Sabah Gülyan, one of the Leaders of the Hınçak Society, and His Work Titled "Young Turkey"

Year 2025, Volume: 10 Issue: Vakanüvis 10. Yıl Özel Sayısı, 815 - 842, 31.10.2025

Ayşenur Kalyoncu

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1675569

Abstract

Founded in the second half of the 19th century, Armenian organisations gained strength in time and started to have an impact on the Armenian society. With the declaration of the Constitutional Monarchy II, important changes occurred in the social and political structure of the Ottoman Empire. These changes also affected Armenians, one of the non-Muslim communities living in the Ottoman Empire. In line with the ideas brought by the Constitutional Monarchy II, Armenian organisations started their activities on Ottoman Armenians. With the proclamation of the Constitutional Monarchy II, the Hunchak Committee moved away from its revolutionary ideas and became a political party. Many leaders emerged within the Social Democratic Hunchak Party. Sabah Gülyan led the Hunchaks with his revolutionary ideas contrary to the peaceful environment that was desired to be provided. In 1913, the Constanta Congress, which is considered a turning point, was organised under the leadership of Sabah Gülyan. Sabah Gülyan played an active role in the Hunchak Committee and conveyed his revolutionary ideas to the masses with a fiery language in his articles in various magazines and books he published. Sabah Gülyan's ideas about the Ottoman Empire and the Young Turks were put forward in his work “Yeridasart Turkiya (Young Turkey)”. While evaluating the political atmosphere of the 1830s in his work, Sabah Gülyan dealt with the issues from an impartial point of view, without distancing himself from his Armenian identity and Hunchak membership.
The aim of this article is to reveal Sabah Gülyan's role in the committee based on his activities and to analyse his work “Yeridasart Turkiya (Young Turkey)”. In this context, Sabah Gülyan's work “Yeridasart Turkiya (Young Turkey)”, which is the primary source written by Sabah Gülyan, has been tried to be explained by making use of archival documents and other research works on the Armenian issue.

Keywords

Armenian , Hunchak Society , Sabah Gülyan , Constanta Congress , Young Turkey

Hınçak Cemiyeti Liderlerinden Sabah Gülyan ve "Genç Türkiye" İsimli Eseri

Abstract

19. Yüzyıl’ın ikinci yarısında kurulan Ermeni cemiyetleri zamanla güç kazanarak Ermeni toplumu üzerinde etkili olmaya başlamıştır. II. Meşrutiyet’in ilan edilmesi ile birlikte Osmanlı Devleti’nin sosyal ve siyasi yapısında önemli değişimler meydana gelmiştir. Meydana gelen değişimler Osmanlı Devleti’nde yaşayan gayrimüslim topluluklardan biri olan Ermenileri de etkilemiştir. II. Meşrutiyet’in getirdiği fikirler doğrultusunda Ermeni cemiyetleri Osmanlı Ermenileri üzerinde faaliyetlerine başlamıştır. Hınçak Komitesi, II. Meşrutiyet’in ilanı ile birlikte ihtilalci fikirlerinden uzaklaşmış, siyasi bir parti niteliği kazanmıştır. Sosyal Demokrat Hınçak Partisi içerisinde pek çok lider ortaya çıkmıştır. Sabah Gülyan, sağlanmak istenilen huzur ortamının aksine ihtilalci fikirleri ile Hınçaklara liderlik etmiştir. 1913 yılında bir dönüm noktası olarak kabul edilen Köstence Kongresi, Sabah Gülyan önderliğinde gerçekleştirilmiştir. Sabah Gülyan, Hınçak Komitesi içerisinde aktif rol oynamış, çeşitli dergilerde kaleme aldığı makalelerinde ve yayınladığı kitaplarında ihtilal fikirlerini ateşli bir dille geniş kitlelere ulaştırmıştır. Sabah Gülyan’ın Osmanlı Devleti ve Genç Türkler hakkındaki fikirleri “Yeridasart Turkiya (Genç Türkiye)” isimli eserinde ortaya konulmuştur. Sabah Gülyan eserinde 1830’lu yılların siyasi atmosferini değerlendirirken Ermeni kimliğinden ve Hınçak mensubiyetinden uzaklaşmadan, tarafsızlıktan uzak bir bakış açısı ile konuları ele almıştır.
Bu makalenin amacı; Sabah Gülyan’ın faaliyetlerinden yola çıkarak komite içerisindeki rolünü ortaya çıkarmak ve kendisinin kaleme aldığı “Yeridasart Turkiya (Genç Türkiye)” adlı eserini incelemektir. Bu kapsamda; Sabah Gülyan’ın kaleme aldığı birincil kaynak olan “Genç Türkiye” eseri temel alınmak üzere, arşiv belgeleri ve Ermeni meselesi üzerine diğer araştırma eserlerden istifade edilerek izah edilmeye çalışılmıştır.

Keywords

Ermeni , Hınçak Cemiyeti , Sabah Gülyan , Köstence Kongresi , Genç Türkiye

References

• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• BOA. DH. EUM. KLM. 2/42.
• BOA, DH.EUM. 2.Şb. 23/6.
• BOA. HR. ŞFR. 295/41.
• BOA. İ.. HB.. 169/53.
• Arşiv Belgeleriyle Ermeni Faaliyetleri (1914-1918) C.III, Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, Ankara 2006.
• Arşiv Belgeleriyle Ermeni Faaliyetleri (1914-1918) C.IV, Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, Ankara 2006.
• Ermeni Komiteleri (1891-1895), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 2001.
• Ermeni Komitelerinin Âmal ve Harekât-ı İhtilaliyesi, İlan-ı Meşrutiyetten Evvel ve Sonra, Haz: Erdoğan Cengiz, Ankara 1983.
• Akın, Kadir, Ermeni Devrimci Paramaz, İstanbul 2016.
• Avagyan, Arsen - Misassian, Gaidz F., Ermeniler İttihat ve Terakki, İstanbul 2005.
• Çırık, Bülent, “Birinci Dünya Savaşı’ndan Önce Hınçak Partisi’nin İki Kongresi ve Savaş Kararı”, Belleten, 86/307(2022), s.1007-1033.
• Güllü, Ramazan Erhan, Ermeni Sorunu ve İstanbul Ermeni Patrikhanesi (1878-1923), Ankara 2015.
• Gülyan, Sabah, Yeridasart Turkiya (Genç Türkiye), Paris 1908.
• Gürün, Kamuran, Ermeni Dosyası, İsyanbul 2010.
• İskefiyeli, Zeynep, “Bağımsız Ermenistan Yolunda Vazgeçilmez Bir Unsur Olarak Silahlanma (1890-1895)”, Vakanüvis, 2/2(2017), s.92-118.
• Nalbandian, Louise, Armenian Revolutionary Movement, California 1963.
• Selvi, Haluk, Bin Yıllık Maziden Geleceğe Bakış Türkler ve Ermeniler, Ankara 2023.
• Selvi, Haluk, Bir Ermeni Komitecinin İtirafları Mihran Damadyan, İstanbul 2009.
• Selvi, Haluk, “Birinci Dünya Savaşı Öncesinde Hınçak-Taşnak İttifakı ve Öz-Savunma Kararları”, Ermeni Meselesini Birlikte Konuşmak, Editör: Beytullah Kaya, İstanbul 2022.
• Talat Paşa, Hatıralım ve Müdafaam, İstanbul 2021.
• Talat Paşa’nın Anıları, Haz: Alpay Kabacalı, İstanbul 2022.
• Uras, Esat, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, İstanbul 1987.
• Yavuz, Fikrettin, Osmanlı Devleti’nde Ermeni Terörü 1896 Osmanlı Bankası Baskını, Ankara 2015.
• en.wikipedia.org/wiki/Stephan_Sapah-Gulian,(15.05.2025).