SSCB`DE YARI-ÖZERKLİĞİN HUKUKİ DURUMU: DAĞLIK KARABAĞ ÖZERK BÖLGESİ ÖRNEĞİ

Year 2013, Issue: 14, 69 - 104, 01.03.2013

Gülşen Paşayeva İrada Bağirova Kamal Makilialiyev Ferhad Mehdiyev

Abstract

Makale eski SSCB`nin yarı-özerk yapılarından biri Dağlık KarabağÖzerk Bölgesi`nin (DKÖB) yasal statüsün inceliyor. MakaleAzerbaycan`ın SSCB`nin bir parçası olduğu dönemde Dağlık Karabağbölgesinin özerklik statusunu kazanma nedenleri tarihsel arkaplanıincelenmesi ile başlamıştır. Daha sonra yazar Azerbaycan SSC ve SSCBanayasası esasında DKÖB`nin özerklik statusunu inceliyor. AraştırmaSovyetler Birliği yönetiminin karmaşık ve dolaşık hiyerarşik yapısıbirliğin sert bir şekilde merkezden yönetilmesini neden olmuş veKomunist Partisi`nin ve onun kollarının devletin karar vermemekanizmasında paralel bir güc yapısı oluşturmuştur. Bu anlamda eskiözerk bölgelerde yönetimin yerelleştirilmesi sadece bir mitten ibarettirve SSCB`nin yarı-özerk yapısı DKÖB`de Birliğin diğer idariyapılarında olduğu gibi aynı sistemin subjesi olmuştur. Yazar DKÖB veyukarıda belirtilen yönetim sistemi nedeniyle SSCB`nin diğer idariyapılarının gördüğü muameleye maruz kalmıştır. Azerbaycan SSC`ninDKÖB`ne yönelik ayrılıkçı tutumu iddiaları Moskova`da karar vermesürecinin aşırı merkezleştirilmiş olması ve bürokratik yapısı nedeniyle enbasitinden mümkün değildi

Keywords

özerklik, SSCB, Azerbaycan, Ermenistan, irredantizm, status, Anayasa, azınlık hakları

LEGAL STATUS OF HALF AUTHONOMY IN USSR: EXAMPLE OF NAGORNO-KARABAKH AUTONOMOUS REGION)

Abstract

The article examines the legal status of Nagorno-Karabakh’sAutonomous Oblast (NKAO) - one of the quasi-autonomous entities inthe former USSR. It begins with a brief historical background whichprovides the reasoning behind the establishment of autonomy inNagorno-Karabakh when Azerbaijan became part of the USSR.Subsequently, the authors review the level of autonomy of NKAO,focusing on the changes achieved through the consecutive USSR andAzerbaijani SSR constitutions. The research shows that the complex andentangled hierarchy of the Soviet Union governance had a formal legalstructure reflecting the strictly centralized nature of the state, and aparallel political structure in the form of the communist party and all itsbranches and bodies that exercised the actual power and decisionmaking. In this context the decentralization of power in the form ofautonomy was a myth, and the quasi-autonomy in Nagorno-Karabakhwas subject to the same system of centralized decision-making as anyother administrative unit in the Soviet Union. That said, the authorsargue that the Nagorno-Karabakh Autonomous Oblast and itspopulation received the same treatment as any other place in the USSRprecisely due to the aforementioned regime. The discrimination towardsautonomy by the authorities of Azerbaijani SSR was simply impossibledue to the centralized decision-making and bureaucratic formality fromMoscow, which precluded real legislative and administrativedecentralization of power

Keywords

autonomy, USSR, Azerbaijan, Armenia, irredentism, status, constitution, minority rights

References

• “Kavkazskiy kalendar” na 1917 g., Tiflis, 1917.
• “Borba”, 1919, September 5.
• A.Altstadt. The Azerbaijani Turks. Power and Identity under Russian rule. Hoover Institution Press, Stanford University, 1992.
• ADP UDP AR, F. 1, op. 169, d. 249, Protokol 1 Zasedaniya Komissii po virabotke Polojeniya avtonomnoy oblasti Nagornogo Karabakha, list 63.
• ADP UDPAR , Fond 1, Opis 68, Delo 137, list 13-21.
• ADP UDPAR, Fond 1, Opis 46, Delo 70, list 1.
• ADP UDPAR, Fond 1, Opis 46, Delo 70, list 149.
• ADP UDPAR, Fond 1, Opis 46, Delo 70, list 154.
• ADP UDPAR, Fond 1, Opis 70, Delo 100, list 41.
• ADP UDPAR, Fond 1, Opis 70, Delo 148, list 40.
• ADP UDPAR, Fond 1, Opis 70, Delo 80, list 20-23.
• ADP UDPAR, Fond 1, Opis 70, Delo 80, list 38.
• ADP UDPAR, Fond 1, Opis 74, Delo 137, Protokoli Zasedaniy Prezidiuma Tsentralnogo Komiteta KP (b) Azerbaidjana, list 99.
• ADP UDPAR, Fond 1, Opis 74, Delo 531, list 267.
• ADP UDPAR, Fond 1, Opis 74, Delo 581, list 7.
• ADP UDPAR, Fond 1, Opis 74, Delo 596, list 23-25.
• ADP UDPAR, Fond 1, Opis 74, Delo 596, list 47.
• ADP UDPAR, Fond 1, Opis 74, Delo 596, list 84.
• ADP UDPAR, Fond 1, Opis 86, Delo 106, list 96-106.
• Ametistov, Problems of Relations between International and National Law, The Moscow Conference on Law and Economic Coperation: Faculty Presentations 55, 57 (1990).
• APD UDPAR, FOND 1, Opis 74, Delo 136, Protokoli Zasedaniy Prezidiuma Verkhovnogo Komiteta KP (b) Azerbaidjana, list 50.
• Arxiv politicheskih dvijeniy pri Upravlenii Delami Prezidenta Azerbaydjanskoy Respubliki, ADP UDP. F. 64, op. 2, d. 1, l. 122.
• Arkady I. Vaxberg. Civil Rights in the Soviet Union. Annals of the American Academy of Political and Social Science, Vol. 506, HumanRights around the World (Nov., 1989).
• Azerbaidjanskaya SSR. Verkhovniy sovet. Odinatsatiy soziv, B., Azerneshr, 1985.
• Azerbaycan SSC 1927 Anayasası; http://files.preslib.az/projects/remz/pdf_ru/atr_kons.pdf.
• Azerbaycan SSC 1937 Anayasası; http://files.preslib.az/projects/remz/pdf_ru/atr_kons.pdf.
• Azerbaycan SSC 1978 Anayasası; http://files.preslib.az/projects/remz/pdf_ru/atr_kons.pdf, Article 78.
• Berman, The Comparison of Soviet and American Law, 34 IND. L.J. 559, 567 (1959).
• Decision of NK Oblast Executive Committee on 2 March 1937. TsGASR, Fond 379, Opis 3, yed.hr 5613, list 50.
• Deputati Verhovnogo Soveta SSSR. Odinatsatiy soziv, М., «Izvestiya», 1984 g.
• G.Pashayeva. From Soviet to European language policy standards: the Case of Azerbaijan. In: Azerbaijan Focus,, Center for Strategic Studies, 2010, 2(2).
• İmanov R.Ə., Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə qəsd - qondarma DQMV-i. Bakı, 2005, s.170.
• Istoriya nacionalno-gosudarstvennogo stroitelstva v SSSR, 1917-1926, t.1, М., «Misl», 1972, s.268-270; Sobraniye Uzakoneniy i Rasporyajeniy Raboche-Krestyanskogo Pravitelstva ASSR za 1924 г., Баку, 1926.
• Iszvestiya. Nagorniy Karakakh: Programma razvitiya, korr. «I» // 1988 №85 – 25 marta 1988 g.
• Itogi vsesojuznoj perepisi naseleniya 1970 goda, tom 4. Nationalniy sostav naseleniya, Moskva, 1973; Nacionalniya sostav naseleniya SSSR. Po dannim vsesoyuznoy perepisi naseleniya na 1989 g. М., finanasi i statistika, 1991.
• Itogi vsesojuznoj perepisi naseleniya 1970 goda, tom 4. Nationalniy sostav naseleniya, Moskva, 1973; Chislennost i sostav naseleniya SSSR. Po dannym vsesoyuznoy perepisi naseleniya 1979 goda. Moskva, 1985; Goskomitet SSSR po statistike. Itogi vsesoyuznoy perepisi naseleniya 1989 goda. Moskva, 1989.
• Konstitutsiya (Osnovnoy zakon) Azerbaidjanskoy Socialisticheskoy Sovetskoy Respubliki (Utverjdennaya Vseazerbaidjanskim Syezdom Sovetov V soziva 26-го marta 1927 goda). Издание Аз.ЦИК, Baku, 1927, s.21.
• Law on the Procedure for the Conclusion, Execution, and Denunciation of International Treaties of the USSR, art. 21, translated in W. Butler, Basic Documents on the Soviet Legal System 290 (2d ed. 1988).
• Movses Kalankatuatcy, The History of the Caucasian Albanians, London, 1961, p.26; F. Mamedova. Politicheskya istoriya i istoricheskaya geografiya Kavkazskoy Albanii. Baku, «Elm», 1986.
• Nadirov A.A., Nuriyev Ə.X., Muradov Ə.S., Naxçıvan İqtisadiyyatı XX əsrdə, Bakı 2000.
• Narodnoye obrazovaniye, nauka i kultura v Azerbaidjanskoy SSR (Stat. sbornik). Baku, 1975, s.192.
• Niftaliyev I., «Azerbaidjanskay SSR v ekspansionistskih planah armyan», Baku, 2009.
• NK Oblast İcra Komitesi`nin 2 Mart 1937 tarihli kararı. ЦГАСР, Фонд 379, Опись 3, ед.хр 5613, лист 53.
• O.Luchterhandt. “Nagorny Karabakh’s right to state independence according to international law”. Boston, 1993, ss.62-63.
• Obozreniye Rossiyskih vladeniy za Kavkazom, chast I, SPb, 1836; Svod statisticheskiy dannih o naselenii Kavkazskogo kraya, izvlechennih iz possemeynih spiskov 1886. Tiflis, 1893; kavkazskiy calendar na 1917 god. Tiflis, 1916.
• Postanovleniye Prezidiuma VS SSSR ot 23 Oktyabrya 1939 goda, TsGASR, Fond 2941, Opis 7, yed.hr 7, list 110.
• Sobraniye Uzakoneniy i Rasporyajeniy Raboche-Krestyanskogo Pravitelstva ASSR za 1923 g., Baku, 1923, SSCB 1936 Anayasası; http://www.departments.bucknell.edu/russian/const/36cons02.html #chap03
• Sobraniye Uzakoneniy i Rasporyajeniy Raboche-Krestyanskogo Pravitelstva ASSR za 1924 g. Baku, 1926 g. s. 334.
• Sobraniye Uzakoneniy i Rasporyajeniy Raboche-Krestyanskogo Pravitelstva ASSR za 1924 г. Baku, 1926 г.
• SSCB 1936 Anyasası http://www.departments.bucknell.edu/russian/const/36cons02.html#c hap03, Articles 24, 35.
• T.Swietochowski. Russia and Azerbaijan: A Borderland in Transition. New York, Columbia University Press, 1995.
• Vremennoye soglasheniye armyan Nagornogo-Karabakha s Azerbaydjanskim Pravitelstvom, 26 avgusta 1919 g., parag. 2 // K istorii obrazovaniya NKAO Azerbaycanskoy SSR, Sbornik dokumentov i materialov, Baku, 1989.
• Vsesoyuznaya perepis naseleniya ot 1926 г., Zakavkazskaya SFSR. t. XIV, М., 1929,
• Zbigniev Brzezinski. The Grand Chessboard: American primacy and its geostrategic imperatives. BasicBooks, 199.
• Мəmmədov N.R. Azərbaycan SSR-in Dağlıq Qarabağ muxtar vilayəti (1923-1991). Bakı, 2008. ЦГАСР, Фонд 2941, Опись 7, лист 147.