuz etkilerinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ocakçı, N. (2000). Kentleşme, kuşaklar ve müzik -Üsküdar ilçesinde 1980 doğumlu lise öğrencilerinin müzik beğenilerinin ailelerinden farklılaşması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Orhan, Ş. Y. (2003). Okul servis araçlarında dinlenildiği belirlenen müzik türlerinin ergenlerin depresyon ve kaygı düzeyine etkileri. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü.
• Ortak, S. (2022). Lise öğrencilerinin çoksesli müziğe (klasik müzik) ilişkin algılarının metaforlar yoluyla incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü.
• Otcan, S. (2020). Türk rap müziğinde yaşanan değişim ve gelişim-uygulamalı ve karşılaştırmalı bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mişe Özen, N. G. (2019). Ankara'nın Sincan ilçesinde bulunan ortaokul öğrencilerinin müzik beğenileri, müzik dersine olan ilgi ve tutumlarına ilişkin görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sezer, A. (2019). Klasik müzik performansçılarında müzik algısı ve diğer müzik türlerine yönelik yaklaşımlar. Sanatta Yeterlilik Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü
• Soycan, M. (2013). Konya ili ortaöğretim ikinci kademe öğrencilerinin müziksel beğenileri üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Şanlı, S. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinin sosyal medyadaki müzik tercihlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Şenel, O. (2013). Müzik algısı, müzik tercihi ve sosyal kimlik bağlamında müzikte önyargı ve kalıpyargı. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Şen, M. E., & Kayabaş, H. (2022). Covıd-19 pandemi sürecinin sağlık çalışanlarının müzik beğenileri üzerindeki etkileri. İnönü Üniversitesi Kültür Ve Sanat Dergisi, 8(1), 77-84. https://doi.org/10.22252/ijca.1094493
• Tuna, A. (2003). Müzik tercihi ve kişilik eğilimleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tüzünoğlu, Y. (2022). Yıldız Teknik Üniversitesi öğrencilerinin müzik beğenileri üzerine bir nicel sosyolojik araştırma. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ulutürk, N. (2008). Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi müzik bölümü öğrencilerinin dinlemeyi tercih ettikleri müzik türleri. Yüksek Lisans Tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uslu, N. B. (2010). Niğde ilinde görev yapmakta olan müzik öğretmenleri ile Niğde Üniversitesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı'nda öğrenim görmekte olan üniversite öğrencilerinin çeşitli değişkenler açısından müziksel beğenilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yağışan, N. (2013). Üniversite öğrencilerinin müzik tercihleri ve saldırganlıkla ilişkisi. Sanat Eğitimi Dergisi, 1 (2), 96-113.
• Yıldırım Şahin, B. (2019). Sosyolojik açıdan müzik dinleme alışkanlıklarına etki eden etmenler: Bolu ili örneği. Yüksek Lisans Tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ziyanoğlu, Ö. (2019). Orta sınıf ailelerin kültürel sermaye aktarımlarının sosyolojik incelemesi. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.