Türk Basınında Doğu-Batı Ekseninde 1981 Polonya Darbesi

Year 2021, Volume: 6 Issue: 1, 407 - 440, 31.03.2021

Esra Türe

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.880438

Abstract

Polonya’da meydana gelen Bağımsız Dayanışma Sendikası hareketi ve 13 Aralık 1981 tarihinde gerçekleştirilen darbe Doğu Avrupa başta olmak üzere tüm dünya için büyük önem taşımıştır. Polonya’da 13 Aralık 1981-22 Temmuz 1983 tarihleri arasında askeri yönetimin kontrolünde sıkıyönetim dönemi yaşanmıştır. Polonya’da yaşanan olaylar bir iç sorun gibi görülse de genel anlamda Doğu-Batı Bloku arasındaki ideolojik, siyasi ve ekonomik savaşı temsil etmiştir. Polonya’daki olaylar ve sıkıyönetim döneminde yaşanan gelişmeler tüm dünyada olduğu gibi Türk basını tarafından da yakından takip edilmiştir. Türk basınında Polonya konusuna yönelik gelişmeler hem aktarılmış hem de çok yönlü olarak değerlendirilmiştir. Çalışmamızda muhafazakâr bir yayın politikası izleyen Tercüman gazetesi, Atatürkçü niteliğini vurgulayan Cumhuriyet gazetesi ve iki gazeteye göre daha dengeli bir yayın politikası izlemeye çalışan Milliyet gazetesinden oluşan üç örneklem üzerinden basının Polonya olaylarına yaklaşımı ele alınmıştır.

Keywords

Polonya,, Dayanışma Sendikası,, Komünizm,, Sosyalizm,, Doğu Avrupa

1981 Polish Coup In The Turkish Press On The East-West Axis

Abstract

The Independent Solidarity Union movement in Poland and the coup on December 13, 1981 were of great importance for the whole world, especially in Eastern Europe. A period of martial law was experienced in Poland between 13 December 1981 and 22 July 1983 under the control of the military administration. Even though the events in Poland are seen as an internal problem, they generally represented the ideological, political and economic war between the East-West Bloc. The events in Poland and the developments in the period of martial law have been closely followed by the Turkish press as well as all over the world. In the Turkish press, developments regarding the Polish issue have been conveyed and evaluated in a multifaceted way. In our study, the approach of the press to Polish events was examined through three samples consisting of Tercüman newspaper following a conservative editorial policy, Cumhuriyet newspaper emphasizing its Kemalist character and Milliyet newspaper which tried to follow a more balanced editorial policy compared to two newspapers.

Keywords

Poland,, Solidarity Union,, Communism,, Socialism,, Eastern Europe.

References

• Cumhuriyet gazetesi (1981-1983), Milliyet (1981-1983), Tercüman (1981-1983)
• Akşin, Sina, Kısa 20. Yüzyıl Tarihi, 4. Basım, İstanbul 2017.
• Aktay, Yasin, “Türkiye'de İslam ve Sol veya İslamcılar ve Solcular”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Dönemler ve Zihniyetler, Ed. Tanıl Bora ve Murat Gültekingil, Cilt 9, İstanbul, 2009, s. 758-784.
• Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1995), 23. Basım, İstanbul 2017.
• ASYALI, Abdulaziz, Doğu Avrupa Ülkelerinin Sosyalizmden Kopuşu ve Demokratikleşme Süreci: Polonya Örneği, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Mardin 2019.
• BAYIR, Özgün Erler, Soğuk Savaş Sonrası Atlantikçilik-Avrupacılık İkileminde Polonya Dış Politikası, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2011.
• Benlisoy, Foti, “Türk Milliyetçiliğinde Katedilmemiş Bir Yol: ‘Hıristiyan Türkler’", Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, Ed. Tanıl Bora ve Murat Gültekingil, Cilt 4, 3. Basım, İstanbul 2008, s. 927-933.
• Civelek, Jale, “Helsinki Son Senedi, Paris Şartı ve AGİT”, Marmara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Enstitüsü Avrupa Araştırmaları Dergisi, 14/1 (2006), s. 1-23.
• Gönlübol, Mehmet ve Haluk Ülman, “İkinci Dünya Savaşından Sonra Türk Dış Politikası (1945-1965): Genel Durum”, Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1995), 9. Basım, Ankara 1996.
• Karadeli, Cem, “Stalin ve Kruşçov Dönemlerinde Doğu Avrupa’da Sovyetler ve Krizler”, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 8, Sayı. 15, (2019), s. 239-253.
• Kemal Beydilli, “Polonya”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 34, İstanbul 2007, s. 309-317.
• Kubow, Magdalena, “The Solidarity Movement in Poland: Its History and Meaning in Collective Memory.” The Polish Review, 58/2 (2013), p. 3–14.
• Kulczycki, John J., “The Beginnings Of The Solidarity Movement in Poznan, 1980-1981”, The Polish Review, Vol. 27, No. 3/4 (1982), p. 154-169.
• McNeill, William H., Dünya Tarihi, Çev. Alaeddin Şenel, 6. Basım, Ankara 2002.
• Petelczyc, Janina, “Poland.” Solidarity as a Public Virtue?: Law and Public Policies in the European Union, edited by Veronica Federico and Christian Lahusen, 1st ed., Nomos Verlagsgesellschaft MbH, Baden-Baden, Germany, (2018), p. 129–146.
• Roberts, J.M., Avrupa Tarihi, çev. Fethi Aytuna, İstanbul 2015.
• The Soviet Decision Not to Invade Poland, 1981.” Blinders, Blunders, and Wars: What America and China Can Learn, by David C. Gompert et al., RAND Corporation, 2014, p. 139–150.
• Uçarol, Rifat, Siyasi Tarih (1789-2014), 10. Basım, İstanbul 2015.
• Zaremba, Marcin, “The ‘War Syndrome’: World War II and Polish Society.” Seeking Peace in the Wake of War: Europe, 1943-1947, edited by Stefan-Ludwig Hoffmann et al., Amsterdam University Press, Amsterdam, (2015), p. 27-62.