Sâmerrâî’nin Bazı Nahiv Meselelerine İlişkin Cumhura Muhalif Görüşleri

Year 2020, Volume: 33 Issue: 33, 161 - 179, 04.06.2020

İshak Durmuş

Abstract

Fâdıl Sâlih es-Sâmerrâî 1933 yılında Bağdat’ın yaklaşık 125 km kuzey tarafında bulunan Samarra şehrinde doğmuş, özellikle Arap dili ve tefsir alanlarına önemli katkılar sağlamış bir İslam âlimidir. Günümüzde de bu alanlardaki çalışmalarına hâlâ devam etmektedir. Eserlerinde özellikle üzerinde durduğu nokta lafız-mana ilişkisidir. Tefsir ve Arap dili alanında yazdığı bütün eserler bu eksendedir. Dil alanında lafız-mana ilişkisine değinmenin özellikle Arapçayı yabancı bir dil olarak öğrenen kimselere büyük faydalar sağlayacağından Sâmerrâî’nin nahiv alanındaki bir takım özgün görüşlerini çalışmamızda aktarmak istedik. Bu bağlamda bir yandan ilgili âlimin tanıtılması bir yandan da görüşlerinin tam manası ile nerede durduğunun anlaşılması için hayatı hakkında genel ve ilmî yönü ile ilgili daha özel bilgiler verilmesine özen gösterilmiştir. Bundan dolayı çalışmamızın başında öncelikle hayatı ve eserleri hakkında kısa ve öz bilgiler verdik. Daha sonra alana farklı bir bakış açısı kazandıracağını düşündüğümüz bazı nahiv meseleleri hakkındaki görüşlerini sekiz başlık altında inceledik.

Keywords

Sâmerrâî, Arapça, nahiv, meâni’n-nahv, lafız, mana.

References

• Enbârî, Ebü’l-Berekât Kemâlüddîn Abdurrahmân b. Muhammed b. Ubeydillâh, Esrâru’l-Arabiyye, Beyrut: Dâru’l-Erkâm Bin Ebî Erkam, 1999.
• Hasan, Abbâs, en-Nahvu'l-Vâfî, Kahire: Dâru’l-Me’ârif.
• İbn Akîl, Ebû Muhammed Bahâüddîn Abdullah b. Abdirrahmân b. Abdillâh b. Akīl el-Hemedânî, Şerḥu İbn ʿAḳīl ʿalâ Elfiyyeti İbn Mâlik, Kahire: Dâru’t-Turâs, 1980.
• İbn Hişam, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdullāh b. Yûsuf b. Ahmed b. Abdillâh b. Hişâm Ensârî el-Mısrî, Muġni’l-Lebîb ʿan Kütübi’l-Eʿârîb, Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 1985.
• İbn Yaîş, Ebü’l-Bekā Muvaffakuddîn Yaîş b. Alî b. Yaîş b. Muhammed el-Esedî el-Halebî İbn Yaîş, Şerhu’l-Mufassal Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İ’lmiyye, 2001.
• Radî, Necmü’l-eimme Radıyyüddîn Muhammed b. el-Hasen el-Esterâbâdî el-Garavî es-Semnâkî, Şerhu'r-Radî ale'l-Kâfiye, Libya: University of Benghazi, 1975.
• Sabbân, Ebü’l-İrfân Muhammed b. Alî el-Mısrî, Hâşiyetü's-Sabbân, Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1997.
• Sâmerrâî, Fâdıl b. Sâlih b. Mehdî b. Halîl el-Bedrî, el-Cümletü’l-Arabiyye Telîfühâ ve Aksâmühâ, Ammân: Dâru’l-Fikr, 2007.
• El-Cümletü’l-Arabiyye ve’l-Ma’nâ, Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2000.
• En-Nahvu’l-Arabî Ahkâm ve Meânî, Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2014.
• Es-Sarfu’l-Arabî Ahkâm ve Meânî, Beyrut: Dâru İbn Kesir, 2013.
• İbn Cinnî en-Nahvî, Bağdat: Dâru’n-Nezîr, 1969.
• Meânî’n-Nahv, Ammân: Dâru’l-Fikr, 2000.
• Meâni’l-Ebniye fi’l-Arabiyye, Ammân: Dâru Ammâr, 2001.
• Nidâu’r-Rûh, Bağdat: Mektebetü’l-Kudüs.
• Nübüvvetü Muhammed mine’ş-Şekki ile’l-Yakîn, Ammân: Dâru Ammâr, 2010.
• Min Esrâri’l-Beyâni’l-Kur’ânî, Ammân: Dâru’l-Fikr, 2006.
• Tahkîkâtün Nahviyye, Ammân: Dâru’l-Fikr, 2001.
• Ed-Dirasetü’n-Nahviyyetü ve’l-Lüğaviyye ‘inde’z-Zemahşerî, Bağdat: Matba‘atu’l-İrşâd, 1971.
• Et-Ta‘bîru’l-Kur’ânî, Ammân: Dâru Ammâr, 2006.
• ‘Alâ Tarîki’t-Tefsîri’l-Beyânî, Şârika: Câmi‘atu’ş-Şârika, 2002.
• Es’iletün Beyaniyye fî’l-Kur’âni’l-Kerîm, Şârika: Mektebetu’s-Sahabe, 2008.
• Belâğatü’l-Kelime fî’t-Ta‘bîri’l-Kur’ânî, Kahire: Şeriketu’l-‘Âtike, 2006.
• Dirâsetü’l-Müteşâbihi’l-Lafzıyye min Âyi’t-Tenzîl fî Kitâbi Mellâki’t-Te’vîl, Ammân: Dâru Ammâr, 2009.
• Et-Tenâsübü beyne’s-Süver fî’l-Müftetehi ve’l-Havâtîm, Beyrut: Dâru İbn Kesir, 2016.
• Sâmerrâî, Fâdıl b. Sâlih b. Mehdî b. Halîl el-Bedrî, Ebu’l-Berekât İbnü’l-Enbârî ve Dirâsâtühü’n-Nahviyye, Beyrut: Dâru İbn Kesir, 2015.
• Vakkâd, Ebü'l-Velîd Zeynüddîn Hâlid b. Abdillâh b. Ebî Bekr el-Ezherî, Şerhut’t-Tasrîh a’lâ’t-Tavdîh, Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İ’lmiyye, 2000.