Dünyada ve Türkiye’de Pandemilerle Mücadele: Risk ve Kriz Yönetimi Bağlamında Bir Değerlendirme

Year 2020, Volume: 5 Issue: 2, 329 - 362, 15.11.2020

Ahmet Tunç , Fatma Zehra Atıcı

https://doi.org/10.31454/usb.808685

Cited By: 5

Abstract

Covid-19 salgını küresel çapta insanların ruhsal ve fiziksel sağlığını tehdit eden bir salgın hastalık olarak 2019’un Aralık ayında ortaya çıkmıştır. İnsan sağlığını tehdit etmesinin yanı sıra sosyal yaşamdan ekonomiye, siyasetten uluslararası ilişkilere her alanda değişim ve dönüşümlere neden olmuş, günlük yaşamın normlarına nüfuz etmiştir. Bu yönüyle ortaya çıktığı günden itibaren kısa sürede tüm dünyaya yayılan ve hala etkin bir tedavi ve aşısı olmayan pandemik Covid-19 ile mücadele edebilmek için geçmiş tecrübelerden de referans alınarak salgının her aşaması risk ve kriz yönetimi bağlamında ele alınmalıdır. Bu çerçevede bu çalışmanın amacı salgınla mücadele yöntemlerini risk ve kriz yönetimi açısından ele almak ve mevcut mücadele politikalarına yer vererek daha efektif bir mücadele için politika önerilerinde bulunmaktır.

Keywords

Risk, Kriz, Geçmişte Salgınlar, Covid-19 Salgını, Salgınlarla Mücadele Yöntemleri

References

• AĞIR, Osman (2018). “Türkiye’deki Suriyelilere Sağlanan Kamusal Hizmetlere Yönelik Bir Değerlendirme”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(2): 111-128.
• AKDUR, Recep (2006). “Sıtma ve Sıtma Salgınları Tarihi”, Bilim Tarihi Araştırmaları, Sayı:2: 11.
• AKYAY, Necmettin (1974). “Türkiye’de Veba Salgınları ve Veba Hakkında Eski Yayınlar”, Mikrobiyoloji Bülteni, 8(2): 209-219.
• ARIK, F.Ş., 1991. “Selçuklular Zamanında Anadolu’da Veba Salgınları”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 15(26): 27-57.
• ARSLAN, İbrahim ve KARAGÜL, Soner (2020). “Küresel Bir Tehdit (Covid-19 Salgını) ve Değişime Yolculuk”, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (10): 1-36.
• ASLAN, Recep (2020). “Tarihten Günümüze Epidemiler, Pandemiler ve Covid-19”, Ayrıntı Dergisi, 8(65): 35-41.
• AŞKIN, Rüstem, BOZKURT, Yasemin ve ZEYBEK, Zekiye (2019). “Covid-19 Pandemisi Psikolojik Etkileri ve Teröpotik Müdahaleler”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37(Özel Ek): 304-318.
• ATAÇ, Adnan ve UÇAR, Muharrem (2006). “Önemli Bulaşıcı Hastalıklar ve Yaşam Sürelerine Etkileri”, Bilim Tarihi Araştırmaları: Salgın Hastalıklar Tarihi, Sayı:2: 33-42.
• AYAR, Mesut (2005). “Osmanlı Devleti’nde Kolera Salgını İstanbul Örneği (1892-1895”, Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• AYDIN, Abdullah ve BELLİ, Aziz (2017). “Kamu Yönetimi Bölümlerindeki Çevre Derslerinin Çevre Bilinci Üzerine Etkisi”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(Özel Sayı-4): 13s.
• BECK, Ulrich (2019). Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru, İstanbul: İthaki Yayınları.
• BOYRAZ, Hacı Mehmet (2020). “5 Soru: Koronavirüs Salgını ve İngiltere”, https://www.setav.org/5-soru-koronavirus-salgini-ve-ingiltere/ingiltere- koronavirus-salgini/, (04.10.2020).
• BUDAK, Fatih ve KORKMAZ, Şerif (2020). “COVID-19 Pandemi Sürecine Yönelik Genel Bir Değerlendirme: Türkiye Örneği”, Sosyal Araştırmalar Dergisi, (1): 62-79.
• BUZGAN, Turan ve GÜNER, Öner (2020). “Dünya Sağlık Örgütü’nün Pandemilerdeki Etkinliği ve Post-Pandemik Dönemdeki Geleceği”, Küresel Salgının Anatomisi: İnsan ve Toplumun Geleceği, Ed.: M. Şeker, A. Özer, C. Korkut, Türkiye Bilimler Akademisi, Ankara, 131-148.
• CADOĞLU, Kemali (2000). Risk Yönetimi ve TSK’daki Uygulamalar, İstanbul: Harp Akademileri Yayınları.
• CENER, Pınar (2007). “Kriz Yönetimi”, http://danismend.com/kategori/altkategori/kriz-yonetimi-1/, (22.08.2020).
• DİAMOND, Jared (2018). Tüfek, Mikrop ve Çelik, Çev.: Ü. İnce, İstanbul: Pegasus Yayınları.
• DİKMEN, UĞRAŞ, Asiye, KINA, Hatice Mediha, ÖZKAN, Seçil, İLHAN, Mustafa Necmi (2020). “COVID-19 Epidemiyolojisi: Pandemiden Ne Öğrendik” ,Journal of Biotechnology and Strategic Health Research, 1(Özel Sayı): 29-36.
• DİNÇOL, Mustafa Ali (1985). “Ashella Rituali (CTH 394) ve Hititlerde Salgın Hastalıklara Karşı Yapılan Majik İşlemlere Toplu Bir Bakış”, Türk Tarih Kurumu Belleten, XLIV, Sayı: 193: 40s.
• DURAN, Hazal (2020). Devletlerin Koronavirüsle Karşılaştırmalı Mücadele Stratejileri, İstanbul: SETA Yayınları.
• EMHAN, Abdurrahim (2009). “Risk Yönetim Süreci ve Risk Yönetmekte Kullanılan Teknikler”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari bilimler Dergisi, 23(3): 209-220.
• GİDDENS, Antony (1999). “Risk”, BBC News, http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/events/reith_99/week2/week2.htm, (22.08.2020).
• GÜNATA, Gülşah, (2020). “Büyük Atina Vebası Demokrasinin Çöküşünü Hazırladı”, https://arkeofili.com/buyuk-atina-vebasi-demokrasinin-cokusunu-hazirladi/, (22.09.2020).
• HAYS, J. N., (2005). Epidemics and Pandemics: Their Impacts on Human History, California: ABC-CLIO.
• HAYS, J.N. (1998). The Burdens of Disease: epidemics and Human Response in Western History, New Jersey: Rutgers University Press.
• İNANDI, Tacettin, SAKARYA, Sibel, ÜNAL, Belgin ve ERGİN, Işıl (2020). “COVID-19 Salgını Özelinde Karar Vericiler için Risk Değerlendirme Yaklaşımı”, Sağlık ve Toplum Dergisi (Özel Sayı): 27-38.
• JARUS, Owen (2020). “20 of The Worst Epidemics and Pandemics in History”, https://www.livescience.com/worst-epidemics-and-pandemics-in-history.html, (22.09.2020).
• JOHN HOPKINS UNIVERSITY, (2020). “COVID-19 Dashboard by the Center for Systems Science and Engineering at John Hopkins University”, https://coronavirus.jhu.edu/map.html, (30.09.2020).
• KILIÇ, Orhan (2020). “Tarihte Küresel Salgın Hastalıklar ve Toplum Hayatına Etkileri”, Küresel Salgının Anotomisi: İnsan ve Toplumun Geleceği, Ed.: M. Şeker, A. Özer ve C. Korkut, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
• KÖSE, Hüseyin (2007). “Yeni Risk Tanımlamaları Bağlamında Küresel Medya”, Selçuk İletişim, 5(1): 42-51.
• ÖNEN, Mustafa, Semih (2010). “Yoksulluk ve Yerinden Yönetim: Nasıl Bir Yöneti(şi)m?”, Türk İdare Dergisi, 18(469): 165-182.
• ÖNEN, Mustafa, Semih (2010a). “Yerel Yönetimlerin Yoksullukla Mücadelesi: Malatya Belediyesi Örneği”, Sayıştay Dergisi, (Sayı:79): 63-95.
• ÖZDEMİR, Hikmet (2005). Salgın Hastalıklardan Ölümler: 1914-1918, Türk Tarih Kurumu.
• ÖZER, Mehmet Akif (2011). 21. Yüzyılda Yönetim ve Yöneticiler, Ankara: Nobel Basım Yayın.
• SERTDEMİR, Ayşe (2020). “Türkiye’nin Koronavirüsle Mücadele Performansı Üzerine Bir Değerlendirme”, Nazilli İİBF Dergisi, 1 (1): 15-26.
• SEZGİN, Ferudun (2003). “Kriz Yönetimi”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8): 181-195. T.C. Sağlık Bakanlığı, (2020). “Kontrollü Sosyal Hayat”, https://www.trthaber.com/haber/gundem/bakan-koca-acikladi-kontrollu-sosyal-hayat-donemi-basliyor-482213.html, (04.10.2020).
• TBD Kamu-BİB, 2006. “Bilişim Teknolojilerinde Risk Yönetimi”, 2. Çalışma Grubu, Kamu Bilişim Platformu VIII, 66s.
• TDK (Türk Dil Kurumu) (2020). “Risk” https://sozluk.gov.tr/, (21.08.2020).
• TEMEL, Mustafa Kemal (2012). “1918 Grip Pandemisi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• THUCYDİDES, (2019). Peloponnessos Savaşları, Çev.: F. Akderin, Belge Yayınları.
• TOPUZ, Ercüment (2020). “XIX. Van’da İllet-i Kolera ile Mücadelede Usul-i Karantina ve Kordon Uygulaması”, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (Sayı: 48): 297-316.
• TUNÇ, Ahmet, AĞIR, Osman, BELLİ, Aziz ve ÖZDEMİR, Fatma Nur (2018). “Yönetimde Yeni Bir Yaklaşım Olarak Kriz Yönetimine Teorik Bir Bakış”, VII. Uluslararası Sempozyum İdealden Gerçeğe Toplum, Siyaset ve Ekonomi, Malatya, 82-89.
• TURAN, Abdülmenaf ve ÇELİKYAY HAMZA, Hicran (2020). “Türkiye’de Kovid-19 ile Mücadele: Politikalar ve Aktörler”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3(1): 1-25.
• TÜBA (Türkiye Bilimler Akademisi), (2020). COVİD-19 Pandemi Değerlendirme Raporu, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, Rapor: 34, 159s.
• ULUDAĞ, Osman Şevki (1938). “Son Kapitülasyonlardan Biri: Karantina”, Türk Tarih Kurumu, 2 (7-8): 445-467.
• ÜNSAL, Utku; EREN, Nevzat ve BENLİ, Doğan (1982). “Sıtma Epidemiyolojisi”, Hacettepe Üniversitesi Toplum Hekimliği Enstitüsü.
• ÜSTÜN, Çağatay ve ÖZÇİFTÇİ, Seçil, (2020). “Covid-19 Pandemisinin Sosyal Yaşam ve Etik Düzlem Üzerine Etkileri: Bir Değerlendirme Çalışması”, Anadolu Kliniği Tıp Bilimi Dergisi, 25(1): 143-153.
• WHO, (2020). “Naming the Coronavirüs Disease (Covid-19) and the Virüs That Causes It”, https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/naming-the-coronavirus-disease-(covid-2019)-and- the-virus-that-causes-it, (30.09.2020).
• YILMAZ, Özgür (2017). “1847-1848 Kolera Salgını ve Osmanlı Coğrafyasındaki Etkileri”, Avrasya İncelemeleri Dergisi, 6(1): 23-55.
• YİN, Yudang ve WUNDERİNK, Richard (2018). “MERS, SARS and Other Coronaviruses as Causes of Pneumonia”, Respiratory İnfections in the Asia-Pacific Region, (23): 130-137.
• YOLUN, Murat (2012). “İspanyol Gribinin Dünya ve Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri”, Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.