Standard Oil Company and the Warehouses it opened in Istanbul (1914-1922)

Year 2025, Volume: 10 Issue: 2, 2037 - 2068, 30.09.2025

Büşra Karataşer

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1621575

Abstract

Oil has been used since the world's earliest history. Sometimes for health purposes, sometimes to meet basic human needs. The global use of oil as an energy source has increased competition between countries. The discovery of oil in the Ottoman Empire dates back to ancient times. This study will examine the storage facilities of the American Petroleum Company, Standard Oil, in the Ottoman Empire between 1914 and 1922. Founded in the United States, the Standard Oil Company was a major corporation that shipped oil to many countries worldwide. Standard Oil, which opened storage facilities in various parts of Istanbul, expanded its operations by protecting its own interests and exploiting the region's strategic location. By establishing its warehouses near the piers, it sought to expand its trade volume. The warehouses established in Beykoz and Harem enabled the company to expand its domestic and international commercial activities.

Keywords

petrol , osmanlı , standard oil , yyaılma stratejisi

Standard Oil Şirketi ve İstanbul'da Açtığı Depolar (1914-1922)

Abstract

Petrol dünyanın en eski tarihlerinden beri kullanılmaktadır. Bazen sağlık amacıyla, bazen de insanların temel ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılmıştır. Dünyada petrolün enerji kaynağı olarak kullanılmasıyla birlikte ülkeler arasındaki rekabet artmıştır Osmanlı Devletinde petrolün bulunuşu eski tarihlerde dayanır. Bu çalışmada Amerikan Petrol Şirketi Standard Oil'in 1914-1922 yılları arasında Osmanlı Devleti'ndeki depoları incelenecektir. Standard Oil Company, Amerika Birleşik Devletleri'nde kurulmuş ve dünyanın birçok ülkesine petrol sevk eden dev bir şirketti. İstanbul'un çeşitli bölgelerinde depolar açan Standard Oil, şirketinin çıkarlarını gözeterek ve bölgenin stratejik konumunu kullanarak faaliyetlerini artırdı. Depolarını iskele yakınlarına kurarak ticaret hacmini genişletmeye çalıştı. Beykoz ve Harem'de kurduğu depolar şirketin yurt içi ve yurt dışı ticari faaliyetlerinin artmasını sağladı.

Keywords

petrol , standard oil , osmanlı , yayılma stratejisi , birinci dünya savaşı

References

• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• Hariciye İstanbul Murahhaslığı (HR.İM) 61-6
• İrade Dosya Usulü (İ.DUİT) 14/9-2
• Babıali Evrak Odası (BEO) 4678/350806; 4704/352780
• Dahiliye Nezareti, Umur-ı Mahalliye ve Vilayat Müdürlüğü(DH.UMVM) 99/1-5,99/12, 99/29
• BOA, DH. UMVM 99/29, 23.S.1341/10 Ekim 1922
• Hariciye Siyasi Evrakı (HR.SYS) 2694-2
• Meclis-i Vükela Mazbataları (MV) MV 224/150, 27.S.1341/19 Ekim 1922.
• Acun, Niyazi, Dünya Petrol Tarihi ve Türk Petrolü. İstanbul: Şaka Matbaası, 1949.
• Akpınar, Deniz, “Osmanlıdan Cumhuriyete Van’da ve Sinop ‘ta Petrol Çalışmaları (1876-1950)” İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C.7/S.4,(2018), s.2358 – 2580.
• Başa, Derviş, Uluslararası Petrol Politikasının Osmanlı Devleti’nin Yıkılmasına Etkisi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi,2004
• Başgül, Fatih, Osmanlı Coğrafyasında Petrol Alanları, Çıkartılması, İşletilmesi, İmtiyazları ve Ekonomide Değerlendirilmesi (1876-1914), Yayımlanmamış Doktora Tezi,2008.
• Bilmez, Bülent Can, Demiryolundan Petrole Chester projesi: (1908-1923). Yay. haz. Osman Köker, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul,2000
• Bozkurt, Abdurrahman, Abdurahman Bozkurt, İtilaf Devletlerinin İstanbul’da İşgal Yönetimi, İstanbul Üniversitesi SBE Tarih Anabilimdalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi,2009.
• Bostan, İdris Osmanlı Topraklarında Petrolün Bulunuşu ve İskenderun’da İlk petrol İşletme Çalışmaları, Coğrafya Araştırmaları, C:1, S.2,(1999) s.130-140.
• Coşar, Nevin ve Sevtap Demirci Incorporation into the World Economy: From Railways to Highways (1850–1950), Middle Eastern Studies(2009). 45/1.
• Çark, Ferah, 19. Yüzyıl Osmanlı Devleti’nde Neft ve Petrol Üretimi ve İmtiyazları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul,2016.
• Eckermann, Eric ,World History of Automobile ,Society of Automotive Engineers, Warrandale PA, 1917.
• Ediger, Volkan Ş. Enerji Ekonomi-Politiği Perspektifinden Osmanlı'da Neft ve Petrol, ODTÜ Yayıncılık, Ankara,2007.
• Audrey Gerrard, The Standard Oil Company: Enterprise, Monopoly, and Regulation , Instıtut for Moderne samfunns historie, January 2022.
• Volkan Ş. Ediger &John V. Bowlus, Greasing The Wheels:The Berlin- Baghdad Rialway and Ottoman Oil,1888-1907, Middle Eastern Studies, 56/2(2006),s.193-206
• Montague,Gilbert ,The Rise of the Standard OilCompany, The Quarterly Journal of Economics, Oxford University Press February, Vol 16, February (1902), s.266-292
• Karataşer, Büşra, “Babıali’nin Amerikan Petrol Şirketi Standard Oil’e Bakışı”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi ,13/2,(2017), s.353-360.
• Karataşer, Büşra İkinci Abdülhamid Dönemi Petrol Yatakları İçin Verilen Mücadele, Enscon (2017), İstanbuls.356-389.
• Okumuş, Ali, Orta Doğuda Petrol:Uluslarararası Rekabet, İmtiyazlar, ve Antlaşmalar(1890-1928),(2014)s.112-116.
• Parlar, Suat Barbarlığın Kaynağı Petrol, Anka Yayınları,İstanbul, 2003.
• Tızlak, Fahrettin(1999) Osmanlı Devletinde Madencilik, Osmanlı Ansiklopedisi, Cilt 3, Ankara: Yenitürkiye Yayınları
• Standford Shaw, Shaw, Stanford, J.: From Empire to Republic, Volume I, Ankara Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2000.
• Tarbell, İda M. The History of the Standard Oil, NEwyork:Meclure,1904
• Uluğbay, Hikmet, İmparatorluktan Cumhuriyete Petro-politik Ankara:Ayraç Yayınevi, 2003.
• Ulutaş, Songül, İstanbul’da Gaz Depoları Sorunu:Çubuklu ve Standard Oil Kumpanyası. Tarih Okulu Dergisi, Ekim 2020.
• Yergin, Daniel Petrol: Para ve Güç Çatışmasının Epik Öyküsü, çev. Kamuran Tuncay- İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1995.