SELAHADDİN EYYUBİ VE NUREDDİN MAHMUD ARASINDAKİ MÜNASEBETLER

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 51 - 61, 31.12.2018

Çağatay Gençtürk

Öz

İmadeddin Zengî'nin 1146
yılındaki ölümünden sonra Musul Atabeyliği'nin Halep kolunu kuran Nureddin 1154
yılında Dımaşk’ı alarak Suriye'ye ve 1169 yılında da Mısır’a hâkim olmuştur.
Onun art arda kazandığı başarılar Haçlıların dar bir alana hapsedilmesini
sağlamıştır. 1174 yılına gelindiğinde Nureddin Mahmud, Kuzey Irak, el-Cezire,
Suriye, Mısır, Hicaz, Yemen, Sudan ve Trablusgarp’a hükmeder duruma gelmiştir.
Bu başarılar sırasında Eyyubi ailesinin hizmetleri de etkin rol oynamıştır.
İmadeddin Zengî zamanında hizmete giren Necmeddin Eyyub(ö.1173) ve Şirkuh(ö.1169)
Nureddin Mahmud zamanında en büyük emirler arasına girmiştir. Sonrasında Mısır valisi
olan Selahaddin Eyyubi, Hicaz, Yemen, Sudan ve Trablusgarp'a kadar olan sahayı
Zengî topraklarına katmıştır. Ayrıca Haçlılarla mücadele sırasında Nureddin'in
hizmetinde yer almıştır. Ancak bu iki İslâm mücahiti arasında bazı nedenlerle
soğukluklar da yaşanmıştır. Çalışmamızda Zengî himayesinde Eyyubi ailesinden
bahsederek Selahaddin Eyyubi ve Nureddin Mahmud arasındaki münasebetleri ele
alacağız. 

Anahtar Kelimeler

Nureddin Mahmud b. Zengî, Zengîler, Selahaddin Eyyubi, Haçlılar, Fatimiler

Kaynakça

• BibliyografyaAbû’l-Farac, Gregory, Abû’l-Farac Tarihi, I-II, çev. Ömer Rıza Doğrul, TTK Yayınları, Ankara 1987. Ahmed bin Mahmud, Selçukname, II, Haz. Erdoğan Merçil, Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul 1977.Alptekin, Coşkun, The Reign Of Zangi, (521-541/1127-1146), Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum 1978, s. 36; Alptekin. Coşkun, Dımaşk Atabegliği(Böriler), Marmara Üniversitesi Yayınları, Erzurum 1978.Altan, Ebru “Nur al-Din Mahmud b. Zangı(1146-1174): One of The Promınent Leaders of The Struggle agaınst The Crusaders” Tarih Dergisi, say. 59 (2014/1), s. 57-78.Anonim Süryani Vekayinamesi, ing. çev. A.S. Tritton ve H.A.R. Gibb, “The First and Second Crusade from an Anonymous Syirac Chronicle”, JRAS, 1933, s. 69-101, 273-305.Ayan, Ergin, Willermus Tyrensis’ Historia Rerum in Patribus Tranmarinis Gestarum (Denizaşırı Bölgelere Yapılan Seferlerin Tarihi) Adlı Eserinin XVI. XVII. Ve XVIII. Kitaplarının Çevirisi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1994.Bahaaddin b. Şeddad, Selahaddin-i Eyyubi en-Nevadir’üs-Sultaniyye ve el-Mahasin’ül-Yusüfiyye (Yusuf’un İyilikleri ve Sultan’ın Nadireleri), çev. Mehmet Selim Bilge, Lîs Yayınevi, Diyarbakır 2015.el-Bündârî, Senâ el-Barku’ş-Şâmî, I, thk. Ramazan Şeşen, Dârü'l-Kitâbi'l-Cedid, Beyrut 1971.Çakmak, Mehmet Ali, Rıfat Dağlı, “II. Kılıç Arslan Zamanında Türkiye Selçuklu Devleti”, Selçuklu Tarihi El Kitabı, ed. Refik Turan, Grafiker Yayınları, Ankara 2012, s. 311-343.Çobanoğlu, Ahmet Vefa, “Zengîler (Mimari)”, DİA, XXXXIV, s. 273-274. Ebu’l-Fidâ, Tarihu Ebi’l-Fidâ, I-IV, İstanbul 1331.Ebû Şâme el-Makdisi, Kitâbu’r-Ravzeteyn Fî Ahbâri’d-Devleteyn en-Nûriyye ve’s-Salâhiyye, I, thk. İbrâhim ez-Zeybek, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1997.Eğilmez, Mustafa, Muhammed b. Ebû Bekr İbn-i Ebu’l-Vefa’nın Kitâbu Îkâzü’l-Gâfil Bi Sireti’l-Meliki’l-Âdil Nureddin eş-Şehîd Adlı Eserin Türkçe Çevirisi, Doktora Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde 1988.Gibb, H.A.R., İslam Medeniyeti Üzerine Araştırmalar, çev. Kadir Durak-Atilla Özkök-Hayrettin Yücesoy-Kenan Dönmez, Endülüs Yayınları, İstanbul 1991.Gibb, H.A.R., Saladin: Studies in Islamic History, The Arab Instıtute for Research and Publıshıng, Beyrut 1972.Gibb, H.A.R., “The Career of Nur-ad-din”, A History of the Crusades, First Hundred Years, ed. Kenneth M. Setton, University of Wisconsin, Madison 1969, s. 513-528.Gök, Halil İbrahim, Musul Atabeyliği Zengiler (Musul Kolu 1146-1233), TTK Yayınları, Ankara 2013.Gül, Muammer, “Önasya’da Bir Türk Devleti: Eyyûbîler (1175-1250)”, TÜRKLER, V, ed. Hasan Celal Güzel-Kemal Çiçek-Salim Koca, Ankara 2002, s. 77-85.Hasan İbrahim Hasan, İslâm Tarihi Abbasilerin İkinci Dönemi (447-656/1055-1258), IV/V, Kayıhan Yayınları, İstanbul 1986.Humphreys, R. S., From Saladin to the Mongols, State University of New York Press, New York 1977.İbn Hallikan, İbn Hallikan, Vefeytü’l-A’yan ve Enbau Ebnai’z-Zaman, trans. Baron Mac-Guckın de Slane, Ibn Khallikan’s Bıographıcal Dıctıonary, I, III-IV, Librairie du Liban, Lübnan 1970.Ioannes Kinnamos, Historia (1118-1176), yay. haz. Işın Demirkent, Ankara 2001.İbn Kalânisî, Şam Tarihine Zeyl -I. Ve II. Haçlı Seferleri Dönemi-, çev. Onur Özatağ, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2015.İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-Nihâye, XII, çev. Mehmet Keskin, Büyük İslâm Tarihi, İstanbul 2000.İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fî-t-târîh, X-XI, çev. Abdülkerim Özaydın, İstanbul 1987.İbnü’l-Esîr, et-Tarihü’l-Bâhir fi’d-devleti’l-Atabegiyye bi’l-Mavsıl, Tahkik ve Neşreden: Abdulkadir Ahmet Tuleymat, Kahire 1963.İbnü’l-Ezrak, Meyyâfârikîn ve Âmîd Tarihi (Artuklular Kısmı), Araştırma, İnceleme ve Notlarla Çeviren: Ahmet Savran, Erzurum Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları, Erzurum 1992.İbnü’l-Verdî, Selçuklular, çev. Mustafa Alican, Kronik Yayınları, İstanbul 2017.İmad ad-Dîn al-Katîb al-Isfahânî’nin al-Bondârî Tarafından İhtisar Edilen Zubdat al-Nuşra ve Nuhbat al ‘Usra Adlı Kitabin Tercümesi, Çev. Kıvameddin Burslan, Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi, Ankara 2015.Kerimüddin Mahmud-i Aksarayi, Müsameretü’l-Ahbar, çev. Mürsel Öztürk, TTK Yayınları, Ankara 2000.Kılıç, Mustafa, “Haçlıların Dimyat Muhasaraları ve Eyyûbîlerin Mücadeleleri”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, VII/4 (2007), s. 413-444.Kök, Bahattin, “Mısır’ın Alınmasında Sonra Nuruddin Mahmut’la Selahuddin Eyyûbî Arasında Ortaya Çıkan Soğukluğun Sebepleri”, Belleten, LVII/219 (1993), s. 413-446.Küçüksipahioğlu, Birsel, Trablus Haçlı Kontluğu Tarihi, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2007.Lane-Pole, Stanley, Selahaddin Kudretli Sultan ve İslamın Bütünleştiricisi, çev. Nice Damar, Avesta Basın Yayın, İstanbul 2012.Maalouf, Amin, Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri, çev. M.A. Kılıçbay, Telos Yayıncılık, İstanbul 1998.Newby, P. H., Saladin ın His Time, Faber and Faber, London 1983.Niketas Khoniates, Historia (Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri), çev. Fikret Işıltan, TTK Yayınları, Ankara 1995. el-Ömerî, Mesâliku’l Ebsâr, çev. D.Ahsen Batur, Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım, Selenge Yayınları, İstanbul 2014.Özaydın, Abdülkerim, “İbnü’l Esîr, İzzeddin”, DİA, XXI, s. 26-27.P.M. Holt, Haçlı Devletleri ve Komşuları, çev. Tanju Akad, Kitap Yayınevi, İstanbul 2007.Runciman, Steven, Haçlı Seferleri Tarihi, II, çev. Fikret Işıltan, TTK Yayınları, Ankara 2008.Sallâbi, Muhammed, Eyyûbîler Devleti Selahaddin Eyyûbî ve Kudüs’ün Yeniden Fethi, çev. Şerafettin Şenaslan, Ravza Yayınları, İstanbul 2010.Süryanî Mikhael, Süryanî Patrik Mikhael Vekayinamesi, II, çev. Hrant D. Andreasyan, TTK Kütüphanesi.Şeşen, Ramazan, Eyyubiler (1169-1260), İsam Yayınları, İstanbul 2012.Şeşen, Ramazan, Eyyubîler Devleti”, DGBİT, VI, Çağ Yayınları, İstanbul 1992, s. 331-432.Şeşen, Ramazan, Kudüs Fatihi Selâhaddin Eyyûbî, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2016.Şeşen, Ramazan, Selahaddin Eyyubî ve Devri, İsar Vakfı Yayınları, İstanbul 2000. Şeşen, Ramazan, “Salahaddin Eyyûbî Devrinde Libya’da Türkler ve Karakuş Meselesi”, Tarih Dergisi, say. 33 (1981), s. 169-198.Şeşen, Ramazan, “Selâhaddin-i Eyyûbi”, DİA, XXXVI, s. 337-340. Urfalı Mateos, Urfalı Mateos Vekayi-namesî, (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162), çev. Hrant D. Andreasyan, TTK Yayınları, Ankara 2000.Usta, Aydın, Çıkarların Gölgesinde Haçlı Seferleri, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2016.Willermus Tyrensis, (William of Tyre), Historia rerum in partibus tranmarinis gestarum, trans. A. C. Krey - E. A. Babcock, A History of Deed Done Beyond the Sea, I-II, New York 1943.William Barron, Stevenson, The Crusaders In The East, Slım Press, Beyrut 1968.