Bu çalışma, Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin uluslararası örf ve âdet hukuku kapsamında normatif bir statü kazanıp kazanmadığını incelemekte ve sözleşmenin bölgesel istikrar ile uluslararası hukuk düzenindeki etkilerini değerlendirmektedir. Çalışma, Uluslararası Adalet Divanı (UAD) içtihatları doğrultusunda örf ve âdet hukukunun iki temel unsuru olan devlet uygulamaları (usus) ve opinio juris’i analiz ederek, sözleşmenin yaklaşık doksan yıllık uygulama sürecini taraf/taraf olmayan devletlerin (NATO, AB, ABD) pratikleri, diplomatik notalar ve akademik görüşler ışığında değerlendirmektedir. Montrö Sözleşmesi’nin, savaş gemilerinin geçiş kuralları, tonaj sınırlamaları ve bildirim yükümlülükleri gibi temel hükümlerinin, yazılı metin olmanın ötesinde örfî nitelik kazandığı tespit edilmiştir. Evrensel örfî hukuk statüsüne ilişkin tartışmalara rağmen, Karadeniz’e kıyıdaş devletler ve bölgesel aktörlerin uzun süreli uyumu, sözleşmenin en azından bölgesel örf ve âdet hukuku düzeyinde bağlayıcılık kazandığını göstermektedir. Montrö rejimi, sözleşmenin feshi durumunda dahi örfî niteliği sayesinde geçerliliğini koruyabilecek bir hukuki yapı sunmaktadır. Bu durum, Türkiye’nin boğazlar üzerindeki egemenlik haklarını güvence altına alırken uluslararası güvenliğinin istikrarını da desteklemektedir.
This study examines whether the Montreux Convention Regarding the Regime of the Straits has acquired normative status under customary international law, focusing on its role in regional stability and its broader legal implications. The research employs a legal-analytical framework grounded in the jurisprudence of the International Court of Justice (ICJ), assessing the two foundational elements of customary international law—state practice (usus) and opinio juris. The analysis draws on nearly ninety years of consistent implementation by both party and non-party states, including NATO, the EU, and the US, as well as treaty interpretations, diplomatic notes, and scholarly discourse. The study demonstrates that the Montreux Convention has evolved beyond a treaty-based regime into a customary norm, particularly at the regional level. Key provisions, such as warship passage restrictions, tonnage limitations, and notification requirements, reflect entrenched and stable state practice accompanied by a belief in their legal obligation. Despite partial doctrinal objections and conflicts with UNCLOS, the Convention’s widespread adherence supports its recognition as a regional customary rule. The Montreux Convention’s customary character ensures its enduring validity, even in the event of termination. Its core principles contribute to regional maritime security and the predictability of international law, reinforcing its dual role as both a treaty and a customary regime.
| Primary Language | English |
|---|---|
| Subjects | International Politics, International Law |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Early Pub Date | October 24, 2025 |
| Publication Date | October 29, 2025 |
| Submission Date | June 20, 2025 |
| Acceptance Date | August 8, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: 49 |
______________________________________________________
Address: Karadeniz Technical University Department of Economics Room Number 213
61080 Trabzon / Turkey
e-mail : uiiidergisi@gmail.com