Night Raid (Shebīhūn) In Seljuk Armys

Year 2025, Issue: 22, 97 - 118, 30.06.2025

Hasan Yenidoğan

https://doi.org/10.23897/usad.1635515

Abstract

Among the Turks, who are renowned worldwide particularly for their martial prowess, the Oghuz tribes—and among them, the Seljuks—stood out with their exceptional skills in the art of war. As a result of their military and political achievements, the Seljuks established a state in the 11th century and rapidly expanded their borders from Anatolia to the Sea of Oman, and from the Caucasus to India and China. During this process, they frequently employed age-old tactics such as hit-and-run attacks, feigned retreats, surprise ambushes, and night raids. This study focuses on night raids (shebīhūn), a tactic that has received relatively little scholarly attention among the aforementioned strategies. The introduction discusses the strategic significance of night raids and provides historical examples of various types of raids. The second section explores the preferred timings for such operations by the Seljuks, as well as the qualities required of warriors who played active roles in these raids. The following section outlines the methods employed during raids and how the enemy was neutralized with minimal casualties. The final section examines the defensive measures taken by enemy forces against night raids. This study aims to fill an important gap in the literature, particularly through its reliance on classical military texts and primary sources, and by addressing previously unexplored aspects of Seljuk warfare.

Keywords

Seljuks , War , Night Raid , Shebīhūn , Raid

Selçuklu Ordularında Gece Baskını (Şebîhûn)

Abstract

Dünyada özellikle savaşçı kabiliyetleriyle tanınan Türkler içerisinde Oğuz Boyu, Oğuzlar içerisinde de Selçuklular savaş sanatındaki becerileriyle ön plana çıkmışlardır. Selçuklular, elde ettikleri hem askerî hem de siyasî başarılar neticesinde XI. yüzyılda devlet haline geldiler ve sınırlarını kısa sürede Anadolu’dan Umman Denizi’ne, Kafkaslardan Hindistan ve Çin’e kadar genişlettiler. Selçuklular, bu süreçte geçmişi çok eskilere dayanan vur kaç, sahte ri’cat, sürpriz baskın ve gece baskını gibi savaş taktiklerinden sıklıkla istifade etmişlerdir. Bu çalışmada, bahsi geçen taktikler içerisinden neredeyse yok denecek kadar az çalışma yapılan gece baskını (şebîhûn) ele alınmaktadır. Çalışmanın giriş bölümünde gece baskınının stratejik olarak öneminden ve genel olarak baskın çeşitlerinden tarihi örnekler verilerek bahsedilmiştir. Çalışmanın ikinci kısmında Selçukluların gece baskını düzenlemek için hangi vakitleri tercih ettikleri ve bu tür baskınlarda aktif rol alan savaşçıların ne tür meziyetlere sahip olması gerektiği ele alınmıştır. Bir sonraki bölümde baskını uygularken hangi yöntemlerin uygulandığı, düşmanın en az zaiyat verilerek nasıl yok edildiği anlatılmıştır. Son bölümde ise düşman ordularının düzenlediği gece baskınına karşı alınan tedbirlerin neler olduğu üzerinde durulmuştur. Bu çalışmanın özellikle savaş sanatını anlatan eserlerden ve ana kaynaklardan istifade edilerek hazırlanmış olması ve daha önce değinilmemiş konuları ele alması açısından alanda önemli bir açığı dolduracağı düşünülmektedir.

Keywords

Selçuklular , Savaş , Gece Baskını , Şebîhûn , Baskın.

References

• ‘Atâ Melik Cuveynî (1329/1911-1334/1916). Târîh-i Cihânguşâ (C. 1-2). (Mîrzâ Muhammed-i Kazvînî, Neş.). Leiden; (Öztürk, M. Çev.). (2013). (3 cilt birleştirilmiş Birinci Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ahmed b. Mahmûd (1977). Selçuk-nâme (C. 1). (Merçil, E. Haz.). İstanbul: 1001 Temel Eser.
• Altan, E. (2013). Yağısıyan. İslâm ansiklopedisi (C. 43, s. 177-179). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Aristakes Lastivertc’i’s History (1985). (Bedrosian, R. Trans.). New York: Sources of the Armenian Tradition.
• Aristoteles (2014). Âdâb-ı Harb ve Üslûb-ı Ceng. (Şenödeyici, Ö. Haz.). İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları.
• Carey, B. T. (2012). Road to Manzikert, Byzantine and Islamic Warfare 537-1071. South Yorkshire: Pen and Sword.
• Dehhoda, A. E. (1377/1998). Lugatnâme-i Dehhoda (C. 9). Tahran: Tahran Üniversitesi Yayınları.
• Delibalta, Y. (2019). Selçuklularda İstihbarat. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Demirkent, I. (1997). Haçlı Seferleri. İstanbul: Dünya Yayıncılık.
• Ebu’l-Fazl Muhammed Beyhakî (1324/1945). Târîh-i Beyhakî. (Ganî & Feyyâz, Neş.). Tahran; (Lügal, N. Çev.). (2019). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ebu’l-Ferec İbnü‘l-İbrî (1999). Abu’l-Farac Tarihi (C. 1); (Doğrul, Ö. R. Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• el-Bündârî el-İsfahânî (1943). Zubdetü’n-nusra ve Nuhbetü’l-‘usra. (Burslan, K. Çev.). İstanbul: Maarif Matbaası.
• el-Câhiz (1967). Hilafet Ordusunun Menkıbeleri ve Türklerin Faziletleri. (Şeşen, R. Çev.). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• er-Râvendî (1364/1985). Râhatü’s-sudûr ve âyetü’s-sürûr. (İkbâl, M. Neş.). Tahran; (Ateş, A. Çev.). (1999). (C. 1-2). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Fahr-i Mudebbîr (1346/1967). Âdâbu’l-harb ve’ş-şecâ‘a. (Hânsârî, A. S. Neş.). Tahran.
• Fehîm, M. (1983). el-Fen’l-Harbî Lelceyşü’l-Mısrî fi’l-Asrul Memlûkî el-Bahrî. İskenderiye.
• Freely, J. (2012). At Üstünde Fırtına: Anadolu Selçukluları. (Domaniç, N. Neş.). İstanbul: Doğan Kitap Yayınları.
• Gordlevski, V. A. Anadolu Selçuklu Devleti. (Yaran, A. Çev.). Ankara: Onur Yayınları.
• Göksu, E. (2015). Türk Kültüründe Silah. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Hamîdu‘d-dîn Muhammed Mîrhând (1385/2006). Ravzatu’s-safâ’ fî sîreti’l-enbiyâ ve’l-mulûk ve’l-hulefâ (C. 4). (Keyanfer, C. Neş.). Tahran; (Göksu, E. Çev.). (2015). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Hasan ‘Amîd. (1389/2010). Ferheng-i Fârsi ‘Amîd. Tahran.
• Hasan Anûrî. (1381/2002). Ferheng-i Bozorg-i Sohan (C. 3). Tahran.
• İbn Bîbî (1941). el-Evâmiru’l-ʿAlâʾiyye fi’l-umûri’l-ʿAlâʾiyye (C. 1). (Öztürk, M. Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İbnü’l-Adîm (1989). Bugyetü’t-taleb fî târîhi Haleb: Biyografilerle Selçuklular Tarihi. (Sevim, A. Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İbnü’l-Adîm (2014). Zübdetü’l-Haleb min târîhi Haleb’de Selçuklular. (Sevim, A. Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İbnü’l-Esîr (1407/1987a). el-Kâmil fi’t-târîh (C. 9). (ed-Dekâk, M. Y. Neş.). Beyrut; (Özaydın, A. Çev.). (1987b). (C. 10). İstanbul: Bahar Yayınları.
• İyice, S. (1971). Malazgirt Savaşını Kaybeden IV. Romanos Diogenes (1068-1071). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kâşgarlı Mahmûd (2005). Dîvân-i Lugâti’t-Türk. (Erdi, S. & Yurtsever, S. T. Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Kesik, M. (2014). At Üstünde Selçuklular: Türkiye Selçukluları’nda Ordu ve Savaş. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Koca, S. (2005). Selçuklularda Ordu ve Askeri Kültür. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Koca, S. (2019a). Büyük Selçuklu Devleti’nde Ordu. Hunlar’dan Günümüze Türk Askerî Kültürü: Tarih, Strateji, İstihbarat, Teşkilat, Teknoloji (s. 238-282). (Özkaya, A. S. Ed.). İstanbul: Kronik Yayınları.
• Koca, S. (2019b). Türk Askerî Gelenekleri. Hunlar’dan Günümüze Türk Askerî Kültürü: Tarih, Strateji, İstihbarat, Teşkilat, Teknoloji (s. 472-506). (Özkaya, A. S. Ed.). İstanbul: Kronik Yayınları.
• Köymen, M. A. (1970). Alp Arslan Zamanı Selçuklu Askerî Teşkilâtı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Köymen, M. A. (1976). Tuğrul Bey ve Zamanı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Macit, M. (2020). Münâcât. İslam ansiklopedisi (C. 31, s. 562-564). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Merçil, E. (2020). Mirdasiler. İslam ansiklopedisi (C. 30, s. 149-151). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Mevlânâ (2019). Mesnevî-i Şerif Şerhi (C. 12). (Konuk, A. A. Çev.). (Güler, D. & Tahralı, M. Haz.). (2019). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Mikhael Attaleiates (2008). Tarih. (Umar, B. Çev.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. Muîn, M. (1381/2002). Ferheng-i Fârsi Muîn (C. 1). Tahran.
• Nicolle, D. (1986). Saladin and the Saracens. London: Osprey Publishing.
• Nicolle, D. (2013). Malazgirt 1071. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Ömer İbn İbrahim el-Avsî el-Ensârî (1961). Tefrîcü’l-kurûb fî tedbîri’l-hurûb (A Muslim Manual of War). (Scanlon, G. T. Ed. & Trans.). New York: The American University in Cairo Press.
• Özcan, A. (1997). Hatun. İslam ansiklopedisi (C. 16, s. 499-500). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özgüdenli, O. G. (2022). Büyük Selçuklu Devlet Teşkilȃtına Dair Yeni Bir Kaynak: Metin, Tercüme ve Değerlendirme. S. Nurdan & M. Özler (Haz.), 18. Türk Tarih Kongresi Bildirileri içinde (s. 1-53). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Reşîdu‘d-dîn Fazlullâh-i Hemedânî (1362/1983). Câmi’u’t-tevârîh (C. 1-2). (Ateş, A. Neş); (Selçuklular kısmı). Göksu, E. & Güneş, H. H. Çev.). (2010). İstanbul: Selenge Yayınları.
• Salihpul, C. (1370/1991). Ferheng-i Câmi’ Fârsî Fârsî be Türkî-yi İstanbûlî (C. 1). Tebriz.
• Selçuk-nâme: Târîh-i Âl-i Selçûk der Anadolu (1377/1999). (Celali, N. Neş.); (Uzluk, F. N. Çev.). (1952). Tahran: Örnek Matbaası.
• Sevim, A. & Merçil, E. (1995). Selçuklu Devletleri Tarihi. Anlara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Sevim, A. (2003). Malazgirt Muharebesi. İslam ansiklopedisi (C. 27, s. 481-482). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Sevim, A. ve Yücel, Y. (1989). Türkiye Tarihi: Fetih, Selçuklu ve Beylikler Dönemi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Sıbt İbnü’l-Cevzî (2011). Mirʾâtü’z-zamân fî târîhi’l-aʿyân’da Selçuklular. (Sevim, A. Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Speros, V. (2005). The Battle of Manzikert (1071) and Myriocephalum (1176). Notes on Food, Water, Archery Ethnic Identity of Foe and Ally. Mésogeios Méditerranée, XXV/(26), s. 49-69.
• Sümer, F. (2009). Selçuklular. İslam ansiklopedisi (C. 36, s. 365-371). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Tercüme-i ‘Acâ’ibü’l-mahlûkât ve garâ’ibü’l-mevcûdât (2019). (Sarıkaya, B. Haz.). (Kut, G. Ed.). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Devleti Teşkilâtına Medhal. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Yenidoğan, H. (2024). Büyük Selçuklu Ordusunda Sefer Organizasyonu. Ankara: Nobel Bilimsel.
• Yinanç, M. H. (1944). Türkiye Tarihi: Selçuklular Devri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Yûsuf Hâs Hâcib (2020). Kutadgu Bilig. (Kaçalin, M. S. Haz.). İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Sayfa-Son Sayfa. https://doi.org/