İsmail Hakkı Bursevî Dergâhı Şeyhlerinden Hikmetî Mehmed Efendi ve Hanımı Sâlihâ Hâtûn’un Terekeleri

Yıl 2015, Cilt: 24 Sayı: 1, 65 - 103, 07.10.2015

Ali Karataş

Öz

İsmail Hakkı Bursevî dergâhının üçüncü şeyhi olan Hikmetî Mehmed Efendi,
soyundan gelenlerin de aynı tekkede şeyhlik yapması sebebiyle dergâha ismini veren
mühim bir şahsiyettir. Tereke kaydından anlaşıldığına göre vefat ettiği sırada hanımı
ve bir oğlunu varis olarak bırakan Hikmetî Mehmed Efendi, yaşadığı dönemin
şartlarına göre zengin sayılabilecek nitelikte bir servete sahiptir. Onun mirası
içerisinde gündelik hayatta kullanılan eşyayla birlikte çok miktarda kitap da yer
almaktadır. Bu kitaplar arasında tasavvufla ilgili olanların yanında medreselerde
okutulan ve daha ziyade müderrislerin terekelerinde bulunan eserler de
bulunmaktadır. Hikmetî Mehmed Efendi’den dokuz yıl önce vefat eden hanımı Sâliha
Hâtûn’un terekesi de içerdiği eşya, alacakları ve vasiyetleri bakımından dikkate değer
niteliktedir. Terekeden vefatı sırasında çocuğu olmadığı anlaşılan Sâliha Hâtûn’un
mirası kocası Hikmetî Mehmed Efendi ile kardeşi Mustafa Ağa arasında taksim
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İsmail Hakkı Bursevî, Hikmetî Mehmed Efendi, Sâliha Hâtûn, tereke

Kaynakça

• Bursa Şer’iyye Sicilleri, B157/17b; B240/23a.
• Fındıklılı İsmet Efendi, eş-Şakâiku’n-numâniyye ve zeyilleri: Tekmiletü’ş-Şakâik fî hakkı ehli’l-hakâik (nşr. Abdülkadir Özcan), I-V, İstanbul: Çağrı Yayınları 1989.
• -
• Kara, Mustafa, “Bursa Tekkelerinde Şeyhlik Yapan Mutasavvıflar-II”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3 (1991), s. 119-130.
• ___, Bursa’da Tarikatlar ve Tekkeler, İstanbul: Sır Yayıncılık 2001.
• Karataş, Ali İhsan, “Bursa Şer’iyye Sicilleri Işığında Osmanlı Devleti’nde Köleliğe Bir Bakış”, İslâm San‘at Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi (İSTEM), 9 (2007), s. 135-162.
• ___, “Folklorümüzün Kaynaklarından Tereke Defterleri ve XVIII. Yüzyıl Bursa Tereke Kayıtlarından Örnekler”, I. Bursa Halk Kültürü Sempozyumu (4-6 Nisan 2002) Bildiri Kitabı, I-II, Bursa 2002, II, 691-710.
• ___, “Osmanlı Toplumunda Hz. Peygamber Sevgisinin Tezahürü Olarak Kurulan Mevlid Vakıfları” İslâm San‘at Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi (İSTEM), 11 (2008), s. 47-77.
• ___, “Ulucami ve İlim Meclisleri” Tüm Yönleriyle Bursa Ulucami (ed. Bilal Kemikli), Bursa 2012, s. 55-59.
• ___, “XVI. Yüzyılda Bursa’da Tedavüldeki Kitaplar”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,10 (2001/1), s. 209-230.
• ___, “XVIII. Yüzyılda Bursa Halkının Ekonomik Yapısı”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,15 (2006/2), s. 231-264.
• -
• Kepecioğlu, Kamil, Bursa Kütüğü, I-IV, Bursa Yazma ve Eski Eserler Kütüphanesi, No: 4519-4522.
• Maydaer, Saadet, XVI. Yüzyılda Bursa Kadınları, Bursa: Emin Yayınları 2010.
• Mehmed Şemseddin, Yâdigâr-ı Şemsî, Bursa: Matbaa-i Vilayet 1332.
• Mermutlu, Bedri-Öcalan, H. Basri, Tarihi Bursa Mezar Taşları-I Bursa Hazireleri, Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları 2011.
• Namlı, Ali, İsmail Hakkı Bursevî, Hayatı, Eserleri ve Tarikat Anlayışı, İstanbul: İnsan Yayınları 2001.