İsrail-Filistin Çatışmalarının Son 100 Yılı ve Oslo’daki Çözümsüzlük

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 421 - 450, 27.03.2025

Yunus Ekici

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1563602

Abstract

XX. asrın en karmaşık milletlerarası meselelerinden biri şüphesiz İsrail-Filistin sorunudur. Bu sorun İslam dünyasının önemli uluslararası meselesi içerisinde yer almaktadır. Çünkü İsrail’in Filistin topraklarını işgal edip üzerinde hakimiyet kurması İslam dünyasında pek çok kusurun ve sorunun kaynağı olarak bilinmektedir. İngiltere, Ortadoğu’nun bu bölgesinin hâkimi Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Harbinde yenilgiye uğramasının ardından Filistin olarak bilinen bölgenin kontrolünü ele geçirmiştir. Uluslararası toplumun Büyük Britanya’ya Filistin’deki Yahudi halkı için bir ‘ulusal yuva’ kurma görevi vermesiyle iki ülke arasındaki gerilim daha da artmıştır. Gerilimler yıllar geçtikçe hız kazanınca çatışmaların barışçıl çözümü için çareler arandı. 1993 yılında başlayan Oslo görüşmeleri, İsrail ile Filistin’in karşılıklı olarak anlaşmaya varmak için başarısız bir şekilde müzakere ettiği çatışmada önemli bir dönüm noktası oldu. Oslo Anlaşmaları uyarınca İsrail ve Filistin birbirlerini resmi olarak tanımayı ve şiddet kullanımından vazgeçmeyi kabul ediyordu. 1995 yılında Oslo II barış sürecinin de başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından 2000 yılında El Aksa İntifadası olarak da izah edilen İkinci İntifada patlak verince barışa giden yollar tıkanma aşamasına gelmiştir. Bu makale, Arap-İsrail çatışmasının ve özellikle de Filistin sorununun yüzyılı aşkın bir süredir Ortadoğu’da bölgesel kaygıların ana konusu olduğunu ileri sürmektedir. Oslo “barış sürecini” ve bu sürecin Birleşmiş Milletler çerçevesinde adil ve sürdürülebilir bir barış sağlamadaki başarısızlığını eleştirel bir şekilde gözden geçirmekte yarar olduğu düşüncesi hasıl olmuştur.

Keywords

Filistin, İsrail, Oslo, Ortadoğu, Gazze

The Last 100 Years of the Israeli-Palestinian Conflict and the Deadlock in Oslo

Abstract

One of the most complicated international issues of the 20th century is undoubtedly the Israeli-Palestinian issue. This issue is among the important international issues of the Islamic world. Because Israel’s occupation and domination of Palestinian lands is known as the source of many flaws and problems in the Islamic world. After the Ottoman Empire, the ruler of this region of the Middle East, was defeated in World War I, the Great Britain took control of the region known as Palestine. When the international community gave the Great Britain the task of establishing a ‘national homeland’ for the Jewish people in Palestine, tensions between the two countries increased even more. As tensions accelerated over the years, solutions were sought for a peaceful resolution of the conflict. The Oslo negotiations, which began in 1993, were an important turning point in the conflict, in which Israel and Palestine unsuccessfully negotiated to reach a mutual agreement. According to the Oslo Accords, Israel and Palestine agreed to officially recognize each other and renounce the use of violence. Following the failure of the Oslo II peace process in 1995, the paths to peace came to a standstill when the Second Intifada, also known as the Al-Aqsa Intifada, broke out in 2000. This article argues that the Arab-Israeli conflict, and particularly the Palestinian issue, has been the main topic of regional concern in the Middle East for over a century. It has emerged that it would be useful to critically review the Oslo “peace process” and its failure to achieve a just and sustainable peace within the framework of the UN.

Keywords

Palestine, Israel, Oslo, Middle East, Gaza

References

• Altun, Ali, ‘‘David Hare’in Bakış Açısıyla İsrail-Filistin Çatışması: Via Dolorosa’’, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24/4, (2020), s.2009-2017.
• Seth Anziska, Preventing Palestine: A Political History From Camp David to Oslo, Princeton University Press, 2018.
• Aral, Berdal, ‘‘Oslo ‘Peace Process’as A Rebuttal Of Palestinian Self-Determination’’, Ortadoğu Etütleri, 10/1, (2018), p.7-26.
• Aras, İlhan, Filistin-İsrail Arasındaki Temel Sorunlar ve Uluslararası Hukuk, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Arı, Tayyar, ‘‘Filistin’de Kalıcı Barış Mümkün mü?’’, Akademik Orta Doğu, 2/1, (2007), s.11-34.
• Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, 2 Cilt, Alkım Yayınevi, İstanbul, 1999.
• Armaoğlu, Fahir, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1948-1988), İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 1994.
• Barış, Esen, Filistin’de Bölünmüşlüğün İsrail ile Çözümsüzlüğe Etkisi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2019.
• Baxşəliyeva, Gövhər, ‘‘Azərbaycan Şərqin parlayan ulduzu’’, Azərbaycan Qazəti, 28 Oktyabr, 2018. https://www.azerbaijan-news.az/az/posts/detail/azerbaycan-sherqin-parlayan-ulduzu-190161 (Erişim Tarihi: 16.02.2024).
• Baxşəliyeva, Gövhər, ‘‘Müstəqil Azərbaycanın Şərq siyasəti’’, Azərbaycan Qazəti, 27 Oktyabr, 2016. https://www.azerbaijan-news.az/az/posts/detail/musteqil-azerbaycanin-sherq-siyaseti-179273 (Erişim Tarihi: 16.02.2024).
• Beinin, Joel and Lisa Hajjar, ‘‘Palestine, Israel and the Arab-Israeli Conflict’’, Middle East Research and Information Project, 2014.
• Beinin, Joel, and Rebecca L. Stein, The struggle for sovereignty: Palestine and Israel, 1993-2005,1948 Stanford University Press, 2006.
• Brown, Benjamin, ‘‘The Israeli–Palestinian Conflict’’, World Affairs: The Journal of International Issues, Vol. 23, No. 3, (2019), p.58-65.
• Brown, Nathan, Palestinian Politics After the Oslo Accords: Resuming Arab Palestine. Univ of California Press, 2003.
• Cohen, Netta, New under the Sun: Early Zionist Encounters with the Climate in Palestine, Univ of California Press, 2024.
• Çağrı, Erhan, ‘‘Filistin-İsrail Barış Süreci Nereye Gidiyor?’’, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 56/2, (2001), s.173-180.
• Erkmen, Serhat, “Ortadoğu Barış Süreci”, Güvenlik Yazıları Serisi, No:47, (Seri Editörü: Prof. Dr. Mustafa Aydın, Kadir Has Üniversitesi), Kasım 2019.
• Güləliyeva, A.A., ‘‘XX Əsrin Sonu-XXI Əsrin Əvvəllərində Mısır-İsrail Münasibətləri (Fələstin Problemi Kontekstində)’’, Bakı Universitetinin Xəbərləri, Humanitar Elmlər Seriyası No:3, 2010, s.132-137.
• Hajjar, Lisa, Courting Conflict: The Israeli Military Mourt System in the West Bank and Gaza, Univ of California Press, 2005.
• Jarrar, Adib, ‘‘Palestinian Suffering: Some Personal, Historical, and Psychoanalytic Reflections’’, International Journal of Applied Psychoanalytic Studies 7/3, (2010), p.197-208.
• Jones, Bruce D., ‘‘The Israeli-Palestinian Conflict: Where Do We Stand?’’, The Israeli-Palestinian Conflict: Historical and Prospective Intervention Analyses, Atlanta, 2003.
• Karaköse, Hasan, ‘‘Filistin ve Kudüs Meselesine Genel Bir Bakış (XIX. Yüzyılın Ortasından XX. Yüzyıl Ortalarına Kadar)’’, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4/2, (2018), s.150-165.
• Karataş, İbrahim, ‘‘Was Israel a Western Project in Palestine?’’, Journal of Islamicjerusalem Studies, Vol 20, No 2, 2020, p.189-206.
• Kasalak, Kadir, ‘‘İngilizlerin Filistin Politikası ve Filistin Mandası’’, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3/25, (2016), s.65-78.
• Kaştan, Yüksel, ‘‘Ortadoğu’da Arap İsrail Mücadeleleri ve Türkiye’’, Tarih ve Medeniyetler Tarihi, 4, 2012, s.1797-1815.
• Kemiksiz, N. Neşe, ‘‘Filistin Sorunu’’, Akademik Ortadoğu, 11/1, (2016), s.133-179.
• Kimmerling, Baruch and Joel S. Migdal, The Palestinian People: A History, Harvard University Press London, 2003.
• Kişi, Erden, ‘‘1948’den Bugüne, Tarihi ve Siyasi Yönleri ile ‘‘İsrail-Filistin Sorunu’’, Anlambilim MTÜ Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 3/1, (2023), s.262-274.
• Kodaman, Bayram ve Nedim İpek, ‘‘Yahudilerin Filistin’e Yerleştirilmeleriyle İlgili Olarak II. Abdülhamid’e 1879’da Sunulan Lâyiha’’, Belleten, 57/219, (1993), 565-580.
• Makdisi, Karim, ‘‘Palestine and the Arab–Israeli Conflict: 100 Years of Regional Relevance and International Failure’’, Barcelona: Menara 5, 2018.
• Masalha, Nur, Palestine: A four Thousand Year History, Bloomsbury Publishing, 2018.
• Miri, Nərmin, İsrail-Fələstin Münaqişəsi Oslo Prosesindən Sonra: Yeni Problemlər və Münaqişənin Həlli Perspektivləri, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti Magistr Dissertasiyası, Bakü, 2015.
• Mor, Liron, Conflicts: The Poetics and Politics of Palestine-Israel, Fordham Univ Press, 2024.
• Murat, Turgay, Süper Güçlerin Ortadoğu Mücadelesi, İdeal Kültür Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Mustafayeva, Səmayə Məmməd, Şəhla Müzəffər Qurbanova ve Zərifə Şamil Cavadova, ABŞ-in Xarici Siyasəti (1945-2010-cu illər), Bakü, 2011.
• Özbilek, Ümmiye, İngiliz Okulu ve Uluslararası Toplum: İsrail-Filistin Sorunu, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ, 2020.
• Pappe, Ilan, A history of Modern Palestine. Cambridge University Press, 2022.
• Pundak, Ron, ‘‘From Oslo to Taba: what went wrong?’’, Survival 43/3, (2001), p.31-45.
• Qafisheh, Mutaz M., ‘‘An Ongoing Anomaly: Pre-and Post-Second World War Palestinian Refugees’’, International Journal of Refugee Law 27/1, (2015), p.52-74.
• Qasımlı, Musa, Elnur Kəlbizadə ve Yeganə Baxşıyeva, Ermənistan İsrail Dövlətinin Cənubi Qafqaz Siyasətində (1991-2021-ci illər), Mütərcim Nəşriyyat, Bakü, 2022.
• Qurie, Ahmed, Beyond Oslo, the struggle for Palestine: Inside the Middle East peace process from Rabin's death to Camp David, Bloomsbury Publishing, 2008.
• Sarıaslan, Fatma, ‘‘Filistin Sorunu ve Türkiye: Bir Denge Siyaseti’’, Filistin Araştırmaları Dergisi, 6, (2019), s.1-32.
• Səid Sələh Mirzai, Fələstin, (Tərcümə edən: Vüsal Hüseynzadə), Svet Yayınevi 1. Baskı, Petersburg, 2017.
• Szydzisz, Marcin, ‘‘Israeli-Palestinian Conflict–a Catalog of Problems to Solve’’, Review of Nationalities, 6/1, (2016), p.147-159.
• Szydzisz, Marcin, ‘‘The Meaning Of The Israeli-Palestinian Conflict In The Regional Securıty Complex’’, Political Dilemmas of the Arab and Muslim World, (Edited by: Rafał Ożarowski, Wojciech Grabowski), Warsaw, Rambler Press, 2017.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı, Yüzyılın İşgali: Tek Taraflı Planların Gölgesinde Filistin, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Yayınları, İstanbul, 2020.
• United Nations, The Origins And Evolution Of The Palestine Problem Part V (1989-2000), New York, 2014.
• Wright, Quincy, ‘‘The Palestine Problem’’, Political Science Quarterly, Vol 41, No 3, (1926), p.384-412.
• Yamak, Tahsin, ‘‘Filistin/İsrail Meselesinde Açmazlardan Çıkış için Bir Yol: Ekonomi Politik Perspektif’’, Filistin Araştırmaları Dergisi, 7, (2020), s.25-48.
• Yaşar, Fatma Tunç, Sevinç Alkan Özcan ve Zahide Tuba Kor, Siyonizm Düşünden İşgal Gerçeğine Filistin, İHH İnsani Yardım Vakfı, 2003.
• Yıldırım, Yusuf, ‘‘İsrail-Filistin Sorununda İki Devletli Çözüm Arayışları’’, OPUS International Journal of Society Researches, 18/41 (2021), s.3840-3884.