Sosyal Bilgiler Dersinde Harita Okuryazarlığı ve Önemi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 40 - 50, 22.01.2025

Merve Avcı

https://doi.org/10.58201/utsobilder.1525886

Öz

Sosyal Bilgiler dersinde harita okuryazarlığı oldukça önemli bir yere sahiptir. Özellikle ülkelerin ve bölgelerin öğrenciler tarafından anlaşılabilir bir hâle gelmesinde harita bilgisinin ve harita okuryazarlığının iyi bir şekilde kavranması önem arz etmektedir. Haritadaki renklerden, işaretlerden, sembollerden ve harita lejantından yola çıkarak harita üzerinde yorumlama yapma, analiz ve değerlendirme süreçlerinin tamamı harita okuryazarlığı olarak isimlendirilir. Harita okuryazarlığı ile bireylerin mekânı algılamaları ve yer-olay bağlantısı kurabilmeleri daha da kolaylaşır. Harita okuryazarlığı sayesinde öğrenciler sadece kendi mekânları hakkında bilgi sahibi olmazlar, aynı zamanda diğer mekânlar ve bölgeler hakkında da bilgi edinebilir, harita okuryazarlığı ile haritadan alması gereken bilgi ve becerilerle kendilerini geliştirebilirler. Bu anlamda Sosyal Bilgiler dersinde sıklıkla kullanılan haritalar ve bu haritaların kullanım amacını kavrayan öğrenciler ile dersler daha etkili bir şekilde işlenebilir. Harita okuryazarlığının geliştirilmesi ve haritanın derslerde daha etkin bir şekilde kullanılması ile Sosyal Bilgiler dersinde öğrenilen bilgilerin ve kavramların daha kalıcı olması sağlanacak, etkin öğrenme ortamı oluşacaktır. Bu anlamda harita okuma becerisi ve harita kullanımı önemli bir konumda yer almaktadır. Bu çalışmada da Sosyal Bilgiler dersinde harita kullanımının ve harita okuryazarlığının önemine değinilmiş, harita okuryazarlığı ile etkin bir öğrenme ortamının sağlanacağı üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, harita, harita okuryazarlığı

Kaynakça

• Abbak, A. C. (2021). Harita Okuma ve Yorumlama Becerisinin İncelenmesi. Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 4 (1), 158-180.
• Akengin, H., Tuncel, G. & Cendek, M. E. (2016). Öğrencilerde Harita Okuryazarlığının Geliştirilmesine İlişkin Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı 34, 61-69.
• Akkuş, A. (1990). Harita Bilgisi. Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi.
• Akkuş, Z. & Kuzey, M. (2018). Ortaokul Öğrencilerinin Harita ve Yön Becerilerine Sahip Olma ve Bu Becerileri Yaşama Aktarabilme Durumları Üzerine Bir Değerlendirme. Milli Eğitim Dergisi, Cilt 47 Sayı 218, 201-234.
• Atalay, İ. (1994). Genel Fiziki Coğrafya. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
• Aydın, F. & Güngördü, E. (2015). Coğrafya Eğitiminde Özel Öğretim Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Aydın, H. (2007). Felsefi Temelleri Işığında Yapılandırmacılık. Ankara: Nobel Basımevi.
• Balcı, A. & Yıldırım, S. (2023). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Harita Okuryazarlığı. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 50, 146-163.
• Beldağ, A. (2015). Yaşam Yolculuğunda Yol Arkadaşı: Hayat Bilgisi Öğretiminde Teknoloji ve Materyal Kullanımı (Ed. Mehmet Gültekin) Hayat Bilgisi Öğretimi, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Bilgin, T. (1983). Genel Kartografya (Genişletilmiş II. Baskı). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Fakültesi Matbaası.
• Demiralp, N. (2006). Coğrafya Eğitiminde Harita ve Küre Kullanım Becerileri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4 (3), 323-343.
• Doğan, E.; Öztan, O. & Özgen, G. (1995). Harita Bilgisi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Basımevi ve Film Merkezi.
• Duman, B. & Girgin, M. (2007). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Harita Okuryazarlığına İlişkin Görüşleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 12 (17), 185-202.
• Duman, B. (2011). Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Duman, H. (2011). Sosyal Bilgiler Eğitiminde Harita Kullanımı ve Harita Kullanımı Konusunda Öğretmen Görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Elgün Ceviz, A. (2023). İlkokul Sosyal Bilgiler Dersinde Mekânı Algılama, Harita Okuryazarlığı ve Konum Analizi Becerilerinin Geliştirilmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Eser Ünaldı, Ü. (2012). Eğitim Fakültesi Öğrencileri ve Öğretmenler İçin Harita Bilgisi ve Uygulamaları. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Evci, N. (2021). Sosyal Bilgilerde Dijital Harita Uygulamaları (Ed. Bülent Akbaba, Erkan Yeşiltaş, Erdi Erdoğan) Sosyal Bilgilerde Bilişim Teknolojileri Destekli Materyal Geliştirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Güngördü, E. (2006). Coğrafyada Öğretim Yöntemleri ve Çağdaş Öğretim Yaklaşımları (İlkeler-Uygulamalar) Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Güngördü, E. (2008). Eğitim Fakülteleri İçin Harita Bilgisi ve Uygulamaları (Kartografya). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kaya, H., Karatepe, A. & Özder, A. (2016). Modern Yöntem ve Tekniklerle Coğrafya Öğretimi (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Kuzey, M. & Değirmenci, Y. (2019). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Harita ve Yön Okuryazarlığına İlişkin Kavramları Anlama Düzeyleri ve Kavram Yanılgıları. Milli Eğitim Dergisi, 48 (223), 207-230.
• MEB (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar) Ankara: Devlet Kitapları Basımevi.
• Özcan, F. & Varnacı Uzun, F. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Harita Okuma Özyeterlik İle Başarı Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, 408-423.
• Özgüç, N. (1985). Coğrafya ve Harita Kitaplıkları Üzerine. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi.
• Özgüç, N. & Tümertekin, E. (2000). Coğrafya: Geçmiş, Kavramlar, Coğrafyacılar. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Sanır, F. (1945). Coğrafyacılar İçin Kartografya Bahisleri. Ankara: İdeal Matbaa.
• Üçışık, S. & Demirci, A. (2002). 21. Yüzyılda Çağdaş Coğrafya Bilimi ve Temel Unsurları. Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı 5, 117-133.
• Yılmaz, İ. & Yılmaz, M. (2015). Piri Reis’in Eserlerinde Afrika. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi.7(3),34-44.