The Mediating Role of Religiosity in Family Belonging and Hap-piness: A Study on Adults

Year 2024, Volume: 33 Issue: 2, 211 - 246, 27.12.2024

Muhammed Tosun , Selameddin Baysal , Mustafa Gökmen

https://doi.org/10.51447/uluid.1540959

Abstract

This study examines the relationships between family belonging, happiness, and religiosity levels among adults. A quantitative research method was employed, and the study included 510 participants. The findings indicate significant differences in family belonging, self-belonging, family belonging sub-dimensions, and the sense of religiosity based on participants’ gender. Significant differences were also identified in family belonging, self-belonging, family belonging sub-dimensions, sense of religiosity, and happiness scores according to participants’ age. Marital status significantly affected family belonging, self-belonging, family belonging sub-dimensions, sense of religiosity, and happiness scores. Additionally, participants’ education levels showed significant differences in family belonging, self-belonging, and family belonging sub-dimensions. Significant differences were found between the presence of children and family belonging, self-belonging, family belonging sub-dimensions, sense of religiosity, and happiness scores. The number of children was significantly associated with family belonging, self-belonging, religiosity, and happiness levels. Moreover, the duration of marriage significantly influenced family belonging, self-belonging, and a sense of religiosity. Family belonging explained 14.0% of the variance in the sense of religiosity, indicating a significant positive effect. Family belonging accounted for 28,5% of the variance in happiness, positively affecting happiness. Family belonging and the sense of religiosity together explained 29,6% of the variance in happiness, with the sense of religiosity partially mediating the direct relationship between family belonging and happiness. This partial mediation suggests that religiosity plays a role in moderating the relationship between family belonging and happiness, reducing the direct effect.

Keywords

Psychology of Religion, Family Belonging, Happiness, Religiosity, Adults.

Aile Aidiyeti ve Mutlulukta Dindarlığın Aracı Rolü: Yetişkinler Üzerine Bir Çalışma

Abstract

Bu çalışma yetişkinlerin aile aidiyeti, mutluluk ve dindarlık düzeyleri arasındaki ilişkileri incelemektedir. Nicel araştırma yönteminin uygulandığı çalışmada, 510 katılımcı yer almıştır. Bulgular katılımcıların cinsiyeti ile aile aidiyeti, kendilik aidiyeti ve aile aidiyeti alt boyutları ile dinin etki-sini hissetme puan ortalamaları arasında anlamlı farklılıklar olduğunu göstermiştir. Katılımcıla-rın yaş durumuna göre aile aidiyeti, kendilik aidiyeti ve aile aidiyeti alt boyutları, dinin etkisini hissetme ve mutluluk puan ortalamaları arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Medeni durum aile aidiyeti, kendilik aidiyeti ve aile aidiyeti alt boyutları, dinin etkisini hissetme ve mutluluk puan ortalamalarını anlamlı düzeyde etkilemiştir. Katılımcıların eğitim düzeyi ile aile aidiyeti, kendilik aidiyeti ve aile aidiyeti alt boyutları arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Çocuk sahibi olma ile aile aidiyeti, kendilik aidiyeti ve aile aidiyeti alt boyutları, dinin etkisini hissetme ve mutluluk puan ortalamaları arasında anlamlı farklılıklar saptanmıştır. Çocuk sayısı aile aidiyeti, kendilik aidiyeti alt boyutu, dinin etkisini hissetme ve mutluluk düzeyleri üzerinde anlamlı farklılıklar göstermiştir. Evlilik süresi aile aidiyeti, kendilik aidiyeti alt boyutu ve dinin etkisini hissetme üzerinde anlamlı farklılıklar sunmuştur. Aile aidiyeti, dinin etkisini hissetme varyansının %14,0’ını açıklamaktadır ve bu etki pozitif yönde anlamlıdır. Aile aidiyeti, mutluluk varyansının %28,5’ini açıklayarak mutluluğu pozitif yönde etkilemektedir. Aile aidiyeti ve dinin etkisini hissetme birlikte mutluluk varyansının %29,6’sını açıklamakta, dinin etkisini hisset-me/dindarlık ise aile aidiyeti ile mutluluk arasındaki doğrudan etkiyi azaltarak kısmi aracılık rolü üstlenmektedir.

Keywords

Din Psikolojisi, Aile Aidiyeti, Mutluluk, Dindarlık, Yetişkin Bireyler

References

• Acaboğa, Asiye. Din-Mutluluk İlişkisi. Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üni-versitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Akgül, Mehmet. “Yaşlılık ve Dindarlık Dindarlık, Hayattan Zevk Alma ve Mutluluk İlişkisi - Konya Huzurevi Örneği”. Dini Araştırmalar 7/19 (2004), 19-56.
• Akyüz, Hayri vd. “Üniversite Öğrencilerinin Yaşam Kalitesi ve Mutluluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 3/Özel Sayı 2 (2017), 253-262.
• Allen, Kelly-Ann. The Psychology of Belonging. Routledge: Taylor and Francis Group, 2020.
• Aslantürk, Hüsnünur - Mavili, Aliye. “The Sense of Family Belonging in University Stu-dents from a Single-Parent Family Compared with Those from a Two-Biological-Parent Family”. Current Psychology 39/6 (2020), 2026-2039. https://doi.org/10.1007/s12144-020-00725-0
• Aslantürk, Hüsnünur vd. “Üniversite Öğrencilerinin Aile Aidiyetinin Aile İlişkileri Açısın-dan İncelenmesi”. Toplum ve Sosyal Hizmet 31/4 (2020), 1579-1598.
• Aydoğan, Didem vd. “Özgünlük Ölçeği’nin Uyarlanması ve Özgünlük ile Mutluluk Arasın-daki İlişkide Maneviyatın Aracı Rolü”. The Journal of Happiness & Well-Being 5/1 (2017), 38-59.
• Ayten, Ali - Sağır, Zeynep. “Dindarlık, Dinî Başa Çıkma ve Depresyon İlişkisi: Suriyeli Sı-ğınmacılar Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47/47 (2014), 5-18.
• Ayten, Ali. Kendini Gerçekleştirme ve Dindarlık İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
• Balcı Arvas, Fatma - Hökelekli, Hayati. “Dindarlık ile Evlilik Doyumu ve Evlilikte Sorun Çözme İlişkisi Üzerine Bir İnceleme”. Değerler Eğitimi Dergisi 15/34 (2017), 129-160.
• Balcı Arvas, Fatma. “Psikolojide ve İslam Dini Düşünce Geleneğinde Mutluluk Kavramı: Karşılaştırmalı Bir Çalışma”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 6/4 (2017), 109-128. https://doi.org/10.15869/itobiad.333506
• Balcı Arvas, Fatma. Dindarlığın Evlilik Doyumu Üzerindeki Etkileri ve Değerlerin, Dindarlık ve Evlilik Doyumu İlişkisi Üzerindeki Arabulucu Rolü. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
• Baron, Reuben M. – Kenny, David A. “The Moderator–Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”. Journal of Personality and Social Psychology 51/6 (1986), 1173-1182. https://doi.org/10.1037/0022-3514.51.6.1173
• Beyaz, Rafet - Kaldık, Behçet. “Üniversite Gençliğinde Dindarlık ve Mutluluk İlişkisi: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Örneği”. Journal of International Social Research 11/60 (2018), 622-632.
• Çirkin, Zeynep - Göksel, Türkmen. “Mutluluk ve Gelir”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 71/2 (2016), 375-400. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002397
• Demir, Ramazan - Murat, Mehmet. “Öğretmen Adaylarının Mutluluk, İyimserlik, Yaşam Anlamı ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi”. OPUS International Journal of Society Rese-arches 7/13 (2017), 347-378.
• Demirci, İbrahim - Ekşi, Halil. “Keep Calm and Be Happy: A Mixed-Method Study from Character Strengths to Well-Being”. Educational Sciences: Theory & Practice 18/2 (2018), 303-354. http://dx.doi.org/10.12738/estp.2018.2.0799
• Diener, Ed. “Subjective Well-Being”. Psychological Bulletin 95/3 (1984), 542-575. https://doi.org/10.1037/0033-2909.95.3.542
• Emhan, Abdurrahim - Çayır, Celal. “Girişimcilerin Stres ile Başedebilmesinde Tinsel De-ğerlerin Etkisi”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 24/2 (2010), 101-120.
• Emmons, Robert A. - Paloutzian, Raymond F. “The Psychology of Religion”. Annual Review of Psychology 54/1 (2003), 377-402. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.54.101601.145024 Fromm, Erich. Erdem ve Mutluluk. çev. Ayda Yörükan. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2. Basım, 1994.
• Geçioğlu, Ahmet Rıfat - Kayıklık, Hasan. “Dindarlık ve Evlilik Uyumu İlişkisi: Evli Bireyler Üzerine Bir İnceleme”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/1 (2019), 202-224. https://doi.org/10.30627/cuilah.536797
• Goodenow, Carol. “The Psychological Sense of School Membership Among Adolescents: Scale Development and Educational Correlates”. Psychology in the Schools 301/1 (1993), 79–90.
• Goodman, Michael L. vd. “Family, Belonging and Meaning in Life Among Semi-rural Kenyans”. Journal of Happiness Studies 20/5 (2019), 1627-1645. https://doi.org/10.1007/s10902-018-0017-9
• Göcen, Gülüşan. Şükür ve Psikolojik İyi Olma Arasındaki İlişki Üzerine Bir Alan Araştırması. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2012.
• Gürsu, Orhan. Ergenlik Döneminde Psikolojik Sağlık ve Dindarlık İlişkisi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
• Güven, İbrahim Furkan. “Makyavelizm ve Dindarlık: Demografik Değişkenler Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Bilimname 2019/37 (2019), 1155-1186. https://doi.org/10.28949/bilimname.536868
• Hikmetoğlu, Süleyman. Evli Bireylerde Psikolojik İyi Oluş ve Aile Aidiyetinin Evlilik Uyumuna Etkisi. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Holder, Mark D. vd. “Spirituality, Religiousness, and Happiness in Children Aged 8–12 Years”. Journal of Happiness Studies 11 (2010), 131-150.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 7. Basım, 2008.
• İlerisoy, Melike – Mehmedoğlu, Ali Ulvi. “Din Psikolojisi ve Aile Çalışmaları”. Türk Din Psikolojisi Dergisi 4 (2021), 69-99.
• İşgör, İsa Yücel. “Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik İyi Oluş Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 6/1 (2017), 494-508.
• Kabal, Dilek. Öğretmenlerin Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimleri ve Mutluluk Düzeyleri Üzerine Bir Çalışma (Kocaeli Örneği). Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Karslı, Necmi. Öfke Kontrolü ve Dindarlık İlişkisi (Erzurum Örneği). Erzurum: Atatürk Üniver-sitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
• Kılıç, Selim. “Doğrusal Regresyon Analizi”. Journal of Mood Disorders 3/2 (2013), 90-92.
• Kızılgeçit, Muhammed. Yalnızlık Umutsuzluk ve Dindarlık İlişkisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
• King, Valarie vd. “Parent–Adolescent Closeness, Family Belonging, and Adolescent Well-Being Across Family Structures”. Journal of Family Issues 39/7 (2018), 2007-2036. https://doi.org/10.1177/0192513X17739048
• Kiremitci, Sultan. Lise Öğrencilerinde Aile Aidiyeti ve Şiddet Eğilimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Koç, Mustafa. “Demografik Özellikler ile Dindarlık Arasındaki İlişki Yetişkinler Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/2 (2010), 217-248.
• Korkut, Gülsüm - Gençtürk, Zahide, “Üniversite Öğrencilerinin Yalnızlık Düzeyleri ile Aile Aidiyeti Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 8/24 (2020), 209-231.
• Kublay, Deniz - Oktan, Vesile. “Evlilik Uyumu: Değer Tercihleri ve Öznel Mutluluk Açısından İncelenmesi”. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal 5/44 (2015), 25-35.
• Kurnaz, Mahmut. İlk Yetişkinlerde Dini Yönelim-Mutluluk İlişkisi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Kurt, Abdurrahman. “Dindarlığı Etkileyen Faktörler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/2 (2009), 1-26.
• Lambert, Nathaniel M. - Dollahite, David C. “How Religiosity Helps Couples Prevent, Resolve, and Overcome Marital Conflict”. Family Relations 55/4 (2006), 439-449.
• Mahoney, Annette vd. “Marriage and the Spiritual Realm: The Role of Proximal and Distal Religious Constructs in Marital Functioning”. Journal of Family Psychology 13/3 (1999), 321-338.
• Mahoney, Annette vd. “Religion and the Sanctification of Family Relationships”. Review of Religious Research 44/3 (2003), 220-236. https://doi.org/10.2307/3512384
• Mahoney, Annette vd. “Religion in the Home in the 1980s and 1990s: A Meta-Analytic Review and Conceptual Analysis of Links Between Religion, Marriage, and Parenting”. Journal of Family Psychology 15/4 (2001), 559-596. http://dx.doi.org/10.1037//0893-3200.15.4.559
• Mahoney, Annette. “Religion in Families, 1999–2009: A Relational Spirituality Framework”. Journal of Marriage and Family 72/4 (2010), 805-827. http://dx.doi.org/10.1111/j.1741-3737.2010.00732.x
• Mavili, Aliye vd. “Aile Aidiyeti Ölçeği: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 33 (2014), 29-45. http://dx.doi.org/10.21560/spcd.19507
• Mavili, Aliye vd. “Translated Article: Family Belonging Scale: A Study on Scale Development”. Current Psychology (2021), 1-8.
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi. Kişilik ve Din. İstanbul: Dem Yayınları, 2004.
• Okumuş, Ejder. Gösterişçi Dindarlık. İstanbul: Ark Kitapları, 2005.
• Özcan, Zeynep. “Empati ve Dindarlık Arasındaki İlişki”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 5/8 (2016), 2758-2781. https://doi.org/10.15869/itobiad.258550
• Özdemir, Sezen Gizem vd. “Üniversite Öğrencilerinin Aile Aidiyeti ve Özgeci Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Konya İli Örneği”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi 23/1 (2020), 101-111. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.621842
• Özoğul, Ramazan. Öğretmenlerde Aile Aidiyeti ile Depresyon, Anksiyete ve Stres İlişkisi. İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Rejaän, Zoë vd. “The Role of Sense of Belonging and Family Structure in Adolescent Ad-justment”. Journal of Research on Adolescence 32/4 (2022), 1354-1368.
• Sapmaz, Fatma - Doğan, Tayfun. “Mutluluk ve Yaşam Doyumunun Yordayıcısı Olarak İyimserlik”. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 8/3 (2012), 63-69.
• Sedgwick, Monique G. - Yonge, Olive. “‘We’re It’, ‘We’re a Team’, ‘We’re Family’ Means a Sense of Belonging”. Rural and Remote Health 8/3 (2008), 1-12.
• Spilman, Sarah K. vd. “Incorporating Religiosity Into a Developmental Model of Positive Family Functioning Across Generations”. Developmental Psychology 49/4 (2013), 762-774. https://doi.org/10.1037/a0028418
• Subaşı, Necdet. “Türk(iye) Dindarlığı: Yeni Ttipolojiler”. İslamiyat Dergisi 5/4 (2002), 17-40.
• Sulimani-Aidan, Yafit vd. “Future Expectations of Adolescents: The Role of Mentoring, Family Engagement, and Sense of Belonging”. Youth & Society 53/6 (2021), 1001-1020.
• Tokur, Behlül. Stres-Dindarlık İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
• Ulukan, Mehmet. “Öğretmenlerin Mutluluk ile Psikolojik Sağlamlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Journal of International Social Research 13/73 (2020), 620-631.
• Uysal, Veysel. “Genç Yetişkinlerde Affetme Eğilimleri ve Dinî Yönelim/Dindarlık”. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 48/48 (2015), 35-56.
• Uysal, Veysel. Türkiye’de Dindarlık ve Kadın. İstanbul: Dem Yayınları, 2006.
• Wilson, Warner R. “Correlates of Avowed Happiness”. Psychological Bulletin 67/4 (1967), 294-306.
• Yapıcı, Asım. “Cinsiyete Göre Farklılaşan Dindarlıklar ve Kadınlarda Dinsel Yaşamın Farklı Görüntüleri”. Dini Araştırmalar 19/49 (2016), 131-161. https://doi.org/10.15745/da.268813
• Yapıcı, Asım. “Yeni Bir Dindarlık Ölçeği ve Üniversiteli Gençlerin Dinin Etkisini Hissetme Düzeyi: Çukurova Üniversitesi Örneği”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (2006), 66-116.
• Yapıcı, Asım. Ruh Sağlığı ve Din-Psikososyal Uyum ve Dindarlık. Adana: Karahan Kitabevi, 2007.
• Yeter, Sümeyye İrem. Üniversite Öğrencilerinin Mutluluk Düzeylerinin Aile Aidiyeti ve Manevi Yönelimlerine Göre Yordanması. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Ensti-tüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.