İZZEDDİN MEHMET PERVÂNE BEY (Ö. 1300) VE AMASYA BURMALI MİNARE CAMİİ VAKFI

Year 2020, Issue: 13, 287 - 308, 31.12.2020

Derya Aslan

Abstract

Anadolu Selçuklu Devleti Tarihi, gerek siyasi, gerekse sosyo-kültürel açıdan, henüz tam anlamı ile gün yüzüne çıkmamış değerli bir hazine olarak önümüzde durmaktadır. Tarihin anlaşılması ve aktarılmasında, tarihi ve kültürel yapıların önemi büyüktür. Türk-İslâm tarihinin her biri birbirinden kıymetli olan yapıları, tarihi bir hazine olarak kültürümüze büyük katkılar sağlamaktadır. Bu çalışmada adı geçen hazinelerden biri olan ve İzzeddin Mehmet Pervâne tarafından 1299-1300 (699) yıllarında tanzim edilen Amasya Burmalı Minare Camii’ne ait vakıf hakkında bilgi verilecektir. II. Gıyaseddin Keyhüsrev’in vezirlerinden olan Ferruh Bey ve kardeşi Hazinedar Yusuf Bey tarafından 1242 (640) yılında yapılan Amasya Burmalı Minare Camii, Amasya il merkezinde, “Dere mahallesi Taşhan Sokak’ta” bulunmaktadır ve halen faal durumdadır. Araştırmanın kaynaklarını Burmalı Minare Camii’nin Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde bulunan vakfiyesi ile yine aynı arşivde bulunan Osmanlı dönemi vakıf kayıtları oluşturmaktadır. Bunların yanı sıra Selçuklu tarihinin ana kaynaklarından ve modern araştırmalarından yararlanılmıştır.

Keywords

Amasya, Burmalı Minare Camii, İzzeddin Mehmet Pervâne, vakıf

İZZEDDİN MEHMET PERVÂNE BEY (D. 1300) AND AMASYA BURMALI MINARE MOSQUE FOUNDATION

Abstract

The history of the Anatolian Seljuk State stands before us as a valuable treasure that has not yet fully come to light in terms of politics and socio-cultural. Historical and cultural structures are of great importance in understanding and transferring history. The structures of the Turkish-Islamic history, each one of which is more valuable than the other, make great contributions to our culture as a historical treasure. Information will be given about the foundation belonging to the Amasya Burmalı Minare Mosque, which is one of the mentioned treasures and was arranged by II. İzzeddin Mehmet Pervâne in 1299-1300 (699). The Amasya Burmalı Minare Mosque, built in 1242 (640) by Ferruh Bey, one of the viziers of Gıyaseddin Keyhüsrev, and his brother Hazinedar Yusuf Bey, is located in the city center of Amasya, on Taşhan Sokak, in the Dere district and is still active. The sources of the research are the endowment of the Burmalı Minare Mosque in the Archives of the General Directorate of Foundations and the Ottoman period foundation records in the same archive. In addition to these, the main sources and modern researches of Seljuk history were used.

Keywords

Amasya, Burmalı Minare Mosque, İzzeddin Mehmet Pervâne, Foundation

References

• Abdî-zâde Hüseyin Hüsameddin Yaşar, Amasya Tarihi, C. I-II, haz. Mesut Aydın, Güler Aydın, Amasya Belediyesi Kültür Yayınları, Amasya 2004.
• Akgün, Hüseyin, “Hıfzızâde Osman Fâik el-Amâsî (ö. 1151/1738) ve “Şerhu Turafi’l-Erbaîni’l-’Ilevî fî Şerhi Turuki’l-Erbaîni’l-’Alevî Adlı Eseri”, Uluslararası Amasya Âlimleri Sempozyumu Bildiriler Kitabı 21-23 Nisan, C. I, Amasya 2017, s. 31-38.
• Arslan, Muhammet, Anadolu’da Selçuklu Çağı Cami ve Mescit Mimarisi (Plan-Mimari-Süsleme), Atatürk Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum 2017.
• Bayram, Mikail, “Selçuklular Zamanın Anadolu’da Bazı Yöreler Arasındaki Farklı Kültürel Yapılanma ve Siyasi Boyutları”, Türkiye Selçukluları Üzerine Araştırmalar, Kömen Yayınları, Konya 2003, s.1- 22.
• Doğancı, Kamil - Recep Altın, “Strabon’a Göre Antikçağda Amaseıa ve Çevresi”, Karadeniz Araştırmaları, C. XV, S. 58, 2018, s. 1-25.
• Efe, Zehra, “Türkiye Müze ve Türbelerindeki Mumyaların Tarihi ve Bugünkü Durumları”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 34, Isparta 2015, s.279-292.
• Evliya Çelebi, Seyahatnâme (Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnâmesi), haz. Yücel Dağlı, Seyid Ali Kahraman, C. II, 2. Kitap, YKY, İstanbul 2005.
• Eyice, Semavi, “Burmalı Minare Camii ve Türbesi” DİA, C. VI, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1992, s. 444-445.
• Https://Www.Vgm.Gov.Tr/Kurumsal/Tarihce/Vakif-Deyimleri-Ve-Terimleri-Sozlugu#Dic16, Erişim Tarih: 06.07.2010/17:29.
• Hüseyin Hüsameddin Yaşar, Amasya Tarihi, C. I, çev. Ali Yılmaz, Amasya Belediyesi Kültür Yayınları, Amasya 1986.
• Kahraman, Seyit Ali, Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi (Akkirman- Belgrad- Gelibolu- Manastır-Özü- Saraybosna-Slovenya-Tokat-Üsküp), C. II, YKY, İstanbul 2010.
• Karadeniz, Yılmaz, H. 1182 Şer’iye Siciline Göre Amasya’nın İdari, Sosyal, Siyasi Ve İktisadi Yapısı, İnönü Üniversitesi Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Malatya 1996.
• Kayaoğlu, İsmet, "Selçuklu Vakıflarına Genel Bir Bakış" Vakıf Haftası Dergisi, S. 2, Ankara 1987, s. 22-26.
• Kurtişoğlu, Gülay Apa, “Anadolu Selçuklu Döneminin İki Minberi: Amasya Burmalı Minare Camii Minberinin Divriği Ulu Camii Minberiyle İlişkisi Üzerine”, Tarihin Peşinde‐Uluslararası Tarih Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 11, Ankara 2014, s. 93‐126.
• Kuş, Ayşegül,” Henry John Van Lennep’e Göre Amasya”, GOSOS, S. 11, Tokat 2016, s. 253-276.
• Küçükdağ, Yusuf, “Seyyid Mahmud-î Hayranî ve Akşehir’de Seyyid Mahmud-î Hayranî Manzumesi”, İstem, S. 3, 2004, s. 59-69.
• Odabaşı, Zehra, Selçuklu Devleti’nde Mühtedi Vakıfları: Celâleddin Karatay Vakıfları Örneği, Selçuk Üniversitesi Yayınlanmış Doktora Tezi, Konya 2012.
• Orbay, Kayhan, “Vakıfların Bazı Arşiv Kaynakları (Vakfiyeler, Şeriyye Sicilleri, Mühimmeler, Tahrîr Defterleri ve Vakıf Muhasebe Defterleri)”, Vakıflar Dergisi, S. 39, Ankara 2005, s. 27-42.
• Önkal, Hakkı, "Selçuklular Devri Amasya Türbeleri”, A.Ü. İslâmi İlimler Fakültesi Dergisi, S. 4, Erzurum 1980, s. 185-240.
• Özgüdenli, Osman Gazi, “Vakfiye”, DİA, C. XXXXII, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2012, s. 465-467.
• Öztürk, Nazif, “Evkâf-I Hümâyun Nezâreti”, DİA, C. XI, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1995, s. 521-524.
• ___________, “Mütevelli”, DİA, C. XXXII, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2006, s. 217-220.
• Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII, XIII, XIV), trc. Adnan Pekman, Arkeoloji Ve Sanat Yayınları, İstanbul 2000.
• Şahin, İlhan-Feridun Emecen, “Amasya”, DİA, C. III, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1991, s. 1-4.
• Şahin, Musa, “Sosyal Değişmede Vakıfların Rolü”, Sosyoloji Konferansları Dergisi, S. 21, İstanbul 1986, s. 221-232.
• Tuzcu, Ali, Seyahatnamelerde Amasya, Amasya Belediyesi Kültür Yayınları, 1. Baskı, Kayseri 2007.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, 00220-00071 Nolu Atik Esas Defteri, s. 31-35.
• Yediyıldız, Bahaeddin, “Vakıf”, DİA, C. XXXXII, İstanbul 2012, s. 479-486.