Investigation of Postgraduate Theses on Total Knee Prosthesis in the Field of Nursing in Türkiye

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 183 - 201, 28.08.2025

Züleyha Aykut , Meryem Yavuz Van Giersbergen

Öz

Objective: The objective of this study was to examine the characteristics of postgraduate theses on total knee replacement/arthroplasty in the field of nursing in Türkiye. Methods: This descriptive study was retrieved from the archive of the Council of Higher Education Thesis Centre in December 2024 and conducted in a computer environment. A total of 685 theses were accessed using the keywords "total knee replacement," "total knee arthroplasty," "total knee arthroplasty," "knee replacement," and "total knee" in the search engine. Of these, 53 theses in the field of nursing that met the inclusion criteria and could be accessed were evaluated. The data of the evaluated theses were processed in Excel and analysed in SPSS version 27. The data obtained are presented in figures and percentages. Results: The study revealed that 18.9% of the theses evaluated were completed in 2023, with the majority, 69.8%, being master's theses. Of the dissertations evaluated, 94.3% were conducted with a single advisor and 51.8% of the dissertation advisors were assistant professors/doctoral faculty members. 56.6% of the theses were in the area of surgical disease nursing and 35.8% were descriptive. The mean sample size of the theses was 93.28±52.78 (minimum: 17, maximum: 344, median: 80). The sample range of 49.1% of the theses was 51-100. An analysis of the thesis topics revealed a broad spectrum of subjects, with 43.4% of them addressing the theme of pain. A subsequent analysis of the data collection stages of the theses revealed that 49.1% of them encompassed the preoperative and postoperative period. Conclusion: It was determined that there was a significant increase in the number of theses on Total Knee Replacement, more than half of these theses were master's theses, and while randomized controlled research design was generally used in doctoral theses, descriptive research design was predominantly used in master's theses.

Anahtar Kelimeler

Arthroplasty , Knee , Nursing Care , Orthopaedic Nursing , Replacement

Türkiye'de Hemşirelik Alanında Total Diz Protezi Konulu Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de hemşirelik alanında total diz protezi konusunda yapılan lisansüstü tezlerin özelliklerini incelemektir. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipte olan bu çalışma Aralık 2024 tarihinde Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi arşivinden taranarak bilgisayar ortamında yürütülmüştür. Arama motorunda “total diz protezi”, “total diz artroplastisi”, “diz protezi”, “total diz” anahtar kelimeleri ile toplamda 685 teze ulaşılmış; dahil edilme kriterlerini karşılayan, erişim sağlanabilen hemşirelik alanında 53 tez değerlendirilmeye alınmıştır. Değerlendirilen tez verileri Excel'de işlenmiş ve SPSS sürüm 27'de analiz edilmiştir. Elde edilen veriler sayı ve yüzde olarak sunulmuştur. Bulgular: Çalışmada değerlendirmeye alınan tezlerin %18,9’unun 2023 yılında tamamlandığı ve %69,8’inin yüksek lisans tezi olduğu belirlenmiştir. Değerlendirilen tezlerin %94,3'ü tek danışman ile yürütülmüş olup tez danışmanlarının %51,8'i yardımcı doçent/doktora öğretim üyesidir. Tezlerin %56,6'sı cerrahi hastalıkları hemşireliği alanında ve %35,8’i tanımlayıcı niteliktedir. Tezlerin örneklem ortalaması 93,28±52,78 (minimum:17, maksimum:344, median:80)’tir. Tezlerin %49,1’inin örneklem aralığı 51-100'dür. Tez konuları incelendiğinde geniş bir yelpazede konuların ele alındığı ve %43,4'ünün ağrı temasını işlediği görülmüştür. Tezlerin veri toplama aşamaları incelendiğinde %49,1’inin ameliyat öncesi ve sonrası dönemi kapsadığı belirlenmiştir. Sonuç: Total Diz Protezi konulu tezlerin sayısında belirgin bir artış olduğunu, bu tezlerin yarısından fazlası yüksek lisans tezi olduğu ve doktora tezlerinde genellikle randomize kontrollü araştırma tasarımı kullanılırken, yüksek lisans tezlerinde ağırlıklı olarak tanımlayıcı araştırma tasarımı kullandığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Artroplasti , Diz , Hemşirelik Bakımı , Ortopedi Hemşireliği , Replasman

Etik Beyan

Değerlendirmeye alınan tezler Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi arşivinde incelendiği için gerekli etik izin alınmamıştır.

Kaynakça

• Abalı Çakar, G. (2023). Total diz protezi uygulanan hastalarda öz yeterliliğin ağrı, hareket korkusu, fonksiyonel iyileşme ve yaşam kalitesine etkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans). Manisa Celal Bayar Üniversitesi
• Akyol, Ö. (2008). Diz protezi uygulanan hastalarda ağrı prevelansı, özellikleri, etkileyen etmenler ve ağrı yönetiminden memnuniyetin incelenmesi. (Yüksek lisans). Dokuz Eylül Üniversitesi
• Allen, K. D., Thoma, L. M., & Golightly, Y. M. (2022). Epidemiology of osteoarthritis. Osteoarthritis Cartilage, 30(2), 184-195. https://doi.org/10.1016/j.joca.2021.04.020
• Atıcı, F. (2019). Total diz protezi ameliyatı öncesi hastalardaki anksiyete düzeyi ile ameliyat sonrası düşme korkusu arasındaki i̇lişki. (Yüksek Lisans). Dokuz Eylül Üniversitesi
• Avcı, B. (2024). Total diz protezi ameliyatı sonrası hastaların konfor düzeylerinin öz bakım gücüne etkisi. (Yüksek Lisans). İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa
• Aydın, E. (2022). Total diz protezi ameliyatı olan hastaların, hareket ve düşme korkularının, günlük yaşam aktivitelerine etkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans). Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi
• Beşirik, Y. (2024). Total diz protezi ameliyatı olacak hastalara ameliyat sırasında sanal gerçeklik uygulamasının kaygı düzeyi ve yaşam bulguları üzerine etkisi. (Yüksek Lisans). KTO Karatay Üniversitesi
• Bozkurt Karabacak, E. (2019). Total diz protezi uygulanan hastalarda öğrenim gereksinimlerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans). Ege Üniversitesi
• Buldan, Ö. (2021). Total diz protezi ameliyatı geçiren hastalarda basınçlı soğuk uygulamanın ağrı düzeyine etkisi. (Doktora). Pamukkale Üniversitesi
• Çelik, A. (2024). Diz protezi ameliyatı esnasında uygulanan terapötik dokunmanın anksiyete, yaşam bulguları ve konfor düzeyine etkisi. (Yüksek Lisans). Atatürk Üniversitesi
• Çiftçi, Ö. (2018). Total diz protezi uygulanan hastaların taburculuğa hazır oluşluk durumları. (Yüksek Lisans). Selçuk Üniversitesi
• Çinar, H. (2016). Total diz protezi uygulanan hastalarda progresif gevşeme yönteminin ağrı ve anksiyete üzerine etkisi. (Yüksek lisans). Adnan Menderes Üniversitesi
• Dağcı, M. (2023). Total diz protezi ameliyatında uygulanan gürültü kontrol yöntemleri ve müzik terapisinin anksiyete, yaşam bulguları ve ameliyat sonrası ağrıya etkisi. (Doktora). İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa
• Dağcı, M., Baydur, G., Kaynak, K., Minigü, L., & Polat, Ş. (2019). Türkiye’de 1991-2019 yılları arasında yapılan cerrahi hastalıkları hemşireliği lisansüstü tezleri. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 2(3), 159-169.
• Demiraslan, E. (2015). Total diz artroplastisi yapılan hastalarda ameliyat sonrası hipotermi kontrolünde yün battaniye ile birlikte elektrikli battaniye kullanımının değerlendirilmesi. (Doktora). Hacettepe Üniversitesi
• Demiratlı, M. C. (2023). Total diz protezi uygulanacak hastalarda ameliyat öncesi korku düzeylerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans). Trakya Üniversitesi
• Demirdağ, H. (2018). Diz protezi uygulanan hastalarda müziğin ameliyat sonrası ağrı ve yaşam bulguları üzerine etkisi. (Doktora). İstanbul Üniversitesi
• Dinç, G. (2022). Total diz artroplastisi ameliyatı yapılan hastaların cerrahi korku düzeyleri ile ameliyat sonrası anksiyete ve mobilizasyon arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans). Karabük Üniversitesi
• Dinler, S. (2008). Total diz protezi uygulanan hastalarda ameliyat öncesi ve sonrası diz fonksiyonel skorları ile ameliyat öncesi ve sonrası psikiyatrik fonksiyonların kolerasyonu. (Yüksek lisans). Afyon Kocatepe Üniversitesi
• Doğan, N. (2003). Total diz protezinde klinik rehber'in bakıma etkisi. (Yüksek lisans). Ege Üniversitesi Dokuz Eylül Üniversitesi Bilgi Paketi Ders Kataloğu. [internet]. Erişim Tarihi: 30 Ocak 2025. https://debis.deu.edu.tr/ders-katalog/2021-2022/tr/bolum_9211_tr.html
• Dönmez, Y. C., Soyer, Ö., & Van Giersbergen, M. Y. (2018). Türkiye'de Yapılan Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Doktora Tezlerinin İncelenmesi (1991-2015). Journal of Education & Research in Nursing, 15(4).
• Du, X., Liu, Z. Y., Tao, X. X., Mei, Y. L., ... Zhang, X. M. (2023). Research Progress on The Pathogenesis of Knee Osteoarthritis. Orthopaedic Surgery, 15(9), 2213-2224. https://doi.org/10.1111/os.13809
• Durmaz, M. (2022). Total diz protezli hastalara koçluk stratejisi ile uygulanan sürekli hemşirelik bakımının bazı hasta sonuçlarına etkisi: Randomize kontrollü çalışma. (Doktora). Selçuk Üniversitesi
• Durmuş İskender, M. (2019). Total diz artroplastisi yapılan hastalara uygulanan akupresur ve abdominal masajın konstipasyon gelişimi üzerine etkisi. (Doktora). Gazi Üniversitesi
• Eliaçık Özyıldırım, N. (2016). Ortopedi ve travmatoloji servisine gonartroz tanısıyla yatırılan, diz protezi ameliyatı olan hastaların yaşam kalitesi ve özbakım gücü. (Yüksek lisans). Okan Üniversitesi
• Evans, J. T., Walker, R. W., Evans, J. P., Blom, A. W., Sayers, A., & Whitehouse, M. R. (2019). How Long Does A Knee Replacement Last? A Systematic Review and Meta-Analysis of Case Series and National Registry Reports With More Than 15 Years of Follow-Up. The Lancet, 393(10172), 655-663. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(18)32531-5
• Filiz, M., & Ardıç, M. (2022). Hemşirelik bölümü doktora tezlerine yönelik bibliyometrik bir analiz. Uluslararası İktisadi ve İdari Akademik Araştırmalar Dergisi, 2(1), 57-63.
• Gao, J., Xing, D., Dong, S., & Lin, J. (2020). The Primary Total Knee Arthroplasty: A Global Analysis. Journal of Orthopaedic Surgery and Research, 15, 1-12. https://doi.org/10.1186/s13018-020-01707-5
• Geng, R., Li, J., Yu, C., Zhang, C., ... Jin, T. (2023). Knee Osteoarthritis: Current Status and Research Progress in Treatment. Experimental and Therapeutic Medicine, 26(4), 1-11. https://doi.org/10.3892/etm.2023.12180
• Güneş, H. (2021). Total diz protezi ameliyatı öncesi sanal gerçeklik uygulamasının ağrı, kaygı ve yaşam bulgularına etkisi. (Doktora). İnönü Üniversitesi
• Hsu, H., & Siwiec, R. M. (2024). Knee Arthroplasty. [Updated 2023 Jul 24]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507914/
• Kara, A. (2023). Total diz protezi ameliyatı olan hastalara verilen mobil tabanlı eğitim ve egzersiz programının kaygı, hareket korkusu ve fiziksel fonksiyona etkisi. (Doktora). Atatürk Üniversitesi
• Kaya İmrek, A. (2023). Total diz artroplastisi geçiren bireylerde ameliyat öncesi verilen eğitimin ameliyat sonrası yaşanan ilk mobilizasyon korkusu üzerine etkisi. (Yüksek Lisans). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
• Kaya, G. (2019). Total diz protezi olan yaşlı bireylerde uyku ve depresyon arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans). Mersin Üniversitesi
• Kaya, Ç. (2020). Total diz protezi planlanan hastalara verilen danışmanlığın yaşam kalitesi ve öz bakım gücüne etkisi. (Doktora). Dokuz Eylül Üniversitesi
• Kaya, Ç., & Bilik, Ö. (2020). Total Diz Protezi Ameliyatı Planlanan Bireylere Neden Danışmanlık Verilmeli? Hemşirelik Bilimi Dergisi, 3(1), 25-30.
• Koçoğlu Ağca, M. D. (2024). Total diz protezi uygulanan hastalarda erken mobilizasyonun ağrı ve hareketlilik düzeylerine etkisi. (Yüksek Lisans). Bartın Üniversitesi
• Kubat Bakır, G. (2022). Total diz protezi uygulanan yaşlılarda günlük yaşam aktivitelerine yönelik motivasyonel görüşmenin fiziksel uyum ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. (Doktora). Sağlık Bilimleri Üniversitesi
• Kutsal, B. (2019). Total diz protezi uygulanan hastalarda video destekli eğitimin diz işlevi ve yaşam kalitesine etkisi. (Yüksek Lisans). Mersin Üniversitesi
• Lee, S. H., Kim, D. H., & Lee, Y. S. (2020). Is There an Optimal Age for Total Knee Arthroplasty?: A Systematic Review. Knee Surgery & Related Research, 32, 1-11. https://doi.org/10.1186/s43019-020-00080-1
• Martin, G. M., Thornhill, T. S., & Katz, J. N. (2014). Total Knee Arthroplasty. UpToDate: Waltham, MA, USA. Available from: https://www.uptodate.com/contents/total-knee-arthroplasty
• Mete, Z. (2020). Total diz protezi ameliyatı planlanan hastaların cerrahi korku düzeyleri ile ameliyat sonrası ağrı düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans). Başkent Üniversitesi
• Organisation for Economic Co-operation and Development, OECD. Knee surgery. [internet]. Erişim Tarihi: 18.11.2024.https://dataexplorer.oecd.org/vis? df[ds]=DisseminateFinalDMZ&df[id]=DSD_HEALTH_PROC%40DF_SURG_PROC&df[ag]=OECD.ELS.HD&df[vs]=1.1&dq=TUR...CM8154..............&pd=2021%2C2023&to[TIME_PERIOD]=false&vw=tb.
• Özbaş, N. (2020). Total diz protezi olan hastaların sağlık okuryazarlığı düzeylerine göre hazırlanan öğretim planının iyileşme süreci ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. (Doktora). Gazi Üniversitesi
• Özdemir, S. (2023). Total diz protezi uygulanan hastalarda hareket korkusu, hasta hareketliliği ve etkileyen faktörler. (Yüksek Lisans). Akdeniz Üniversitesi
• Özgür, Ş. (2017). Total diz protezi uygulanan hastalarda postoperatif ağrı düzeyi ve ağrı yönetiminin belirlenmesi. (Yüksek lisans). İstanbul Medipol Üniversitesi
• Özsoy Durmaz, M. (2023). Total diz protezi cerrahisinde ameliyat öncesi başlanan soğuk uygulamanın ameliyat sonrası ağrı, kanama ve fonksiyonel duruma etkisi. (Doktora). İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa
• Özsoy, H. (2022). Total diz artroplastisi öncesi aktif ısıtmanın ameliyat sırası vücut sıcaklığı ve konfora etkisi. (Doktora). Ege Üniversitesi
• Öztoprak, Y. S. (2024). Total diz protezi ameliyatı olacak hastalara ameliyat öncesi uygulanan eğitim videosunun ameliyat sonrası kaygı ve ağrı üzerine etkisi. (Yüksek Lisans). KTO Karatay Üniversitesi
• Öztürk, A. B. (2018). Diz protezi ameliyatı öncesi hastalara verilen eğitimin derin ven trombozu gelişimine yönelik etkisi. (Yüksek Lisans). Sanko Üniversitesi
• Reis, N. (2024). Total diz protezi ameliyatı uygulanan hastalarda preoperatif eğitimin kinezyofobi üzerine etkisi: Randomize kontrollü bir çalışma. (Yüksek Lisans). Karadeniz Teknik Üniversitesi
• Sarı, R. (2018). Total diz protezi uygulanan hastaların hemşirelik bakım beklentilerinin ve memnuniyet düzeylerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans). Necmettin Erbakan Üniversitesi
• Savcı, A. (2016). Total diz protezi uygulanan hastalara verilen sürekli bakımın ağrı, fonksiyonel durum, anksiyete ve depresyona etkisi. (Doktora). Dokuz Eylül Üniversitesi
• Şahin, E. (2024). Total diz artroplasti ameliyatı olan hastalarda sanal gerçeklik gözlüğünün ağrı, kaygı ve uykuya etkisi. (Yüksek Lisans). İstinye Üniversitesi
• Şen, M. (2022). Total diz protezi uygulanan hastaların bireysel bakım algısının iyilik hallerine etkisi. (Yüksek Lisans). İstanbul Okan Üniversitesi
• Tanrıver, P. (2023). Total diz protezi ameliyatı yapılan hastalarda duygusal özgürleşme tekniğinin ameliyat sonrası ağrı ve kaygı üzerine etkisi. (Yüksek Lisans). Atatürk Üniversitesi
• Tıraş, S. (2018). Yaşlı gonartrozlu hastalarda total diz protezinin yaşam kalitesi üzerine etkisinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans). İstanbul Medipol Üniversitesi
• Tunç, H. (2023). "Diz Protezi Okulu" eğitim programının hasta beklentileri, anksiyete, ağrı, fonksiyonel durum, yaşam kalitesi ve memnuniyet üzerine etkisi. (Doktora). Gazi Üniversitesi
• Tunç, H., Meşe, S., Atay Doyğacı, A., & Güler, S. (2023). Türkiye’de Ortopedi ve Travmatoloji Alanında Hemşireler Tarafından Yapılan Lisansüstü Tezler: Sistematik İncelenme. Muş Alparslan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(1).
• Turhan Damar, H. (2018). Total diz protezi ameliyatına hazırlık programının ağrı, fonksiyonel durum ve yaşam kalitesine etkisi. (Doktora). Dokuz Eylül Üniversitesi
• Turhan, H. (2012). Ameliyatın diz protezi uygulanan hastalar üzerindeki etkilerinin incelenmesi. (Yüksek lisans). Dokuz Eylül Üniversitesi
• Ünal Taşkın, E. (2011). Total diz protezi uygulanan hastalara ameliyat öncesi ve sonrası verilen danışmanlığın özbakım gücü, fonksiyonel durum ve ağrıya etkisi. (Yüksek lisans). Dokuz Eylül Üniversitesi
• Varacallo M, Luo TD, Mabrouk A, Johanson, N. A. (2024). Total Knee Arthroplasty Techniques. [Updated 2024 May 6]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499896/
• Yanık, D. (2019). Osteoartrit tanısı ile diz protezi operasyonu olması planlanan hastaların kişisel deneyimleri ışığında hastalık algılarının değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans). Yeditepe Üniversitesi
• Yıldırım, A. (2013). Total diz protezi ameliyatı olan hastalarda postoperatif ağrının tanılanması ve ağrı yönetimi. (Yüksek lisans). İstanbul Üniversitesi
• Yıldız, Ö. (2011). Gonartrozlu hastalarda total diz protezinin yaşam kalitesi üzerine etkisi. (Yüksek lisans). Afyon Kocatepe Üniversitesi
• Yıldız, N. (2019). Total diz protezi ameliyatı geçiren hastaların hareket korkusu, ağrı ve bağımsızlık düzeylerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans). Gazi Üniversitesi
• Yılmaz, Ş. (2023). Total diz protezi ameliyatı olan hastalarda göz bandajı ve kulak tıkacının ameliyat sonrası ağrı ve uykuya etkisi. (Yüksek Lisans). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
• Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi [internet]. Erişim Tarihi: Aralık 2024. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Yue, L., & Berman, J. (2022). What İs Osteoarthritis?. Jama, 327(13), 1300-1300. https://doi:10.1001/jama.2022.1980
• Zeng, C. Y., Zhang, Z. R., Tang, Z. M., & Hua, F. Z. (2021). Benefits and Mechanisms of Exercise Training for Knee Osteoarthritis. Frontiers in Physiology, 12, 794062. https://doi.org/10.3389/fphys.2021.794062