Kırgızistan’da Bir Din Eğitimi Kurumu: Medreseler

Yıl 2009, Cilt: 18 Sayı: 1, 247 - 278, 01.01.2009

Salih Pay Akif Kılavuz

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

Kırgızistan’da Bir Din Eğitimi Kurumu: Medreseler

Öz

Kırgızistan’da ilk ve ortaöğretim düzeyinde din eğitimi-öğretimi veren okullar bulunmamaktadır. Yaygın eğitim alanında bireyler din eğitimi ve öğretimi ihtiyaçlarını medrese ve cami kursları aracılığıyla karşılamaktadırlar. Medreselerdeki öğretim programları çağdaş sorunlara cevap verecek nitelikte değildir. Bu programlar genellikle XII.-XV. asırlarda hazırlanmıştır. Medreselerdeki ders programlarında genellikle sosyal bilimler ve eğitim bilimlerine yer verilmemektedir. Medreseler devletten ve vakıflardan düzenli destek almamaktadırlar. Kırgızistan medreselerinde geleneksel medrese kuruluş yapısı ve ders programları konusunda köklü ve düzenli yeniliklere ihtiyaç duyulmaktadır

Anahtar Kelimeler

Orta Asya, Türkistan, Türk Cumhuriyetleri, Kırgızistan, Medrese, Eğitim-Öğretim, Yaygın Din Eğitimi

Kaynakça

• Abdıkadirov, Camgırçı, Abdıcabbar Medresesinin Öğretim Sistemi, li- sans tezi, Oş Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Oş/ Kırgızistan 2006.
• Abdıkaimova, Nazira, Kırgızistan’daki İslâm Üniversitesi ve Oş Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Eğitim Metotları ve Farklılıklar, lisans tezi, Oş Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Oş/Kırgızistan 2007.
• Akramova, Dilaram, Din Eğitiminin Genel Eğitim İçindeki Yeri ve Kırgızistan’daki Durum, yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2000.
• -------, Kırgızistan’da Orto Mekteplerdeki “Adep Sabagı” Dersinde Din Eğitimi İle İlgili Amaçların Gerçekleşme Düzeyi (Oş Örneği), doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2006. Esenaliev,
• Amangul, “Diniy Sabat Uçur Talabı”, Kırgız Tuusu
• Gazetesi, sy. 55, 16–19.05.1997.
• Anderson, John, “Religion, State, and Society in the New Kyrgyzstan”, Journal of Church and State, January 1999, ss. 99-116.
• Arık, Durmuş, “Bağımsızlık Sonrasında Kırgızistan’da Sosyo-Dini Görünüm”, Ülkümüz, yıl 1, sy. 2, Ankara 2004, ss. 299–312.
• Aripov, Niyazali, Kırgızistan’daki Medreseler ve Medrese Öğretimi, lisans tezi, Oş Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Oş/ Kırgızistan 1998.
• Aydar, Hidayet, “Kırgızistan Oş Devlet Üniversitesi Araşan Sosyal Bilimler Enstitüsü İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Profili”, Uluslararası Globalleşme Sürecinde Kırgızistan’da Din Bilimleri ve Ahlak Bilgisi Öğretiminin Meseleleri Sempozyumu 21 – 22 Mayıs 2007, Bişkek 2008, ss. 269–292.
• Baltacı, Cahit, XV-XVI. Yüzyıllarda Osmanlı Medreseleri, İrfan Mat- baası, Ankara 1974.
• Büyükalaca, Orhan Nadir, Kırgızistan’da Din Eğitimi ve Kırgızistan Müslümanları Dini İdaresi, yüksek lisans tezi, Ankara Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2003.
• Cihan, Ahmet, “Kırgızistan’da Dinî Bilinçlenmenin Toplumsal Teza- hürleri”, Oş İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 8, Oş/Kırgızistan 2005, ss. 82–93.
• Çelebi, Ahmed, İslâmda Eğitim Öğretim Tarihi, (çev. Ali Yardım) Damla Yay., İstanbul 1983.
• Erdem, Mustafa, Kırgız Türkleri, Sosyal Antropolojik Araştırmalar, ASAM (Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi) Yayınları, Ankara 2000.
• ------, “Oş Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Hakkında Bildiri”, Uluslararası Sempozyum “Orta Asya’da İslâm” 20–21 Mart 2004, Oş 2004, ss. 15–17.
• Ergün, Mustafa, II. Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri (1908– 1914), Ocak Yayınları, Ankara 1996.
• Erşahin, Seyfettin, Kırgızlar ve İslâmiyet, S/E/K Yayınları, Ankara 1999.
• Gosudarstvo, Religiya-i Zakon (Zbornik Dokumentov-i Materiyalov), Bişkek 1997.
• Hamidullah, Muhammed, İslâm Peygamberi, İrfan Yayınevi, İstanbul 1980, c. I-II.
• Heyat, Farideh, “Re-Islamisation in Kyrgyzstan: Gender, New Poverty and the Moral Dimension”, Central Asian Survey, c. XXIII, sy. 3, 2004, ss. 275–287.
• Hızlı, Mefail, “Osmanlı Medreselerinde Okutulan Dersler ve Eserler”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, c. XVII, sy. 1, Bursa 2008, ss. 25-46.
• İsabaeva, Mayramkan, Kırgızistan’da Kur’an Eğitimi ve Müesseseleri, lisans tezi, Oş Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Oş 2005.
• Kalafat, Yaşar, Uluğ Türkistan Notları, Ecdat Yayınları, Ankara 1995.
• Kazıcı, Ziya, İslâm Müesseseleri Tarihi, Kayıhan Yayınları, İstanbul 1991.
• Kırgız Respublikasının Konstitutsiyası, Bişkek 1993.
• Kozukulov, Timur, “Tarihî Süreçte Orta Asya ve Kırgızistan’da Din Siyaseti ve Eğitimi”, Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sy. 24, Erzurum 2005, ss. 167–182.
• Nasr, Seyyid Hüseyin, İslâm ve İlim, (çev. İlhan Kutluer) İstanbul 1989.
• Nizamova, Zilola, Kırgızistan’daki Medreseler, sınıf geçme tezi, Oş Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Oş/Kırgızistan 2007.
• Ömüralı, Uulu Çoyun, Tenirçilik, Kron Yayınları, Bişkek 1994.
• Özdenoğlu, Selda, Kırgız Cumhuriyeti, Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Temmuz 2005, http://www.tika.gov.tr/Dosyalar/K%C4%B1rg%C4%B1zistan .doc, 15.03.2008.
• Pay, Salih, Bursa İvaz Paşa Külliyesi, Eğit-San Yayınları, Bursa 1996.
• -------, “Kırgızistan: Dinlerin Müsabaka Alanı”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. XVII, sy. 2, 2008, Bursa, ss. 233- 252.
• -------, “Misyonerlerin Kıskacındaki Ülke: Kırgızistan”, Uludağ Üniver- sitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. XVII, sy. 2, 2008, Bursa, ss. 253-283.
• -------, “Türk Cumhuriyetleri İle Türk ve Akraba Topluluklarındaki İlahiyat Fakültelerine Dair Bir Değerlendirme (OŞ İlahiyat Fakültesi Örneği)”, Uluslararası Globalleşme Sürecinde Kırgızistan’da Din Bilimleri Ve Ahlak Bilgisi Öğretiminin Meseleleri Sempozyumu 21 – 22 Mayıs 2007, Bişkek, Bişkek /Kırgızistan 2008, ss. 293–309.
• Pedersen, Jons, “mescid”, İslâm Ansiklopedisi, MEB, c. VIII, İstanbul 1979.
• Polat, Kemal, Beşikten Mezara Kırgız Türklerinde Gelenek ve İnanışlar, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2005.
• Şanal, Mustafa, “Osmanlı Devleti’nde Medreselere Ders Programları, Öğretim Metodu, Ölçme ve Değerlendirme, Öğretimde İhtisas- laşma Bakımından Genel Bir Bakış”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sy. 14, 2003/1, Kayseri 2003, ss. 149–168.
• Temirov, Taalaybek, “Kırgız Bolgonuma Sıymıktanam”, Sovettik Kırgızistan Gazetesi, sy. 259, 10.11.1998.
• Tüğen, Kamil, Kırgızistan’dan Notlar, Bassaray Matbaası, Bişkek 2002.
• Yılmaz, Hüseyin, “Kırgızistan’da Misyonerlik ve Din Eğitimi”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. XI, sy. 1, Sivas 2007, ss. 91–128.
• -------, “Çağdaş Dünyada Din Öğretimi ve Kırgızistan’la Karşılaştırıl- ması”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. XII, sy.1, Sivas 2007, ss. 91–119.
• Zeydan, Corci, İslâm Medeniyeti Tarihi (mtc. Zeki Megâmiz), Üçdal Neşriyat, c. III, İstanbul 1976.