Fustel de Coulanges' The Ancient City and His Approaches to Historiography

Year 2025, Volume: 10 Issue: Vakanüvis 10. Yıl Özel Sayısı, 383 - 407, 31.10.2025

Sait Emre Çiftçi

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1686983

Abstract

Fustel de Coulanges is recognized in nineteenth‑century historiography for his distinctive approach to the religious and social organization of ancient societies. His most renowned work, La Cité Antique, examines ancient Greek and Roman societies through the lens of religious rituals, family structures, and social order. According to Coulanges, individuals in Ancient Rome held positions within society that were directly tied to religious practices and familial relationships. The historical model he proposed in La Cité Antique aimed not only to explain the ancient world but also to introduce a novel way of interpreting historical reality within nineteenth-century intellectual discourse. His interpretation—centered on the interrelations among family, religion, and state—deviated from the prevailing politically‑focused historiography of the era and laid an important intellectual groundwork for the subsequent development of the social sciences. Coulanges’s model of historical analysis represents a foundational effort to understand the past not merely as a series of events, but as a complex whole of intertwined beliefs, religious rituals, and social structures.

Keywords

La Cité Antique , Ancient Greek and Roman Societies , Ancient Rome , Religious Rituals.

Fustel de Coulanges’ın Antik Site’si ve Tarihyazımına Yönelik Yaklaşımları

Abstract

Fustel de Coulanges, XIX. yüzyıl tarihyazımı içerisinde, antik toplumların dinî ve toplumsal örgütlenmesine dair geliştirdiği özgün yaklaşımıyla öne çıkar. En bilinen eseri La Cité Antique, Eski Yunan ve Roma toplumlarını dinî ritüeller, aile yapıları ve toplumsal düzen temelinde ele alır. Coulanges’a göre, özellikle Antik Roma’da bireylerin toplum içindeki konumları, dinî uygulamalar ve aile ilişkileriyle doğrudan bağlantılıdır. La Cité Antique’de sunulan tarihsel model, yalnızca antik dünyayı anlamaya yönelik bir çaba değil, aynı zamanda XIX. yüzyıl düşünce dünyasında tarihe dair yeni bir kavrayış biçimi inşa etme girişimidir. Aile, din ve devlet arasındaki ilişkiler üzerine kurduğu yorum, dönemin siyaset-merkezli tarih anlayışından ayrılarak modern sosyal bilimlerin gelişimi açısından önemli bir entelektüel zemin sunar. Coulanges’ın tarihsel çözümlemesi, geçmişi yalnızca olayların kronolojisi olarak değil; inanç sistemleri, dini ritüeller ve toplumsal yapılar arasında kurulan çok katmanlı ilişkiler bütünü olarak kavramaya yönelik ilk adımlardan biridir.

Keywords

La Cité Antique , Eski Yunan ve Roma Toplumları , Antik Roma , Dini Ritüeller.

Thanks

Katkılarından dolayı Dr. Öğr. Üyesi Hasan Ali ÇAKMAK’a teşekkür ederim.

References

• Bellah, Robert N. “Durkheim and History.”, American Sociological Review, vol. 24, no. 4, 1959, s. 447-461.
• Bémont, Charles, “Fustel de Coulanges, Numa Denis”, Encyclopædia Britannica, c. 11, Encyclopedia Britannica, Inc., Cambridge University Press, New York, 1911, s. 374-375.
• Bloch, Marc, Tarih Savunusu veya Tarihçilik Mesleği, İletişim, İstanbul 2013.
• Burke, Peter, Fransız Tarih Devrimi Annales Okulu (1929-2014), (Çev. Umut Yener Kara, Turgay Sivrikaya), Islık Yayınları, İstanbul 2017.
• Cahnman, Werner J., “Vico and Historical Sociology”, Social Research, Winter 1976, Vol. 43, No. 4, s. 826-836.
• Chiàntera, Giuseppe, L’idea religiosa come soffio ispiratore della città antica, https://www.ereticamente.net/lidea-religiosa-come-soffio-ispiratore-della-citta-antica-giuseppe-chiantera/, (Erişim Tarihi: 29. 09. 2024)
• Cognasso, Francesco, “Fustel de Coulanges, Numa-Denis”, Enciclopedia Italiana (1932), https://www.treccani.it/enciclopedia/fustel-de-coulanges-numa-denis_%28Enciclopedia-Italiana%29/ (Erişim Tarihi: 21.09.2024)
• Dağ, Muhammed, Annales Tarih Ekolü ve Türkiye’de Yerel Tarih Yazımı (1939-2000), Basılmamış Doktora Tezi, Denizli 2020.
• Durkheim, Emile, The Division of Labour in Society, (Çev. Steven Lukes), Palgrave Macmillan, Houndmills, Basingstoke 2013.
• Fisher, H. A. L., “Fustel de Coulanges”, The English Historical Review, c. 5, Sayı 17, 1890, s. 1-6.
• Fustel de Coulanges, Antik Site Yunandan Roma’ya Kadar Tapınma, Hukuk ve Kurumlar, (Çev. İsmail Kılınç), Epos, Ankara 2011.
• Fustel de Coulanges, La Cité Antique Étude sur le Culte, le Droit, les Institutions de la Grèce et de Rome, Cambridge University Press, New York 2009
• Fustel de Coulanges, Medîne-i Evvelîn, (Çev. Müt. Nahid), Araks Matbaası, İstanbul 1327.
• Fustel de Coulanges, Recherches sur quelques problèmes d’histoire, Librairie Hachette et Cie, Paris 1885.
• Glotz, G., La città greca, Einaudi, Torino 1948.
• Gooch, G. P., History and Historians in the Nineteenth Century, Longmans, New York-Toronto 1935.
• Gözlü, Ahmet, “Antik Yunan'da Polis Öncesi Bir Sosyo-Ekonomik Formasyon: Oikos”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 60, 2018, s. 269-279.
• Guiraud, Paul, Fustel de Coulanges, Hachette, Paris 1896.
• Hansen, Mogens Herman, Polis Introduzione alla città-stato dell’antica Grecia, (Çev. Aglaia McClintock), Università Bocconi Editore, Milano 2012.
• Hegel, George Wilhelm Friedrich, Tarih Felsefesi, 1. Cilt, (Çev. Aziz Yardımlı), İdea Yayınevi, İstanbul 2011.
• Iggers, George G., Bilimsel Nesnellikten Postmodernizme Yirminci Yüzyılda Tarih Yazımı, (Çev. Gül Çağalı Güven), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2011.
• Latouche, Robert, “Fustel de Coulanges, Numa Denis.”, International Encyclopedia of the Social Sciences, c. 6, (Ed. David L. Sills), The Macmillan Company & The Free Press, New York 1968, s. 43-44.
• Levi, Mario Attilio, La città antica: morfologia e biografia della aggregazione urbana nell'antichità, L’Erma di Bretschneider, Roma 1989.
• Liverani, Mario, L’origine della città, Editori Riuniti, Roma 1986.
• Lord Acton, Tarih Üzerine Bir Ders, (Çev. Kerem Başer), VakıfBank Kültür Yayınları, İstanbul 2020.
• Mack, Julian W., “Fustel de Coulanges and Brunner”, Harvard Law Review, USA: The Harward Law Review Association, 1893, c. 6, no. 6, s. 318-319.
• Marx, Karl, Friedrich Engels, Komünist Manifesto, (Çev. Celal Üster, Nur Deriş), Can Yayınları, İstanbul 2015.
• Monod, G. “M. Fustel de Coulanges.” Revue Historique, 41, no. 2 (1889), s. 277–285.
• Özlem, Doğan, Metinlerle Hermeneutik Dersleri II: j. Habermas-H. G. Gadamer, Notos Kitap, İstanbul 2013.
• Pezzoli-Olgiati, Daria, Immagini Urbane Interpretazioni Religiose della Città Antica, Universitätsverlag Freiburg Schweiz Vandenhoeck & Ruprecht Göttingen, Freiburg 2002.
• Popper, Karl R., Tarihselciliğin Sefaleti, (Çev. Sabri Orman), İnsan Yayınları, İstanbul 1998.
• Prendergast, Christopher, “The Impact of Fustel de Coulanges' 'La Cité Antique' on Durkheim's Theories of social morphology and social solidarity.”, Humboldt Journal of Social Relations, 11(1), s. 53-73.
• Rancière, Jacques, Tarihin Adları: Bilgi Poetikası Alanında Bir Deneme, (Çev. Cemal Yardımcı), Metis, İstanbul 2011.
• Richard J. Evans, In Defence of History, W. W. Norton & Company, New York-London 1999.
• Richard J. Evans, Tarihin Savunusu, (Çev. Uygur Kocabaşoğlu), İmge Kitabevi, Ankara 1999.
• Ricoeur, Paul, Hafıza, Tarih, Unutuş, (Çev. M. Emin Özcan), Metis, İstanbul 2012.
• Segal, Robert, “A Candidate for the First Modern Sociologist of Religion”, Journal for the Scientific Study of Religion, Wiley, c. 15, Sayı 4, s. 365-368.
• Sönmez, Erdem, "Annales Okulu: Tarihçilikte Paradigma Değişimi", Halil İnalcık Armağanı-1, Doğu Batı Yayınları, Ankara 2009, s. 293-328.
• Stern, Fritz (Ed.), “The Ethos of A Scientific Historian: Fustel de Coulanges”, The varieties of history : from Voltaire to the present, The World Publishing Company, Cleveland and New York 1956, s. 178-190.
• Tholfsen, Trygve R., Historical Thinking: an introduction, Harper and Row Publishers, New York 1967.
• Veyne, Paul, Tarih Nasıl Yazılır, (Çev. Nihan Özyıldırım), Metis, İstanbul 2014.
• Vico, Giambattista, Yeni Bilim, (Çev. Sema Önal), Doğu Batı Yayınları, Ankara 2007.
• Weber, Max, Ekonomi ve Toplum, c. 2, (Çev. Latif Boyacı), Yarın Yayınları, İstanbul 2012.
• Yılmaz, Levent, Giambattista Vico ve Yeni Bilim’in Temel Kavramları, Bilgi Üniversitesi Yayınları İstanbul 2007.