ENGELLİLER: SİYASETİN PERİFERİNDE KALANLAR

Yıl 2007, Sayı: 2, 4 - 19, 01.11.2007

Kasım Karataş Bayram Oran

Öz

Çağdaş demokrasilerde siyasal yaşama katılma, herkes için vazgeçilmez bir haktır. Ancak engelliler bu hakları, son derece sınırlı bir biçimde kullanabilmektedirler. Siyasal yaşama katılma, günümüz demokrasilerinin vazgeçilmez unsurlarındandır. Her bireyin siyasal yaşama katılma düzeyi aynı değildir. Alanyazına göre siyasal katılmayı etkileyen sosyo-ekonomik değişkenler; gelir, meslek, eğitim, cinsiyet, yerleşme biçimi, göç, sınıfsal konum ve yaştır. Ruhbilimsel değişkenler ise etkenlik duygusu, yurttaşlık görevi duygusu, empati, sosyal girişkenlik duygusu, yabancılaşma, anomi ve sinik olma duygusudur. Son olarak bireyle ve çevreyle ilgili siyasal değişkenlerden söz edilmektedir. Engellilerin siyasal yaşama katılımı, dünyanın her yerinde olduğu gibi ülkemizde de oldukça düşüktür. Özellikle siyasal alana etkin katılım konusunda önemli güçlükler bulunmaktadır. Siyasal partilere üye olmak, parti organlarında görev almak, belediye başkanı, belediye meclisi üyesi, il genel meclisi üyesi olmak, milletvekili seçilmek gibi ölçütlerden bakıldığında engellilerin özellikle dışlandığını söylemek yanlış olmaz. Bilindiği gibi siyasal alana katılımın önemli bir aracı da sivil toplum örgütlerinde etkin görev almaktır. Engellilerin gerek engelli örgütlerinde gerekse diğer sivil toplum örgütlerinde üyelik, yöneticilik gibi pozisyonlarda yeterince yer almadıkları da bilinmektedir

Anahtar Kelimeler

engel, engelliler, demokrasi, siyasal katılma, siyasal parti, sivil toplum örgütü

PERSONS WITH DISABILITIES: THOSE WHO STAY AT PERIPHERS OF POLITICS

Öz

Participation to political life is an inalienable right for everyone in contemporary democracies. However, persons with disabilities draw on this right extremely limitedly. Participation to political life is one of the indispensible elements of contemporary democracies. Each person participates to the political life at the different level. According to literature, income, occupation, education, gender, location, class and age are the socio-economic factors that affect to the political participation. Sense of being active, sense of civic duty, empathy, sense of being socially assertive, alienation, anomie, and being cynic are the psychological variables. Finally, it mentioned about political variables related to the individuals and environment. Participation levels of the persons with disabilities are extremely low in our country as well as in the world. Especially, there are important difficulties to active participation to the political area. It is not wrong to say that persons with disabilities are sidelined in those criteria, e.g., membership to political parties, assignment to the boards of political parties, being mayor, membership at municipal council, membership at city council, being Member of Parliament. As it known, another important vehicle of the active participation to the political area is being active in nongovernmental organizations. Finally, it is known that persons with disabilities did not take place at the disabled organizations, as well as other civic organizations in terms of membership and as an administrator

Anahtar Kelimeler

barrier, persons with disabilities, democracy, political participation, political party, non-governmental organization

Kaynakça

• Eroğul, Cem. Devlet Yönetimine Katılma Hakkı. 2. Basım. Ankara: İmge Kitapevi Yayını, 1999.
• Milbrath, Lester W. Political Participation. Chicago: Rand McNaill and Company, 1965. 3. Şenel, Alâeddin. Siyasal Düşünceler Tarihi: Tarihöncesinde, İlkçağda, Ortaçağda ve Yeniçağda Toplum ve Siyasal Düşünüş. Kısaltılmış 7. Basım Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1996.
• Kapani, Münci. Politika Bilimine Giriş. 12. Basım. Ankara: Bilgi Kitapevi Yayını, 2000.
• Baykal, Deniz. Siyasal Katılma: Bir Davranış İncelemesi. Ankara: A. Ü. SBF Yayını, No: 302, 1970.
• Tokgöz, Oya. Siyasal Haberleşme ve Kadın 1973 Genel Seçimlerinde Ankara’nın Çankaya İlçesinde Yapılan Alan Araştırması. Ankara: Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, No: 429, 1979.
• Kaboğlu, İbrahim Ö. Özgürlükler Hukuku: İnsan Haklarının Hukuksal Yapısı. 4. Basım. İstanbul: Afa Yayınları, 1998.
• Erdoğan, Mustafa. Anayasal Demokrasi. Ankara: Siyasal Kitapevi Yayınları, 1996. 9. Ağaoğulları, M. Ali. Kent Devletinden İmparatorluğa. 2. Basım. Ankara: İmge Kitapevi Yayınları, 2000.
• Rousseau, J. J. Toplum Sözleşmesi. (Çev. Alpagut Erenuluğ) . Ankara: Öteki Yayınları, 1999.
• Arıkan, Çiğdem. Türkiye'de Görme Özürlü Kadınlar: Sorunlar, Beklentiler, Çözüm Önerileri. Ankara: Körler Federasyonu Yayını, 2001.
• Erkan, Gönül. “Özürlülüğe İlişkin Modeller ve Sosyal Hizmet Uygulamaları”. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü Yayını, Cilt: 15, Sayı: 2, 2004. ss: 31–38.
• Karataş, Kasım. “Engellilerin Toplumla Bütünleşme Sorunları, Bir Sosyal Politika Yaklaşımı”. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, Kasım 2002a, ss: 43–55.
• Karataş, Kasım “Özürlülerin Mesleki Rehabilitasyonu ve İstihdamı Sorunu”, Sosyal Hizmet Sempozyumu’96. Toplumsal Gelişme ve Değişme Sürecinde Sosyal Hizmet, Ed. Kasım Karataş, Ankara: Hacettepe Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayını, 2001, ss: 112–117.
• Karataş, Kasım. “Özürlülere Yönelik Ayırımcılık ve Ayırımcılıkla Savaşım”. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1, Mayıs 2002b. ss: 01–10.
• İçli, Turhan. “Özürlülere İlişkin Sosyal Politikalar ve Sakatlık Tazminatı” Görme Özürlülerin Sosyal Güvenlik Sorunları ve İstihdamı Sempozyumu. (Editör: Kasım Karataş) . Ankara: Altı Nokta Körler Hizmet Vakfı Yayını, No. 3, 1999, ss: 157–159.
• Sakar, Kemal. “Özürlülerin Sosyalleşmesinde Devlet” Sosyal Hizmet Sempozyumu 97 Toplumsal Bütünleşme Sürecinde Özürlüler ve Sosyal Hizmet 18–20 Eylül 1997 İstanbul. Ankara: H. Ü. Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayını, No: 003, 1998. ss: 46–48.
• Küçükaslan, Bülent. ’Sakatın Tekerine Çomak Sokmak ’. Radikal İki, 1 Nisan 2007. ss: 9.
• Platon. Devlet.(Çeviren: Canan Eyi) İstanbul: Gün Yayınları, 2005.
• More, Thomas. Utopia (Mina Urgan’ın incelemesiyle) . (Çevirenler: Vedat Günyol, Sebahattin Eyüboğlu, Mina Urgan). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2000. 21. Leakey, Richard. The Origin of the Mankind. New York: Brockman. İnc, 1996.
• Şenel, Alâeddin. İlkel Topluluktan Uygar Topluma Geçiş Aşamasında Ekonomik Toplumsal Düşünsel Yapıların Etkileşimi. 4. Baskı. Ankara: Bilim-Sanat Yayınları, 1995.
• Özbek, Metin. İnsan ve Irk. İstanbul: Remzi Kitapevi Yayınları, 1979.
• Güvenç, Bozkurt. Türk Kimliği Kültür Tarihinin Kaynakları. 2. Baskı. Ankara: T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 1994.
• McNeil, William. A World History. London: Oxford University Press, 1971. 26. Mardin, Şerif. Türk Modernleşmesi Makaleler 4. (Derleyeler: Mümtazer Türköne, Tuncay Önder) . 6. Basım. İstanbul: İletişim Yayınları, 1999.
• Zürcher, E. Jan. Turkey, A Modern History. London: I. B. Tauris for Co, Ltd. 1993.
• Giddens, Anthony. Sosyoloji. (Çevirenler: Hüseyin Özel-Cemal Güzel). Ankara: Ayraç Yayınları, 2000.
• Ergil, Doğu. Toplum ve İnsan. Ankara: Turhan Kitapevi Yayınları, 1994.
• Keleş, Ruşen. Kentleşme Politikası. Ankara: İmge Kitapevi Yayınları, 2000.
• Laborit, Henri. İnsan ve Kent. (Çeviren: Bertan Onaran.) İstanbul: Payel Yayınları, 1990. 32. Tanör, Bülent. Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu. 3. Baskı. İstanbul: BDS Yayınları, 1994. 33. Tanilli, Server. Nasıl Bir Demokrasi İstiyoruz? İstanbul: Cem Yayınevi Yayınları, 1995. 34. Lijphart, Arend ve Diğerleri. Democracies Patterns of Majoritarian and Consensus Government in Twenty One Countries. New Haven: Yale University Press, 1984.
• Arıkan, Çiğdem. “Sosyal Model Çerçevesinde Özürlülüğe Yaklaşım”.Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1, Mayıs 2002. ss: 11–25.
• Oran, Baskın. “Ulusal Egemenlik Kavramının Dönüşümü, Azınlıklar ve Türkiye (Lozan Barış Antlaşmasına ve Azınlık Kavramıyla ilgili Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi İçtihadına Özel Vurguyla) ” Anayasa Yargısı Anayasa Mahkemesinin Sempozyumda Sunulan Bildiriler. 25–26 Nisan 2003. Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayınları, 2003. Yıldönümü Nedeniyle
• Düzenlenen 37. Akyol, Taha. “AB ve Globalleşme Sürecinde Egemenlik, Egemenliğin Çağdaş Kayıt ve Şartları” Anayasa Yargısı Anayasa Mahkemesinin 41. Kuruluş Yıldönümü Nedeniyle Düzenlenen Sempozyumda Sunulan Bildiriler. 25–26 Nisan 2003. Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayınları, 2003.
• Sancar, Mithat. “Değişen Egemenlik Sürecinde Meşruiyet Sorunu ve Anayasa Düzeni” Anayasa Yargısı, Anayasa Mahkemesi’nin 41. Kuruluş Yıldönümü Nedeniyle Düzenlenen Sempozyumda Sunulan Bildiriler 25– 26 Nisan 2003. Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayınları, 2003.
• Acar, Hakan. “Neo-Liberal (Yeni Sağ) Politikalar ve Engelliler”. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2,Kasım 2001. ss:55–66.
• Karataş, Kasım. “Yoksulluğun Küreselleşmesi ve Yoksulluğa Karşı Küresel Tavır” Değişen Türkiye’de İnsan Hakları Acısından Sosyal Hizmetler. (Editör: Kasım Karataş) Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Genel Merkezi Yayını, No: 006, 2002c. ss: 270–276.
• http//www. listserv. okstate. edu/scripts/wa. exe. html (13. 05. 2006)
• Oran, Bayram. Engellilerin Siyasal Yaşama Katılımı: Ankara Örneği. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Schur, L. ve Kruse, D. What Determines Voter Turnoud? Lessons From Citizens With Disabilities. New Brunswick: Rutgers University School of Management and Labor Relations Pres, 1997.
• http//www. drtuncayfiliz. com/caresizlik. htm (13. 04. 2006)
• Cüceloğlu, Doğan. İnsan ve Davranışı Psikolojisinin Temel Kavramları. 7. Basım. İstanbul: Remzi Kitapevi Yayınlar, 1997.