Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde –(X)yor Yüklemleştiricisinin Görünüşü

Year 2025, Volume: 5 Issue: 1, 107 - 128, 21.04.2025

Can Akcaoğlu

https://doi.org/10.5281/zenodo.15153956

Abstract

Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde, modern anlayışın getirdiği çizgide Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni’nin sunduğu birtakım yaklaşım ve ilkeler takip edilerek öğretim uygulamaları gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda genel olarak yabancı dil öğretiminde, geçmişte kısıtlı becerileri ön plana alan yaklaşımlar bulunsa da günümüzde İletişimsel Yaklaşım ve eylem odaklılık temel bakış açısını oluşturmaktadır. Bu açıdan ele alındığında iletişim, dil öğretiminin nihai amacıdır. Bu amaç doğrultusunda üretici ve algısal alanda dört temel beceri olan konuşma, yazma, dinleme ve okuma becerilerine yönelik çalışmanın yanı sıra bu becerileri işler kılan dil bilgisi öğretimi üzerine de yoğunlaşılmıştır. İletişim için ise söz konusu beceriler kaçınılmaz olarak gereklidir. Lars Johanson’un Türkçede sistematize ettiği görünüş, burada konu edinilen şimdiki zaman -(X)yor yüklemleştiricisi özelinde, bütüncül öğretimi açısından ele alınacaktır. Ele alınan iki yabancı dil olarak Türkçe öğretim setinin sunduğu örnekler ve aktardığı işlevler; fiillerin bitmişliği, bitmemişliği, sürerliği gibi görünüş perspektifleri üzerinden incelenmiştir. Araştırmada, nitel araştırma desenlerinden doküman incelemesi ve veri analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen bulgularda; öğretim setlerinin, ilgili ekin hedeflendiği biçimde sadece şimdiki zamana yönelik örnekleri sunmadığı tespit edilmiştir. Öğrenicilerin sağlıklı şekilde iletişim kurabilmesi için bu görünüş ve işlevlerin önemli olduğu düşünülmektedir. Öğrenici için anlamlı bir öğrenme süreci sağlanması ve kafa karışıklığı yaratmaması için görünüş perspektiflerinin birbirinden ayrılarak sunulması önerilmektedir. Buna göre gruplandırılmış örnek ve alıştırma sunumunun yararlı olacağı kanaatine varılmıştır.

Keywords

Ankara Üniversitesi, dil bilgisi öğretimi, şimdiki zaman, yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, Yunus Emre Enstitüsü

Ethical Statement

Çalışma etik kurul izni gerektirmemektedir.

The Aspect of -(X)yor Predicator in the Teaching of Turkish as a Foreign Language

Abstract

In the teaching of Turkish as a foreign language, teaching practices are carried out by following a series of approaches and principles offered by the Common European Framework of Reference for Languages in line with the modern understanding. In this context, although past approaches to foreign language teaching generally focused on limited skills, the Communicative Approach and action-oriented perspective form the fundamental framework today. When viewed from this perspective, communication is the ultimate goal of language teaching. In line with this goal, besides working on the four basic skills of listening, reading, speaking, and writing in the productive and receptive domains, there is also a focus on grammar teaching, which enables these skills to function effectively. These skills are inevitably necessary for communication. The aspect, as systematized by Lars Johanson in Turkish, will be addressed here in terms of comprehensive teaching, specifically focusing on the present continuous tense suffix -(X)yor. The examples presented and the functions conveyed by the two Turkish as a foreign language coursebook sets examined have been analyzed through the perspectives of aspect including perfectivity, imperfectivity and cursus of verbs. In the research, document and data analysis methods, which are among the qualitative research designs, were used. The findings obtained from the study revealed that the teaching sets did not present examples of the suffix solely marking the present tense as targeted. It is believed that these aspects and functions are important for learners to communicate successfully. It is suggested that aspect perspectives be presented separately to ensure a meaningful learning process for the learner and to avoid confusion. It was concluded that the presentation of examples and exercises grouped accordingly would be beneficial.

Keywords

Ankara University, grammar teaching, present tense, teaching Turkish as a foreign language, Yunus Emre Institute

Ethical Statement

The study does not require ethics committee approval.

References

• Ankara Üniversitesi TÖMER. (2013a). Yeni Hitit 1 yabancılar için Türkçe ders kitabı. Ankara Üniversitesi Basımevi
• Ankara Üniversitesi TÖMER. (2013b). Yeni Hitit 2 yabancılar için Türkçe ders kitabı (4. bs.). Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Ankara Üniversitesi TÖMER. (2014). Yeni Hitit 3 yabancılar için Türkçe ders kitabı. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Aydemir, İ. A. (2019). Türkçede zaman ve görünüş sistemi. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Batstone, R. (2003). Grammar (6th ed.). Oxford University Press.
• Bull, W. E. (1971). Time, tense, and the verb, a study in theoretical and applied linguistics, with particular attention to Spanish. University of California Press.
• Byram, M. & García, M. C. M. (2009). Communicative language teaching. K. Knapp ve G. Antos (Ed.). In Handbook of foreign language communication and learning (s. 491-516). De Gruyter Mouton.
• Cem, A. (2005). Dilbilgisi öğretiminde biçim-anlam-kullanım üçlüsü: Ders malzemesi hazırlama ve uygulama önerisi. Dil Dergisi (128), 7-27.
• Comrie, B. (1976). Aspect. Cambridge University Press.
• Csató, E. A. & Johanson, L. (2022). Turkish. L. Johanson & E. A. Csató (Ed.). In The Turkic languages (2nd ed., pp. 195-223). Routledge.
• Demir, N. ve Yılmaz, E. (2014). Türk dili el kitabı (7. Baskı). Grafiker.
• Demir, T. (2023). Seçmeci yöntem (Eklektik yöntem). L. İltar ve C. B. Korkmaz (Ed.). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde yaklaşım ve yöntemler içinde (s. 199-214). Pegem Akademi.
• Demirel, Ö. (2014). Yabancı dil öğretimi (8. Baskı). Pegem Akademi.
• Dilâçar, A. (1974). Türk fiilinde “kılınış”la “görünüş” ve dilbilgisi kitaplarımız. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten, 21-22(1973-1974), 159-171.
• Dirven, R. (1990). Pedagogical grammar. Language Teaching, 23(1), 1-18.
• Durmuş, M. (2013). Yabancılara Türkçe öğretimi (2. Baskı). Grafiker.
• Durmuş, M. ve Okur, A. (Ed.). (2013). Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı. Grafiker.
• Eker, S. (2013). Çağdaş Türk dili (8. Baskı). Grafiker.
• Garey, H. B. (1957). Verbal aspect in French. Language, 33(2), 91-110.
• Göçen, G. ve Okur, A. (2013). Dil bilgisi eğitimi. M. Durmuş ve A. Okur (Ed.). Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı içinde (s. 333-356). Grafiker.
• Güzel, A. ve Barın, E. (2013). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi. Akçağ.
• İmer, K., Kocaman, A. ve Özsoy, A. S. (2011). Dilbilim sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Johanson, L. (1994). Türkeitürkische aspektotempora. R. Thieroff and J. Ballweg (Ed.), In Tense systems in European languages (s. 247-266). Niemeyer.
• Johanson, L. (2000). Viewpoint operators in European languages. Ö. Dahl (Ed.), In Tense and Aspect in the Languages of Europe (s. 27-187). Mouton de Gruyter.
• Johanson, L. (2007). Aspectotemporal connectivity in Turkic text construction, text subdivision, discourse types and taxis. J. Rehbein., C. Hohenstein & L. Pietsch (Ed.). In Connectivity in grammar and discourse (s. 187-198). John Benjamins.
• Johanson, L. (2016). Türkçede görünüş (N. Demir, Çev.). Grafiker.
• Johanson, L. (2021). Turkic. Cambridge University Press.
• Karaağaç, G. (2012). Türkçenin dil bilgisi. Akçağ.
• Klein, W. (1994). Time in language. Routledge.
• Klippel, F. (2000). Teaching methods. M. Byram (Ed.). In Routledge encyclopedia of language teaching and learning (s. 894-900). Routledge.
• Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi (3. Baskı). Türk Dil Kurumu.
• Korkmaz, Z. (2017). Dil bilgisi terimleri sözlüğü (Genişletilmiş 5. Baskı). Türk Dil Kurumu.
• Kurt, M. (2016). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde dil bilgisinin işlevi. F. Yıldırım ve B. Tüfekçioğlu (Ed.). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi kuramlar – yöntemler – beceriler – uygulamalar içinde (s. 261-266). Pegem Akademi.
• Larsen-Freeman, D. (2000). Techniques and principles in language teaching (2nd ed.). Oxford University Press.
• Larsen-Freeman, D. (2001). Teaching grammar. M. Celce-Murcia (Ed.), Teaching English as a second or foreign language (3rd ed., pp. 251-266). Heinle and Heinle.
• Marchand, H. (1955). On a question of aspect: a comparison between the progressive form in English and that in Italian and Spanish. Studia Linguistica, 9, 45-52.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2021). Diller İçin Avrupa ortak başvuru metni öğrenme öğretme ve değerlendirme - tamamlayıcı cilt. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Reichenbach, H. (1947). Elements of symbolic logic. Macmillan.
• Saussure, F. (1998). Genel dilbilim dersleri (3. Baskı) (B. Vardar, Çev.). Multilingual.
• Telc. (2013). Diller İçin Avrupa ortak öneriler çerçevesi öğrenim, öğretim ve değerlendirme (2. Baskı). Avrupa Konseyi Modern Diller Bölümü.
• Uğurlu, M. (2003). Türkiye Türkçesinde “bakış” (“aspektotempora”). Türkbilig, 4(5), 124-133.
• Ur, P. (2018). Dil öğretiminde 100 temel strateji (M. Demirekin, Çev.). Eğitim Yayınevi.
• Uzun, N. E. (2004). Dünya dillerinden örnekleriyle dilbilgisinin temel kavramları Türkçe üzerine tartışmalar. Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi.
• Vardar, B. (2007). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü (2. Baskı). Multilingual.
• Widdowson, H. G. (1990). Aspects of language teaching. Oxford University Press.
• Yılmaz, Ö. ve Dilidüzgün, Ş. (2019). Dil kullanıcısı bağlamında dil bilgisi. A. Akay Ahmed ve A. Fişekçioğlu (Ed.). Dil kullanıcısı bağlamında kuramdan uygulamaya Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi içinde (s. 17-63). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yunus Emre Enstitüsü. (2015a). Yedi İklim Türkçe öğretim seti ders kitabı A1. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi.
• Yunus Emre Enstitüsü. (2015b). Yedi İklim Türkçe öğretim seti ders kitabı A2. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi.
• Yunus Emre Enstitüsü. (2015c). Yedi İklim Türkçe öğretim seti ders kitabı B1. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi.
• Yunus Emre Enstitüsü. (2015ç). Yedi İklim Türkçe öğretim seti ders kitabı B2. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi.
• Yunus Emre Enstitüsü. (2015d). Yedi İklim Türkçe öğretim seti ders kitabı C1. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi.
• Yunus Emre Enstitüsü. (2015e). Yedi İklim Türkçe öğretim seti ders kitabı C2. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi.