An Evaluation of Cartographic Design of Maps in 6-7th Class Social Studies Course Books in Terms of the Gains of the Courses

Year 2015, Volume: 8 Issue: 4, 143 - 174, 29.09.2015

İlkay Buğdaycı , İbrahim Bildirici Bülent Tarman

https://doi.org/10.12780/uusbd.94266

Abstract

The aim of this study is to evaluate the effects of map to expected gains, by examining map within social study textbooks in terms of cartographic design.      In developed countries its seen that maps which being used in many themes (from engineering to military, education and training to scientific studies and etc.) took place in life with television programs, computer games, with fun and picture maps prepared for preschool in atlases and books at the beginning of the training process even at an early age. The children of today are society’s future mapmakers and map users. An important aim of the geography courses in the primary school curriculum of the Ministry of Education is to gain the ability of reading, analyzing, understanding maps. In order to contribute to the course of the gains and to support social science education, maps must be designed according to the users' level of education and perception. In this study, basic information about the design of general cartographic map design rules and the child is given. Located on the 6th and 7th grade social studies textbook maps were evaluated in this context. Available maps were also examined in terms of aimed acquisitions within the scope of Ministry of Education curriculum. Some maps designed without basic concepts such as scale or legend, some others have incorrect information. Thematic maps are not designed with the convenient methods and techniques and therefore have been shown to cause misunderstandings in the field of education. It can not be said that maps in the field of education, could satisfy gains which determined by the Ministry of Education.

Keywords

Map Use in Education, Map Design, Cartographic Design

6-7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarındaki Haritaların Kartografik Tasarımlarının Kazanımlar Açısından İncelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan haritaların  kartografik tasarım kapsamında incelenerek beklenen kazanımlara etkisinin değerlendirilmesidir. Günümüzde pek çok alanda (mühendislikten askerliğe, eğitim öğretimden bilimsel çalışmalara kadar) kullanılmakta olan haritaların, gelişmiş ülkelerde, eğitim sürecinin başlangıcında okul öncesine yönelik hazırlanmış resimli eğlenceli haritalardan oluşan atlaslar ve kitaplarla hayatın içinde yer aldığı görülmektedir. Yetişkinlerin bilinçli harita kullanıcısı olabilmeleri, çocuk haritaları ve eğitime yönelik tasarlanan haritaların erken yaşlardan itibaren etkin olarak kullanımı ile doğrudan ilişkilidir. Ayrıca haritaların etkin olarak kullanılabilmesi, haritanın amacına uygun olarak tasarlanmasına, kartografın tecrübesine ve haritanın kullanıcının seviyesine uygun olup olmamasına bağlıdır. Ülkemizde eğitim alanında gerek ders kitaplarında gerekse atlaslarda kullanılan haritaların genel olarak amaca ve kullanıcıya uyumlu olarak tasarlandığı söylenemez. Eğitimi desteklemek, derslerin kazanımlarına katkı sağlamak amacıyla ders kitaplarına eklenen haritaların öncelikle kullanıcıların eğitim ve algılama seviyelerine uygun olarak tasarlanması gerekmektedir. Bu çalışmada ilk olarak kartografik tasarım yöntemleri kısaca açıklanmış ve bu yöntemler doğrultusunda 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan haritaların kartografik tasarım açısından incelemesi yapılmıştır. Bazı haritalarda ölçek, işaret tablosu gibi temel kavramların olmadığı, bazı haritalarda hatalı bilgilerin olduğu, tematik haritaların doğru yöntem ve tekniklerle tasarlanmadığı ve bu nedenle algılama hatalarına neden olduğu vb. sorunlar görülmüştür. Kartografik tasarım açısından incelendiğinde, eğitim alanında kullanılan haritaların Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından belirlenen kazanımları karşılayacak nitelikte olduğu söylenemez. Haritalar hangi alanda kullanılacaksa kullanılsın kartografik tasarım kurallarına uygun olarak tasarlanması gerekmektedir. Eğitimin ilk yıllarından başlanarak kurallara uygun olarak tasarlanmış nitelikli haritaların etkin olarak kullanımının sağlanmasıyla harita kullanma bilinci ve kültürü yerleşmiş olacaktır. Bu ülkemiz için önemli bir ihtiyaçtır. 

Keywords

Eğitimde Harita Kullanımı, Harita Tasarımı, Kartografik Tasarım

References

• Bandrova, T.  Deleva A. (1998). Contemporary Cartography for Children in Bulgaria, Joint Seminar on Maps for Special Users, Wroclaw, Polonya.
• Bandrova, T.,  Dinev C. (2005). The New Cartographic Products in Bulgaria -Modern School Atlases, poster presentation, 22. International Cartographic Conference, CD, A Coruna, Spain.
• Bandrova, T. (2009). New Historical Atlases For Educational Needs, 24. International Cartographic Conference, CD, Chile.
• Bertin, J. (1983). Semiology of Graphic: Diagrams, Networks, Maps. University of Wisconsin Press, Madison.
• Binbaşıoğlu, C. (1975). Gelişim Psikolojsi. Binbaşıoğlu Yayınevi, Ankara.
• Brewer C. A. (1997). Spectral schemes: Controversial Color Use on Maps. Cartography and Geographic Information Science, 24 (4), 203-220.
• Brewer, C. A.(2005). Desining beter maps, A guide for GIS users. ESRI, Calfonia.
• Buğdaycı, İ. (2012). İlköğretimde Harita Kullanımı Üzerine Bir İnceleme, Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Buğdaycı, İ.,  Bildirici, İ.Ö. (2009). Harita Kullanımının Coğrafya Eğitimindeki Önemi, 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, CD, Ankara.
• Demiralp N. (2007). Coğrafya Eğitiminde Materyaller ve 2005 Coğrafya Dersi Öğretim Programı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 373-384
• Duman, B.,  Girgin, M. (2007). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Harita Okuryazarlığına İlişkin Görüşleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 12(17), 187-202.
• Erika G.,  Reyes N. J.J. (2005). How Do Hungarian Pupils and Teachers Use Thematic Maps in Elementary Schools? ICA, Comission on Cartography and Children, joint seminar, CD, Madrid.
• Ertuğrul, Z. (2008). İlkögretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Harita ve Küre Kullanım Becerilerinin Tespiti. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Girgin, M., Koca, H.  Sever, R. (2002). Coğrafya Derslerinde Harita Kullanımı ve Başlıca Sorunlar. II. Coğrafya kurultayı, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• İncekara, S.,  Kantürk, G. (2010). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Haritalarla İlgili Temel Görüşleri ve Harita Kullanımına Yönelik Yaklaşımları. Marmara Coğrafya Dergisi, 21, 240-257, İstanbul.
• Koç, H. (2008). Coğrafya Öğretim Programındaki Kazanımların Öğrencilerin Harita Beceri Düzeylerine Etkisi. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Mcclure, R.W. (1992). A Conceptual Model for Map Skills Curriculum Develpment Based Upon A Cognitive Field Theory Philosoph (yayınlanmamış doktora tezi). Oklahoma State University, Oklahoma.
• MEB (2005). Temel eğitim programı, Sosyal Bilgiler Dersi Harita Folyoları.
• Myridis, M., Christodoulou, A., Kalyva, E., Karanikolas, N.  Lafazani, P. (2007). Cartography and Children: Designing A Multimedia Educational Tool, 23. International Cartographic Conference, Moscow, Russia.
• Öztürk, C. (2006). Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinlerarası Bir Bakış. Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Pegem Yayıncılık, Ankara.
• Reyes, N. J. J. (2002). Teaching Maps in Portuguese and Hungarian Elementary Schools A Study Douša. Cartography and Children Comission and the Cartographia para Escolares Woking group, Diamantina, Brazil.
• Reyes, N. J. J., Juliarena, M., Cristina, E., Gallé, E., Garra, A. M., Rey, C. A., Alves C., María V.  Dibiase, A. S. (2005). Reading Thematic Maps in Argentine and Hungarian Schools. 22. International Cartographic Conference, A Coruna Spain.
• Reyes, N. J. J., Juliarena, M., Cristina, E., Gallé, E., Garra, A. M., Rey, C. A., Alves C., María V.  Dibiase, A. S. (2008). Resuming an international project: Map use in Argentineand Hungarian schools. Second International Conference on Cartography & GIS, Borovets, Bulgaristan, pp.113-122.
• Robinson, A. H., Morrison, J.L.  Muehrcke, P.C. (1995). Elements of Cartography. John Willey & Sons, USA
• Slocum, A. T., McMaster B. R., Kessler, C. F.  Howard, H. H. (2005) Thematic Cartogaphy and Geographic Visualization. Pearson Education Ltd., USA
• Taş, H. İ. (2006). Coğrafya Eğitiminde Görselleştirmenin Önemi: Mekansal Algılamaya Pedogojik Bir Bakış. Doğu Coğrafya Dergisi, 11 (16), 211-238.
• Uçar, D., Uluğtekin, N. (2006). Kartografyaya Giriş Ders Notu, yayınlanmamış.
• Uluğtekin, N. (1989). Günümüzde Kartografya Eğitimi. Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Dergisi, Ankara, 64, 51-57.
• Ünlü, M., Üçışık, S.  Özey, R. (2002). Coğrafya Eğitiminde Haritaların Önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, İstanbul, 5, 9-25.
• Üzümcü, N. O. (2007). İlkögretim 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Harita Okuma Becerisinin Aktif Ögrenme Yöntemiyle Kazandırılması. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Wiegand, P. (2006). Learning and Teaching With Maps. Taylor & Francis, London: Routledge.
• Yıldız, L. (2006). İlkögretim 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Derslerindeki Harita, Grafik ve Şekillerin Kavranma Düzeyi (Aksaray İli Örneği). Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• URL1<http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/modul_pdf/141EO0004.pdf>, Erişim tarihi 20 ocak 2012
• URL2 <http://ttkb.meb.gov.tr/program.aspx>, Erişim tarihi 20 ocak 2012
• URL3 <http://www.oxfordatlasproject.com/>, Erişim tarihi 20 ocak 2012
• Ders Kitapları
• D1. MEB yayınları, 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı, ISBN: 978-975-11-2831-7, Ders kitabı olarak kabul edildiği tarih: 28.06.2006.
• D2. Altın Kitaplar Yayınevi, 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı, ISBN: 978-975-21-1100-4, Ders kitabı olarak kabul edildiği tarih: 28.06.2006.
• D3. MEB yayınları, 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı, ISBN: 978-975-11-2947-5, Ders kitabı olarak kabul edildiği tarih: 19.04.2007.
• D4. Anıttepe Yayıncılık, 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı, ISBN: 978-975-8615-96-4, Ders kitabı olarak kabul edildiği tarih: 20.12.2009.
• Atlaslar
• A1. Atlas on Geography, 6th grade, DataMap Europe Ltd, Bulgaristan, 2002.
• A2. Atlas for 7th grade, DataMap Europe Ltd, Bulgaristan, 2003.
• A3. First Atlas, 1-2nd grade, DataMap Europe Ltd., Bulgaristan, 1999.
• A4. First Atlas, 1-2nd grade, DataMap Europe Ltd, Bulgaristan, 2001.
• A5. İlköğretim İlk Atlas, Taşkın Yayıncılık, Ankara, Baskı yeri ve tarihi: Tuna Matbaacılık, Harita tasarımı: Adnan Çınar.
• A6. İlköğretim Orta Atlas: Evrensel İletişim Yayınları, ISBN: 975-9155-54-4, Ankara, Baskı yeri ve tarihi: -, Hairta tasarımı: Adnan Çınar.
• A7. İlköğretim Coğrafya Atlası: Yıldırım Yayınları, Ankara, Baskı yeri ve tarihi: - , Hazırlayan: Adnan Çınar.
• A8. Büyük Atlas: Yıldırım Yayınları, ISBN: 975-7992-98-4, Ankara, Baskı yeri ve tarihi: Tuna Matbaacılık, 2008.
• A9. Büyük Atlas: Saygı Yayınları, İstanbul, Baskı yeri ve tarihi: Eflatun Matbaacılık, 2008.
• A10. Tarih Atlası: Gönül Yayıncılık, Ankara, Baskı yeri ve tarihi: Sistem Ofset, Hazırlayan: Adnan Çınar.
• A11. Tarih Atlası: Tutku Yayıncılık, Konya, Baskı yeri ve tarihi: Feryal Matbaacılık.