KİTABELERE GÖRE KARAMANOĞULLARI TARAFINDAN KULLANILMIŞ OLAN UNVANLAR VE LAKAPLAR

Year 2022, Issue: 16, 109 - 124, 12.08.2022

Mehmet Akif Erdoğru

https://doi.org/10.23897/usad.1161299

Cited By: 1

Abstract

Türkiye’de Antalya, Larende, Ermenak, Konya, Laranda, Niğde, Aksaray illerinde Karamanoğullarını ait az sayıda oyma kitabe (mezar taşları, yapı ve hatıra yazıtları) bulunmaktadır. Bu yazıtların çoğu, 1910 yılında İstanbul’da Eski Eserler Müzesi müdürü olan Türk bilgin Halil Edhem Eldem (1861-1938) tarafından, 1911-1912 yılları arasında Tarih-i Osmani Encümeni Mecmuası yayımlanmıştır. Bunlara ek olarak, İstanbul Üniversitesi'nden merhum Türk tarihçisi Mükrimin Halil Yinanç (1900-1961), Karamanoğulları da dâhil olmak üzere, Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beyliklerine ait yazıtların nüshalarını defterlere kaydetmiştir. Henüz yayınlanmamış olan bu defterler, merhum Prof. Refet Yinanç’ın (1939-2019) ailesinde bulunmaktadır. Bu yazımda kullandığım kitabelerin çoğu, temel olarak bu iki kaynağa dayanmaktadır.
Bir Türk-İslam devleti olan ve siyasi olarak Osmanlılara muhalif olan Karamanoğulları, unvan ve lakap olarak, Türkçe, Arapça ve Farsça kelimeleri kullanmışlardır. Bu unvanların çoğunu Anadolu Selçuklularından devralmışlardır. Kullandıkları Türkçe sözcüklerle, Orta Asya Türk köklerine vurgu yaparlarken, Arapça kelimelerle de İslam'ı ve hilafeti desteklediklerini vurgulamışlardır. Onlar, İslam'ın ve Müslümanların yardımcıları olduklarını ve cihatla meşgul olduklarını bu sözcüklerle açıkça ifade etmişlerdir. İslam adına fetihler yapmanın yanı sıra, şirke ve dinsizliğe karşı savaştıklarını da ilan ettiler. Halifeye desteklerini her zaman dile getirdiler. Karamanoğlu II. İbrahim Bey kendini halife ilan etti. Farsça sözcüklerle de İran şahlarının varisleri oldukları iddiasında bulundular. Adalete ve ihsana önem verdiklerini belirttiler. Müminleri koruduklarını, ancak kâfirlerin düşmanı olduklarını kitabelerde açıkça yazdılar.

Keywords

Karamanoğulları, Larende, İslam, Konya, Kitabe, Selçuklular

THE TITLES AND EPITHETS RECEIVED BY THE QARAMANIDS ACCORDING TO THE INSCRIPTIONS

Abstract

In Turkey, there are a few carved inscriptions (tombstones, building and commemorative inscriptions) belonging to the Qaramanids in the provinces of Antalya, Larende, Ermenak, Konya, Laranda, Niğde, and Aksaray. Most of these inscriptions were published between 1911 and 1912 by the Turkish scholar Halil Edhem Eldem (1861-1938), who was the director of the Museum of Antiquities in Istanbul in 1910. In addition to them, the late Turkish historian Mükrimin Halil Yinanç (1900-1961), from Istanbul University, recorded copies of the inscriptions belonging to the Anatolian Seljuks and Anatolian Principalities, including that of the Qaramanids into the daftars (notebooks). These notebooks, which have not been published yet, are protected by the family of the deceased Professor Refet Yinanç (1939-2019). Most of the inscriptions, I used in this article, are basically based on these two sources.
The Qaramanids, a Turkish-Islamic State and politically opposed to the Ottomans, used Turkish, Arabic and Persian words as titles and epithets. They inherited most of these titles and epithets from the Anatolian Seljuks. While emphasizing the Central Asian Turkish roots with the Turkish words they used, they also emphasized that they supported Islam and the caliphate with Arabic words. With these words, they openly stated that they were the helpers of Islam and Muslims and that they were engaged in jihad. In addition to making conquests in the name of Islam, they also declared that they were fighting against polytheism and atheism. They always expressed their support for the caliph. Karamanoğlu Ibrahim Bey II declared himself as a caliph. They claimed that they were the heirs of the Iranian shahs with Persian words. They stated that they attach importance to justice and bestowal. They clearly wrote in the inscriptions that they were protecting the believers but were the enemies of the unbelievers.

Keywords

Qaramanids, Laranda, Islam, Konya, Inscription, Seljuks

References

• Behçet, M. (1930). Sinop kitabeleri. TTEM, I/(2), 7.
• Behçet, M. (1930). Sinop Kitabeleri, TTEM, I/(4), 45.
• Boyle, J. A. (1997). Khakan. Encyclopedia of Islam, second edition, IV, 915.
• Boyle, J. A. (1997). Khan. Encyclopedia of Islam, second edition, IV, 1010.
• Blois, F.C. De, (1997). Shah. Encyclopedia of Islam, second edition, 191.
• Değerli, A. and Küçükdağ, Y. (2020). Hatunsaray-şeyh şibli zaviyesinde dair bir kaynak: Karamanoğlu I. Süleyman beyin vakfiyesi. VD, 54, 29-30.
• Dekkiche, M. (2017). Crossing the Line: Mamluk response to Qaramanid threat in the fifteenth century according to MS ar.4440 (bnf.Paris). Bulletin of SOAS, LXXIX/(2), 253-281.
• Edhem, H. (1910). Al-i Germiyan kitabeleri. TOEM, I/(2), 112-28.
• Edhem, H. (1911). Anadolu’da İslamî kitabeler. TOEM, VI/ (32), 513-523.
• Edhem, H. (1911). Ankara ahilerine aid iki kitabe. TOEM, VII/(41), 312-315.
• Edhem, H. (1327a). Karamanoğulları hakkında vesaik-i mahkuke. TTEM, II/(11), 697-712.
• Edhem, H. (1327b). Karamanoğulları hakkında vesaik-i mahkuke. TTEM, II/(12), 741-760.
• Edhem, H. (1328a). Karamanoğulları hakkında vesaik-i mahkuke. TTEM, III/(13), 821-836.
• Edhem, H. (1328b). Karamanoğulları hakkında vesaik-i mahkuke. TTEM, III/(14), 873-881.
• Erdoğru, M. A. (2021). Prof. Mükrimin Halil Yinanç’ın defter’inden Milas ve Peçin’in islamî kitabeleri. Sanat Tarihi Dergisi, XXX/(2), 1075-1087.
• Feridun bey (1286). Munşeat al-salatin. I, İstanbul.
• Groot A.H. De – Reed. H. A. (1997). Laranda. Encyclopedia of Islam, second edition, 676-678.
• Köprülü, F. (1928). Anadolu beylikleri tarihine aid notlar, TM, 2, 1-32.
• Köymen, M. A. (2020). Büyük Alâeddin Keykubad ve zamanı. İstanbul: Kronik publications.
• Rogers, J. M. (1986). Laranda, Monuments. Encyclopedia of Islam, second edition, 678-682.
• Yıldız, S. N. (2009). Razing Gevele and Fortifying Konya; The Beginning of the Ottoman Conquest of the Karamanid Principality in South-Central Anatolia, 1468. The Frontiers of the Ottoman World, 307-329.
• Sümer, F. (1997). Karaman Oghullari. Encyclopedia of Islam, second edition, IV, 619-25.
• Sözen, M. and Sakaoğlu, N. (Ed.) (2005). Şikari karamanname, zamanın kahramanı Karamanilerin tarihi. Karaman: Karaman Valiliği.
• Tevhid, A. (1925). Antalya kitabelerine dair. TTEM, VI/(83), 336-339.
• Tevhid, A. (1915). Bursa’da en eski kitabe. TOEM, V/(29), 318-320.
• Tevhid, A. (1915). Hafsa Hatun mescidi kitabesi. TOEM, VII/(39), 188.
• Tulum, M. (Ed.) (2020). Tursun beğ, Tarih-i Ebü’l-Feth. İstanbul: Ketebe publications.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1937). Karamanoğulları devri vesikalarından İbrahim Beyin Karaman imareti vakfiyesi. Belleten, I/(1), 56-144.
• Wensinck, A (1997). Mawla. Encyclopedia of Islam, V, 874.
• Yinanç, M. H. Daftar. XVIII, unpublished, (at the special library of the late Prof. Dr. Refet Yinanç).