An Assessment of Genghis Khan's Letter to Taoist Monk Ch'ang Ch'un

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 9, 47 - 64, 29.06.2022

Muhammed Ali Budak

Öz

Genghis Khan sent merchants to the Khwarazmian Empire in 1218. But the governor of city of Otrar, suspected these merchants to be spies and brutally murdered them. Therefore Genghis Khan launched an invasion called Western Campaign. Meanwhile he sent a letter to Ch’iu Ch’u-chi, a Taoist monk who was residing at China and in seclusion and called him to his side. Mostly known by the name Eternal Spring, this monk complied with this invitation and despite his old age set forth on a journey to reach him. After all he met with Genghis Khan in Afghanistan and had a severel meetings with him.
The most important and personal reason for Genghis Khan to invite this monk is immortality. In fact, the first question he asked him during his first meeting with him was whether he has a medicine for immortality. But the monk told him that he had no such medicine. Another reason for this meeting between the Mongolian Khan and the Taoist monk is to obtain information and assistance for state administration, especially on the administration of China. Because China has much more complex system than of the steppe’s.
Genghis Khan was unable to read or write in any language, to wit: This letter was not written by him. But it is certain that he paid great attention to the writing of this letter that sent to the monk, which was of special importance to him, and he probably took care of this issue personally. In this letter, Genghis Khan gave various information about himself, his thoughts, the Mongols around him and the whole of Asia. In this study, a brief evaluation of what was written in the letter tried to be done.

Anahtar Kelimeler

Genghis Khan, Mongols, Ch’ang Ch’un, China, Letter

CENGİZ HAN'IN TAOCU KEŞİŞ CH'ANG CH'UN'A GÖNDERDİĞİ MEKTUBA DAİR BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Cengiz Han, ticaret yapmak amacıyla batıya, Harzemşahlara gönderdiği tüccarların öldürülmesi üzerine (1218) Harzemşahlar üzerine bir sefere çıkmıştır. Batı Seferi adıyla bilinen bu sefer sırasında, Çin’de bulunan ve Taocu bir keşiş olan Ch’iu Ch’u-chi’ye bir mektup göndermiş, onu yanına davet etmiştir. Çoğunlukla Ch’ang Ch’un yani Ebedi Bahar adıyla bilinen bu keşiş de yaşlılığına rağmen Cengiz Han’ın bu çağrısına uymuş ve uzun bir yolculuğa çıkmıştır. Nihayetinde Cengiz Han ile Afganistan’da buluşmuş ve onunla birkaç görüşme yapmıştır.
Cengiz Han’ın bu keşişi yanına çağırmasındaki en önemli ve kişisel nedeni, ölümsüz olmak istemesidir. Hatta Ch’ang Ch’un ile yaptıkları birinci görüşmede ona yönelttiği ilk soru, ölümsüzlük için bir ilacı olup olmadığıdır. Fakat keşiş, ona böyle bir ilacı olmadığını söylemiştir. Moğol Hanı ve Taocu keşiş arasındaki bu görüşmenin bir diğer nedeni de devlet yönetimi, özellikle Çin’in yönetimi konusunda, bilgi ve yardım elde etmektir. Çünkü Çin, bozkır devlet yönetimine göre çok daha karışık bir sisteme sahiptir.
Cengiz Han, herhangi bir dilde okuyamamış veya yazamamıştır. Yani bu mektup kendisi tarafından yazılmamıştır. Fakat onun için özel bir öneme sahip bu keşişe gönderilen mektubun yazılmasında büyük bir hassasiyet gösterdiği kesindir ve büyük ihtimalle bu konuyla bizzat ilgilenmiştir. Bu mektupta Cengiz Han, kendisi, düşünceleri, etrafındaki Moğolları ve Asya’nın geneli hakkında kısa da olsa çeşitli bilgiler vermiştir. Burada, mektupta yazılanlara dair kısa bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cengiz Han, Moğollar, Ch’ang Ch’un, Çin, Mektup

Kaynakça

• Abudukelimu, Bumairimu, Çin Kaynaklarına Göre Taozim, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011.
• Aiken, Maxwell E. ve Wei Lu, “Historical Instances of Innovative Accounting Practices in the Chinese Dynasties and Beyond”, Accounting Historians Journal, Cilt: 20, Sayı: 2, Yıl: 1993, ss. 163-186.
• Beck, B. J. Mansvelt, “The Fall of Han”, The Cambridge History of China , (Ed. Denis Twitchett ve John K. Fairbank), Cilt: 1, Cambridge University Press, Cambridge, 1986, ss. 317-376.
• Bretschneider, Emil, “Moğol İmparatorluğu Devri”, (Çev. Kürşat Yıldırım), Çin Kaynaklarında Türkistan Şehirleri, (Yay. Haz. Kürşat Yıldırım), Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2013.
• Bretschneider, Emil, Mediaeval Researches from Eastern Asiatic Sources: Fragments Towards the Knowledge of the Geography and History of Central and Western Asia from the 13th to the 17th Century, Cilt: 1, Kegan Paul, Trench, Trubner & Co. Ltd., Londra, 1910.
• Cahen, Claude, Osmanlılardan Önce Anadoluda Türkler, (Çev. Yıldız Moran), E Yayınları, İstanbul, 1979.
• Carpini, Johann de Plano, Moğolistan Seyahatnamesi (1245-1247), (Çev. Ergin Ayan), Gece Kitaplığı Yayınevi, Ankara, 2015.
• Cengiz İmparatorluğu Hakkında İlk Tarih Kayıtları: Meng Ta pei lu ve Hei Ta shi lu, (Çev. Ankhbayar Danuu), (Yay. Haz. Mustafa Uyar), Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2012.
• Ch’un, Ch’ang, Cengiz Han’ın Ölümsüzlük Arayışı, (Çev. Gülşah Hasgüçmen), Kronik Kitap, 2. Baskı, İstanbul, 2020.
• Chang, Ruth H., “Understanding Di and Tian: Deity and Heaven from Shang to Tang Dynasties”, Sino-Platonic Papers, (Ed. Victor H. Mair), Cilt: 108, Pennsylvania Üniversitesi, Philadelphia, 2000.
• Chih-Ch'ang, Li, The Travels of an Alchemist, (Çev. Arthur Waley), George Routledge & Sons, London, 1931.
• Cüveyni, Alaaddin Ata Melik, Tarih-i Cihan Güşa, (Çev. Mürsel Öztürk), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2013.
• Çandarlıoğlu, Gülçin, “Uygurlar”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 42, TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 2012, ss. 242-244.
• Çandarlıoğlu, Gülçin, Orta Asya’da Timuriler, Çin’de Ming Münasebetleri, Çh’en Che’en Elçilik Raporu, Mimar Sinan Üniversitesi Matbaası, İstanbul, 1995.
• Çandarlıoğlu, Gülçin, Uygur Devletleri Tarihi ve Kültürü, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 3. Baskı, İstanbul, 2019.
• d’Ohsson, Abraham Constantin, Moğol Tarihi, (Çev. Bahadır Apaydın), Nesnel Yayınları, İstanbul, 2008.
• Davis, Richard L., “The Reign of Tu-tsung (1264-1274) and His Successors to 1279”, The Cambridge History of China, (Ed. Denis Twitchett ve John K. Fairbank), Cilt: 5-1, Cambridge University Press, Cambridge, 2009, ss. 913-961.
• Dunnel, Ruth, “The Hsi Hisa”, The Cambridge History of China, (Ed. Denis Twitchett ve John K. Fairbank), Cilt: 6, Cambridge University Press, Cambridge, 2006, ss. 154-214.
• Eberhard, Wolfram, Çin Tarihi, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1947.
• Emecen, Feridun, “Fatih Sultan Mehmed ve Etrafındaki Dünya: Osmanlı Devleti’nin Doğu Komşuları”, Osmanlı Araştırmaları, Cilt: 33, Yıl: 2009, ss. 65-85.
• Feuchtwang, Stephan, “Chinese Religions”, Religions in the Modern World, (Ed. Linda Woodhead ve diğerleri), Routledge Publishing, Londra, 2002, ss. 100-124.
• Franke, Herbert, “The Chin Dynasty”, The Cambridge History of China, (Ed. Denis Twitchett ve John K. Fairbank), Cilt: 6, Cambridge University Press, Cambridge, 2006, ss. 215-320.
• Grousset, René, Bozkır İmparatorluğu Attila/Cengiz Han/Timur, (Çev. Mehmet Reşat Uzmen), Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1980.
• Guo, Zhouqing, “The Historical Process and Political Value of the Intermarriage for Pacification Between Liao and Xia”, Advances in Social Science, Education and Humanities Research, Cilt: 357, Yıl: 2019, ss. 32-34.
• Gülersoy, Tuncer, “Altan Topçi”, Belleten, Cilt: 38, Sayı: 152, Yıl: 1974, ss. 597-632.
• Gülersoy, Tuncer, “Altan Topçi-II”, Belleten, Cilt: 50, Sayı: 196, Yıl: 1986, ss. 9-71.
• Gülersoy, Tuncer, “Altan Topçi-III”, Belleten, Cilt: 51, Sayı: 199, Yıl: 1987, ss. 19-66.
• Henry, Eric, “Chu-Ko Liang in The Eyes of His Contemporaries”, Harvard Journal of Asiatic Studies, Cilt: 52, Sayı: 2, Yıl: 1992, ss. 589-612.
• İbnü’l-Adim, Bugyetü’t-taleb fi Tarihi Haleb (Seçmeler), (Çev. Ali Sevim), Türk Tarih Kurumu, 2. Baskı, Ankara, 1989.
• İnalcık, Halil, “Fatih Sultan Mehmet, İstanbul Fethi ve İmparatorluk”, Türk Kültürü, Sayı: 20, Yıl: 1964, ss. 8-13.
• İnan, Abdülkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 3. Baskı, Ankara 1986.
• İzgi, Özkan, Orta Asya Türk Tarihi Araştırmaları, Türk Tarih Kurumu, 2. Baskı, Ankara 2017.
• İzgi, Özkan, Uygurların Siyasi ve Kültürel Tarihi (Hukuk Vesikalarına Göre), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1987.
• Jagchid, Sechin, “The Mongol Khans and Chinese Buddhism and Taoism”, The Journal of the International Association of Buddhist Studies, (Ed. A. K. Narain ve diğerleri), Cilt: 2, Sayı: 1, Yıl: 1979, ss. 7-28.
• Jing-Shen, Tao, “The Move to the South and the Reign of Kao-tsung (1127-1162)”, The Cambridge History of China, (Ed. Denis Twitchett ve John K. Fairbank), Cilt: 5-1, Cambridge University Press, Cambridge, 2009, ss. 644-709.
• Kafesoğlu, İbrahim, Türk Milli Kültürü, Ötüken Neşriyat, 26. Baskı, İstanbul, 2005.
• Kepping, Ksenia Borisovna, “The Name of the Tangut Empire”, (Çev. George Van Driem), T'oung Pao, Cilt: 80, Sayı: 4/5, Yıl: 1994, ss. 357-376.
• Lao Tzu’s Tao-Teh-Ching: A Parallel Translation Collection, (Der. B. Boisen), Gnomad Publishing, Boston, 1996.
• Lee, Yueh-Ting, Honggang Yang ve Min Wang, “Daoist Harmony as a Chinese Philosophy and Psychology”, Peace and Conflict Studies, Cilt: 16, Sayı: 1, Yıl: 2009, ss. 67-81.
• Levine, Ari Daniel, “The Reigns of Hui-tsung (1100-1126) and Ch’in-tsung (1126-1127) and the Fall of the Northern Sung”, The Cambridge History of China, (ed. Denis Twitchett ve John K. Fairbank), Cilt: 5-1, Cambridge University Press, Cambridge, 2009, ss. 556-643.
• Ligeti, Louis, Bilinmeyen İç Asya, (Çev. Sadrettin Karatay), Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1986.
• Loewe, Michael, “The Heritage Left to the Empires”, The Cambridge History of Ancient China, (Ed. Michael Loewe ve Edward L. Shaughnessy), Cambridge University Press, Cambridge, 2006, ss. 967-1032.
• Moğolların Gizli Tarihi, (Çev. Ahmet Temir), Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1986.
• Mote, Frederick W., Imperial China 900-1800, Harvard University Press, Cambridge (MA), 2003.
• Roux, Jean-Paul, Türklerin Tarihi: Pasifikten Akedeniz’e 2000 Yıl, (Çev. Aykut Kazancıgil ve Lale Arslan-Özcan), Kabalcı Yayınevi, 3. Baskı, İstanbul, 2007.
• Roux, Jean-Paul, Türklerin ve Moğolların Eski Dini, (Çev. Aykut Kazancıgil), İşaret Yayınları, İstanbul, 1994.
• Rubruk, Wilhelm von, Moğolların Büyük Hanına Seyahat, (Çev. Ergin Ayan), Ayışığı Kitapları, 2. Baskı, İstanbul, 2012.
• Saint Quentin, Simon de, Bir Keşişin Anılarında Tatarlar ve Anadolu (1245-1248), (Çev. Erendiz Özbayoğlu), Doğu Akdeniz Kültür ve Tarihi Araştırmaları Vakfı, Antalya, 2006.
• Schuessler, Axel, ABC Etymological Dictionary of Old Chinese, University of Hawai’i Press, Honolulu, 2007.
• Sontag, Richard Marton, Chang Te-hui and His Journey to Qaraqurum at the Summons of Qubilai Qan, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Arizona Üniversitesi Doğu Çalışmaları Fakültesi, 1978.
• The Seven Military Classics of Ancient China, (Çev. Ralph D. Sawyer ve Mei-chün Sawyer), Basic Books, New York, 2007.
• Three Kingdoms, (Atf. Luo Guanzhong), (Çev. Moss Roberts), University of California Press, California, 2014.
• Togan, İsenbike, “Çinggis Han ve Moğollar”, Türkler Ansiklopedisi, Cilt: 8, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2014, ss. 235-255.
• Togan, Zeki Velidi, Moğollar, Çingiz ve Türkler, Arkadaş Matbaası, İstanbul, 1941.
• Togan, Zeki Velidi, Oğuz Destanı: Reşideddin Oğuznamesi, Tercüme ve Tahlili, Enderun Kitabevi, 2. Baskı, İstanbul, 1982.
• Turan, Osman, Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi, Ötüken Neşriyat, 23. Baskı, İstanbul, 2014.
• Twitchett, Denis ve Klaus-Peter Tietze, “The Liao”, The Cambridge History of China, (Ed. Denis Twitchett and John K. Fairbank), Cilt: 6, Cambridge University Press, Cambridge, 2006, ss. 43-153.
• Usta, Ahmet, “Mehmet Şemseddin Günaltay’ın Tarih-i Edyan’ına Göre ‘Çin Dinleri’”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 11, Yıl: 1999, ss. 129-164.
• Vladimirtsov, Boris Yakovleviç, Moğolların İçtimai Teşkilatı: Moğol Göçebe Feodalizmi, (Çev. Abdülkadir İnan), Türk Tarih Kurumu, 3. Baskı, Ankara, 1995.
• Yao, Tao-Chung, “Ch’iu Ch’u-chi and Chinggis Khan”, Harvard Journal of Asiatic Studies, Cilt: 46, Sayı: 1, Yıl: 1986, ss. 201-219.
• Yü-ch'üan, Wang, “An Outline of The Central Government of The Former Han Dynasty”, Harvard Journal of Asiatic Studies, Cilt: 12, Sayı: 1/2, Yıl: 1949, ss. 134-187.