AVRUPA BİRLİĞİ VE SEÇİLİ ÜLKELERİNİN TEKNOLOJİ ÜRETİM ODAKLI VERİLERİNİN ENTROPİ VE GRİ İLİŞKİLER ANALİZ MODELLERİYLE İNCELENMESİ

Year 2023, , 154 - 169, 30.04.2023

Murat İsmet Haseki , İlker İbrahim Avşar

https://doi.org/10.18092/ulikidince.1214069

Abstract

Bu çalışmada AB (Avrupa Birliği) ülkeleri ve AB’ye girme ihtimali olan Türkiye, Ukrayna, İsviçre ve Norveç’in 6 kritere göre (Tüketici fiyatı yıllık yüzde oranına göre enflasyon, üretim ihracına göre oranlanmış yüksek teknoloji ihracı, yerleşiklerin patent başvurusu, yerleşik olmayanların patent başvurusu, ileri eğitimli kadın iş gücü oranı, temel eğitimli kadın işgücü oranı) durumunun analitik yöntemlerden ÇKKV modelleriyle belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda Entropi ve Gri İlişkisel Analiz modelleri kullanılmıştır. Analizler sonucunda Entropi modelleriyle elde edilen bulgulara göre kriterlerin önem ağırlıkları; yerleşik olmayanların patent başvuruları %51,38, yerleşiklerin patent başvuruları %34,22, enflasyon %10,11, yüksek teknoloji ihracatı %2,76, temel eğitimli kadın iş gücü %1,48, yüksek öğrenime sahip kadın iş gücü %0,05 olarak elde edilmiştir. Analiz edilen 6 kriterin Gri İlişkisel Analiz sonucuna göre en başarılı ülkenin Almanya olduğu görülmektedir. İkinci sırada Fransa, üçüncü sırada İtalya bulunmaktadır.

Keywords

Çok Kriterli Karar Verme, Entropi, Gri İlişkisel Analiz, Avrupa Birliği

References

• Akar, T. ve Topoğlu, E. (2022). The Effects of R&D Expenditures and Patent Applications on Exports of High Technology Products and Information Communication Technologies. Anadolu University Journal of Faculty of Economics, 4(1), s.20-35. DOI: 10.54737/aujfe.1012957
• Akyol, M. ve Demez, S. (2020). Ar-Ge Harcamalarının Yüksek Teknoloji Ürün İhracatına Etkisi: AB’ye Üye Geçiş Ekonomileri ve Türkiye Analizi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (3), s.767-781
• Akyüz, K. C., Akyüz, İ., Yıldırım, İ. ve Ersen, N. (2019). Borsa İstanbul’da Basım-Yayın Sanayi Grubunda Yer Alan Şirketlerin Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23 (1), s.141-152
• Altıntaş, F. F. (2020). İnovasyon Performanslarının ENTROPİ Tabanlı Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Değerlendirilmesi: G7 Grubu Ülkeleri Örneği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (2), 151-172. DOI: 10.30803/adusobed.802738
• Altıntaş, F. F. (2021). Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü’ne Üye Ülkelerin İnovasyon Performanslarının Crıtıc Tabanlı Gri İlişkisel Analiz Yöntemi İle İncelenmesi. Karadeniz Araştırmaları, 18 (71), 547-570
• Arslan, R., Bircan, H. ve Arslan, Ö. (2017). Tekstil Firmalarında Finansal Performansın Analitik Hiyerarşi Prosesi ile Ağırlıklandırılmış Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (2), s.19-36
• Arsu, T. (2021). Finansal Performansın Entropi Tabanlı Aras Yöntemi ile Değerlendirilmesi: Bıst Elektrik, Gaz ve Buhar Sektöründeki İşletmeler Üzerine Bir Uygulama. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39 (1), s.15-32. DOI: 10.17065/huniibf.740393
• Avdar, R. ve Avdar, R. (2021). Yüksek Teknolojili Ürünlerin İhracat ve Ekonomik Gelişme Üzerine Etkisi; OECD ve Türkiye Değerlendirmesi. Sakarya İktisat Dergisi, 10 (4), s.423-440
• Ayçin, E. ve Güçlü, P. (2020). BIST Ticaret Endeksinde Yer Alan İşletmelerin Finansal Performanslarının Entropi ve MAIRCA Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (85), 287-312. DOI: 10.25095/mufad.673739
• Ayçin, E. (2019). BIST Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları Endeksinde (XYORT) Yer Alan İşletmelerin Finansal Performanslarının Entropi ve Gri İlişkisel Analiz Bütünleşik Yaklaşımı ile Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(2), 595-622. DOI: 10.24988/deuiibf.2018332799
• Bağcı, H. (2018). Barter’ın Dünya Ticaretindeki Yeri ve Gelişiminin Entropi Yöntemiyle Analiz Edilmesi: SAARC ve BRICS Ülkelerinde Bir Uygulama. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(12), s.195-204
• Barbaros, M., Kalaycı, S. ve Bakır, D. (2019). Türkiye’de Gıda İhracatı, Gıda Fiyatları ve Enflasyon Arasındaki Nedensellğin Analizi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(18), s.537-548. DOI: 10.33692/avrasyad.595750
• Baynal, K., Şahin, Y. ve Taphasanoğlu, S. (2019). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleriyle Lüks Konut Projesi İçin Beyaz Eşya Seçimi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), s.1871-1888. DOI: 10.33206/mjss.558147
• Coskun A. ve Ecemiş O. (2022), Türkiye’de Büyükşehir Belediyeleri Web Site Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Karşılaştırılması, Cukurova 9th International Scientific Researches Conference, October 9-11, 2022 / Adana, TURKIYE, ISBN:978-625-8246-28-5, s.536-543, www.iksadkongre.net/_files/ugd/614b1f_d911fb74945046f2a3c96260eaa3a10d.pdf
• Çakmak, D., Baş, Y. ve Yıldırım, A. (2012). Gri İlişkisel Analiz ve Uyum Analizi ile Bir İşletmede Karşılaşılan Üretim Hatalarının İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17 (1), 123-142
• Çanakçıoğlu, M. (2019a). Bist Kimya, Petrol Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Hibrid ÇKKV Yaklaşımı Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Beykoz Akademi Dergisi, 7(1), s.123-152. DOI: 10.14514/BYK.m.26515393.2019.7/1.123-152
• Çanakçıoğlu, M. (2019b). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Çimento Firmalarının Entropi-Eatwios Bütünleşik Yaklaşımı ile Finansal Performanslarının Değerlendirmesi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 14 (56), 407-421
• Çatı, K., Eş, A. ve Özevin, O. (2017). Futbol Takımlarının Finansal ve Sportif Etkinliklerinin Entropi ve Topsıs Yöntemiyle Analiz Edilmesi: Avrupa’nın 5 Büyük Ligi ve Süper Lig Üzerine Bir Uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13 (1), s.199-222. DOI: 10.17130/ijmeb.20173126270
• Doğan, M. (2013). Measuring Bank Performance with Gray Relational Analysis: The Case of Turkey. Ege Academic Review, 13 (2), s.215-226
• Doru, Ö. ve Dabakoğlu, M. (2021). Seçilmiş Ülkelerde Yüksek Teknolojili Ürün İhracatı ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (2), s.295-313. DOI: 10.33399/biibfad.883553
• Dünya Bankası Dünya Gelişim Göstergeleri. (2022). Erişim Adresi https://databank.worldbank.org/ indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG/1ff4a498/Popular-Indicators (Erişim Zamanı: 27.10.2022)
• Ece, N. (2019). Holding Şirketlerinin Finansal Performans Sıralamasının Entropi Tabanlı Topsis Yöntemleri ile İncelenmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), s. 63-73. DOI: 10.29106/fesa.522709
• Ecemiş O. ve Yaykaşlı M. (2018). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Sürdürülebilir Tedarikçi Seçimi ve Bir Uygulama. the Journal of Academic Social Sciences, 83, s.382-389, DOI: 10.16992/ASOS.14474
• Ekin, E. (2022). Kamu Bankalarına İlişkin Performansların Entropi Tabanlı WSA ve Aras Yöntemleri ile İncelenmesine Yönelik Bir Uygulama. EKEV Akademi Dergisi, 0 (90), s.105-122
• Erdemir, Ö. K. ve Kırkağaç, M. (2022). A Comparative Study on Performance of Insurance Companies with Grey Relational Analysis and Analytic Hierarchy Process. Alanya Akademik Bakış, 6(3), s.2627-2645
• Gaberli, Ü. (2018). G7 Ülkelerinde Fikri Mülkiyet Haklarına Yapılan Ödemeler ve Ar-Ge Harcamalarının Yüksek Teknoloji İhracatına Etkisi: Bir Panel Veri Analizi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (641), s.667-682
• Gao J., Wang H., You Z. And Yang X. (2018). Gray relational entropy analysis of high temperature performance of bio-asphalt binder and its mixture, International Journal of Pavement Research and Technology, 11, p.698-708
• Gavcar, E. ve Kara, N. (2020). Elektrikli Otomobil Seçiminde Entropi ve TOPSIS Yöntemlerinin Uygulanması. İş ve İnsan Dergisi, 7(2), s.351-359. DOI: 10.18394/iid.695702
• Işık, Ö. (2022). Gri Entropi, FUCOM ve EDAS-M Yöntemleriyle Türk Lojistik Firmalarının Çok Kriterli Performans Analizi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 17 (66), s.472-489 . DOI: 10.19168/jyasar.939276
• Işık, O. (2019). Türk Mevduat Bankacılığı Sektörünün Finansal Performanslarının Entropi Tabanlı Aras Yöntemi Kullanılarak Değerlendirilmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (1), s.90-99. DOI: 10.29106/fesa.533997
• Kar, A., Özer, Ö. ve Avcı, K. (2018). Acil Servislerin Topsıs ve Gri İlişkisel Analiz Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 10 (19), 442-459. DOI: 10.20990/kilisiibfakademik.438473
• Karaatlı, M., Ömürbek, N., Budak, İ. ve Dağ, O. (2015). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Yaşanabilir İllerin Sıralanması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), s.215-228
• Karaer, M. ve Tatlıdil, H. (2019). Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8 (1), 44-54
• Keleş, M. K. (2019). Entropi Temelli Electre III Yöntemi ile B Segmenti Otomobil Markalarının Sıralanması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 29-50
• Kenger, M. D. ve Organ, A. (2017). Banka Personel Seçiminin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinden Entropi Temelli ARAS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 4- Sayı 4 (2017), 152-170. DOI: 10.30803/adusobed.336215
• Li X., Wang K., Liu L., Xin J., Yang H., Gao C., (2011). Application of the Entropy Weight and TOPSIS Method in Safety Evaluation of Coal Mines, Procedia Engineering, Volume 26, Pages 2085-2091, ISSN 1877-7058, doi.org/10.1016/j.proeng.2011.11.2410
• Medetoğlu, B. ve Saldanlı, A. (2022). Bankaların Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz (GİA) Yöntemi ile Test Edilmesi. Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3 (1), 49-67
• Organ, A. ve Tekin, B. (2017). Şehir Hastanesi Kuruluş Yeri Seçimi İçin Gri İlişkisel Analiz Yaklaşımı: Denizli İli Örneği*. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (3), 256-278. DOI: 10.30803/adusobed.336967
• Over Özçelik, T. ve Eryılmaz, S. A. (2019). Traktör İmalatında Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Tedarikçi Seçimi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, Özel Sayı 2019, s.498-512. DOI: 10.31590/ejosat.590418
• Özaydın, G. ve Kayahan Karakul, A. (2021). Entropi Tabanlı MAUT, SAW ve EDAS Yöntemleri ile Finansal Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26 (1), 13-29
• Özçelik, Ö., Aslan, V. ve Özbek, R. İ. (2018). ARGE Harcamalarıyla Yüksek Teknoloji İhracatı Arasındaki İlişki: Seçili 10 OECD Ülkesi İçin Panel Veri Analizi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (3), s.57-66
• Özdemir, O. ve Kılıçarslan, Ş. (2021). Entropi Temelli Gri İlişkisel Analiz Tekniği ile Hayat ve Emeklilik Şirketlerinin Finansal Performansları Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(4), s.413-434
• Özgüner, Z. ve Cantaşdemir, E. V. (2021). Çevik Tedarik Zinciri Yönetimindeki Operasyonların Entropi Tabanlı TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (14), s.114-135. DOI: 10.34086/rteusbe.977505
• Özkan, T. (2020). TOPSIS ve Gri İlişkisel Analiz Yöntemleri ile BIST Çimento Sektörü Şirketlerinin Finansal Etkinliklerinin Değerlendirilmesi. Oltu Beşerî ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 1 (1), s.69-85
• Özmen, M. ve Kızılkaya Aydoğan, E. (2015). Stokastik Çok Kriterli Karar Vermede İki Yeni Yöntem: Smaa- Gri İlişkisel Analiz ve Smaa-Dematel-Gri İlişkisel Analiz. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 30 (4), 0-0. DOI: 10.17341/gummfd.24515
• Sarıdoğan, H. Ö. (2019a). Yüksek Teknoloji İhracatı, Bilişim Hizmetleri ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye ve Ab Ülkeleri İçin Bir Panel Veri Analizi. Gaziantep Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1 (1), s.19-30
• Sarıdoğan, H. Ö. (2019b). Türkiye ve Ab Ülkelerinde Ar-Ge Harcamaları ile Yüksek Teknolojili Ürün İhracatı İlişkisi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (2), s.299-312. DOI: 10.11616/basbed.v19i47045.528214
• Sey, N. ve Aydın, B. (2021). Türkiye’de Yüksek Teknoloji Ürün İhracatı ve İnovasyon İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir İnceleme. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 11 (1), s.238-252. DOI: 10.48146/odusobiad.785193
• Şanlı, D. ve Konukman, A. (2021). Yüksek Teknoloji Ürün İhracatının Gelir Üzerine Etkisi: Translog Üretim Fonksiyonuna Dair Bulgular. İstanbul İktisat Dergisi, 71(2), s.457-498. DOI: 10.26650/ISTJECON2021-974011
• Tezergil, S. (2018). Portföy Yönetim Şirketlerinin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (39), s.245-262
• Ulutaş, A. (2019). Entropi ve MABAC Yöntemleri ile Personel Seçimi. OPUS International Journal of Society Researches, 13(19), s.1552-1573. DOI: 10.26466/opus.580456
• Uygurtürk, H. ve Bal, K. (2020). Emeklilik ve Menkul Kıymet Yatırım Fonlarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Karşılaştırmalı Performans Analizi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11 (21), s.298-320
• Xuedong L., Yangyang X., Li Y. and Qunxi G. (2019). The compatibility approach for hazardous waste incineration based on grey relational analysis, IOP Conf. Ser.: Earth Environ. Sci. 227 052036, doi.org/10.1088/1755-1315/227/5/052036
• Yang Yi-Chih ve Shen Ke-Yung (2013) Comparison of the operating performance of automated and traditional container terminals, International Journal of Logistics Research and Applications, 16:2, p.158-173, DOI: 10.1080/13675567.2013.809407
• Yıldırım, M., Bal, K. ve Doğan, M. (2021). Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Finansal Performans Analizi: Bist’te İşlem Gören Demir Çelik Şirketleri Üzerinde Bir Uygulama. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 23 (1), s.122-143. DOI: 10.31460/mbdd.788840
• Yıldız, Ü. (2017). BRICS ülkeleri ve Türkiye’de yüksek teknoloji ihracatı ve ekonomik büyüme ilişkisinin panel veri analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (53), s.26-34
• Yılmaz, E., Güngör, F. ve Hartomacıoğlu, S. (2019). AISI 4340 Malzemesinin Torna ile İşlemesinde Gri İlişkisel Analiz Yöntemi Kullanılarak Uygun Takım Tutucu (Kater) Seçimine Karar Verilmesi. Beykent Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 12 (2), 7-13. DOI: 10.20854/bujse.597423
• Yılmaz, Ö. ve Yakut, E. (2021). Entropi Temelli TOPSIS ve VIKOR Yöntemleri ile Bankacılık Sektöründe Finansal Performans Değerlendirmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(4), s.1297-1321. DOI: 10.16951/atauniiibd.874660