The Phenomenon of Gender in Antiquity: The Case of the Hittites

Year 2025, Volume: 10 Issue: Vakanüvis 10. Yıl Özel Sayısı, 130 - 151, 31.10.2025

Orhan Bingöl , Mehmet Yunus Aktürk

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1701383

Abstract

The phenomenon of gender lies at the very center of human life and, consequently, of human disciplines. At its core, gender refers to the unequal perceptions, attitudes, and practices that society holds toward women and men, and in doing so, it marginalizes women. Due to her gender, the woman is often regarded as the 'other' of the man, particularly in economic, political, cultural, and social spheres. While this issue has been addressed relatively recently in social and scientific contexts, it is historically ancient. The existence of gender distinctions is evident across various periods and civilizations throughout history. In this regard, the Hittites stand out when examining ancient Anatolia. As the initiators of Anatolia's written history, the Hittites can also be considered as marking the inception of gender inequalities in the region through the societal roles they assigned to men and women. Thus, it can be said that the sociological origins of gender in Anatolia began with the roles enacted by Hittite men and women. In this article, the aforementioned starting point is examined, and gender inequality between men and women in Hittite society is evaluated within the framework of social institutions and general social relations.

Keywords

Gender , Anatolia , Hittites , Women

Eskiçağda Toplumsal Cinsiyet Olgusu: Hititler Örneği

Abstract

Toplumsal cinsiyet olgusu insan hayatının ve dolayısıyla insani disiplinlerin orta yerindedir. En temelde toplumun kadına ve erkeğe karşı eşitsiz algılarını, yaklaşımlarını ve uygulamalarını ifade eden toplumsal cinsiyet aynı zamanda kadını ikincilleştirmektedir. Kadın, toplumsal cinsiyeti sebebiyle başta ekonomik, siyasal, kültürel ve sosyal alanlarda erkeğin ötekisi halinde değerlendirilmektedir. Bu durum, toplumsal ve bilimsel açılardan görece yeni ele alınmakla birlikte tarihsel bakımdan o denli eskidir. Çünkü tarihin çeşitli dilimlerinde ve medeniyetlerinde toplumsal cinsiyet ayrımının varlığı açıkça görülür. Bu anlamda Eskiçağ Anadolusu’na bakıldığında Hititler dikkate değerdir. Anadolu’nun yazılı tarihini başlatan Hititler, erkek ve kadına dair hayata geçirdikleriyle Anadolu’daki toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin de miladı olarak kabul edilebilir. Dolayısıyla toplumsal cinsiyetin Anadolu’daki sosyolojik başlangıcını Hititlerdeki kadın ve erkeğin gerçekleştirdiği söylenebilir. Bu makalede söz konusu başlangıç incelenmekte, toplumsal kurumları ve genel sosyal ilişkileri dâhilinde Hitit toplumunda kadın ve erkeğin cinsiyet eşitsizliği değerlendirilmektedir.

Keywords

Toplumsal Cinsiyet , Anadolu , Hititler , Kadın

References

• Albayrak, İrfan - Erol, Hakan, Kültepe Tabletleri IX-a, TTK Yayınları, Ankara 2016.
• Alp, Sedat, Hitit Çağında Anadolu: Çivi Yazılı ve Hiyeroglif Yazılı Kaynaklar, Tübitak Yayınları, Ankara 2005.
• Bhasin, Kamla, Toplumsal Cinsiyet Bize Yüklenen Roller, çev. Ayşe Coşkun, Kader Ay, Mine Yalçın), Kadav Yayınları, İstanbul 2003a.
• Bhasin, Kamla, Ataerkil Sistem Erkeklerin Dünyasında Yaşamak, çev. Ayşe Coşkun, Kader Ay, Mine Yalçın, Kadav Yayınları, İstanbul 2003b.
• Bingöl, Orhan, ”Toplumsal Cinsiyet Olgusu ve Türkiye de Kadınlık,” KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16/1, (2014), ss. 108-114.
• Bora, Aksu, Sivil Toplum Kuruluşları İçin Toplumsal Cinsiyet Rehberi, STGM Yayınları, Ankara 2008.
• Brandau, Birgit, Schickert, Hartmut, Hititler: Bilinmeyen Bir Dünya İmparatorluğu, çev. Nazife Mertoğlu, Arkadaş Yayıncılık, Ankara 2015.
• Bryce, Trevor, Hitit Dünyasında Yaşam ve Toplum, çev. Müfit Günay, Dost Yayınevi, Ankara 2003.
• Butler, Judith, Cinsiyet Belası Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi, çev. Başak Ertür, Metis Yayınları, İstanbul 2012.
• Çelebi, Binnur, Anadolu’da Hitit Sosyal Yaşamında Kadının Yeri ve Önemi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2008.
• Darga, Muhibbe, “Puduhepa: An Anatollian Queen Of The Thirteenth Century B.C”, Arif Müfid Mansel’e Armağan’dan Ayrı Basım, TTK Yayınları, Ankara 1974.
• Darga, Muhibbe, Eski Anadolu’da Kadın, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, No: 2033, İstanbul 1984.
• Dikici, Erkan, “Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet”, Toplumsal Cinsiyet ve Sosyoloji, ed. Olcay Tire, Erkan Dikici, Eğitim Yayınevi, Konya 2022.
• Dikici, Erkan ve Çobanoğlu, Alpaslan, “Kültür ve Toplumsal Cinsiyet”, Toplum ve Kültür, ed. Muammer Ak, M. Ahmet Tüzen, Çizgi Kitabevi, Konya 2024.
• Dökmen, Y. Zehra, Toplumsal Cinsiyet, Remzi Kitapevi, İstanbul 2010.
• Entwistle, Joanne, “Cinsiyet/Toplumsal Cinsiyet”, Temel Sosyolojik Diktomiler, Ed. Chris Jenks, Çev. İlkay Şahin, Ankara 2012.
• Erol, Metin, “Toplumsal Cinsiyetin Tutumlar Üzerindeki Etkisi”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32/2, (2008), ss.199-219.
• Giddens, Antony, Sosyoloji, çev. Hüseyin Özel, Kırmızı Yayınları, İstanbul 2008.
• Hartmann, Heidi, “Marksizmle Feminizmin Mutsuz Evliliği”, Kadının Görünmeyen Emeği, ed. Gülnur Acar Savran, Nesrin Tura Demiryontan, Yordam Kitap, İstanbul 2008.
• Imparati, Fiorella, Hitit Yasaları, çev. Erendiz Özbayoğlu, İtalyan Kültür Heyeti Arkeoloji Araştırmaları Bölümü, İstanbul 1992.
• Koç, İlker, Hititler, ODTÜ Yayıncılık Ankara 2006.
• Kollantai, A., Toplumsal Gelişmede Kadının Konumu, çev. M. Ali İnci, İnter Yayınları, İstanbul 2000.
• Macqueen, J. G., Hititler ve Hitit Çağında Anadolu, çev. Esra Davutoğlu, Arkadaş Yayınevi, Ankara 2015.
• Marx, Engels, Lenin, Kadın ve Marksizm, çev. Ö. Ufuk, Sorun Yayınları, İstanbul 2010.
• Sever, Hüseyin, “Anadolu’da Nişanın Bozulması Hakkında Verilmiş Kaniş Karumu Kararı”, Belleten, LVI/217, Ankara 1992, ss. 667–675.
• Süel, Aygül, “Hitit Kadınının Hukuki Durumu”, Hititoloji Kongresi Bildirileri, Ankara 1990, ss. 239–240.
• Ünal, Ahmet, Hititler Devrinde Anadolu, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2005.
• Üner, Sarp, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, T.C. Başbakanlık Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü, Ankara 2006.