Ebu’l-Hasan Harakânı’s Zawıya and Waqf of Sultan III. Murat / Ebu’l-Hasan Harakânî Zaviyesi ve Zaviye İçin Kurulan Sultan III. Murat Vakfı

Year 2016, Issue: 45, 0 - 0, 30.06.2016

Mevlüt Çam

https://doi.org/10.16971/vd.19308

Abstract

There are some personalities with their names and fames written with golden letters in history. Without doubt these personalities contain prophets, statesmen, philosophers, writers, historians, artists and companions of prophets and saints who influenced the periods of their lifetime with their immense devotion, contemplation, enlightening and jihad. The transfer of spiritually eminent persons’ sentiments, thoughts and wisdom to humanity is also very important. The speeches, behaviours, poems and sayings of such spiritually prominent personalities are transferred to humanity by their disciples and followers as much as possible. In Seljukid and Ottoman tradition, statesmen promoted the construction of dervish lodges, to spread out this wisdom to every corner of the geography. This is easily understood when we look at the waqfiyya and the waqf documents in Seljukid and Ottoman periods. Abu’l-Hasan al-Haraqânî is regarded as the seventh ring of gold chain. He was buried in Kars. In this study the lodge of Haraqânî which was explored thanks to some spiritual signs after conquest of Kars and the acts of Sultan Murat III who tried to accomplish the resurgence of the Lodge of Hasan Haraqânî have been examined by using waqfiyya concerning Haraqânî’s zawiya.

Key Words: Abul Hasan al-Harakânî, Sultan 3rd Murat, Harakani’s Zawiya
Ebu’l-Hasan Harakânı’s Zawıya and Waqf of Sultan III. Murat

Öz
Tarihe isimleri veya şöhretleri altın harflerle yazılan şahsiyetler vardır. Bu şahsiyetler içerisinde şüphesiz peygamberler, devlet adamları, düşünürler, edebiyatçılar, tarihçiler, sanatçılar olduğu gibi, peygamberlerin yol arkadaşlarının önde gelenleri, yaşadıkları dönemlere ve daha sonrasına damgalarını vuran engin bir ibadet, tefekkür, irşad ve mücadele/mücahede hayatı yaşamış mânâ erleri de bulunmaktadır. Bu şahısların görüşlerinin, duygu ve düşüncelerinin, sahip oldukları mana ilimlerinin bağlılarına ve insanlığa aktarılması da şüphesiz büyük bir öneme haizdir. Bu mana erlerinin konuşmaları, hal ve hareketleri, şiirleri, deyişleri şartlar elverdiğince müridleri ve sevenleri tarafından topluma aktarılmıştır. Selçuklu ve Osmanlı geleneğinde Anadolu’nun manevi mimarları olarak kabul edilen bu kimseler hizmetlerini devam ettirebilmeleri için devlet yöneticileri tarafından tekkeler, hangâhlar inşa edilerek irfan ehlinin görüşlerinin halka ulaştırılması ve coğrafyanın her tarafına yayılması sağlanmıştır. Nitekim Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait vakfiye ve vakıf belgelerine göz atıldığında
bu husus açık ve net bir şekilde görülmektedir. Bu çalışmada, Kars’ta medfun altın silsilenin 7. halkası olan ve vefatından sonra da manevi tasarrufu devam ettiğine inanılan Hasan Harakâni’nin tekkesi ile Kars’ın fethinden sonra kaynaklara göre manevi bir takım keşiflerle ortaya çıkarılan tekkenin ve tekkenin yaşatılması için Sultan III. Murat tarafından kurulan vakfı incelenecektir.

Anahtar Kelimeler: Ebu’l Hasan el-Harakânî, Sultan III. Murat, Harakânî Zaviye Vakfı.

References

• Kaynaklar
• Arşiv Kaynakları:
• Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi (VGMA)
• VGMA, d.262, s. 19-20; VGMA, d.458, s.348, sıra:6; VGMA, D. 458, s.352-353; VGMA, D. 264, s. 170.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
• BOA. EV. MH. 426; BOA.EV.MH.627/56; BOA.EV.MH.433/1; BOA.EV.MH.241/69; BOA.EV.MKT.316/56; BOA.İE.EV. Dosya No. 9, Gömlek No. 1084; BOA.İE.EV. Dosya No. 5, Gömlek No. 508.
• Diğer Kaynaklar
• Arslan, Muhammet (2012). “Kars Kalesi Civarında Tarihi Yapılaşma ve Bazı Gözlemler»,Uluslararası Harakanî Sempozyumu Bildiriler
• Kitabı(2012, Kars, ss. 96-104), Ankara: Kalkan Matbaacılık.
• Ayaz, Eyüp Sertaç (2012). “Anadolu’ya Gelen İlk Evliya-Alperen Ebû’l Hasan Harakânî ve Türklerde Türbe Kültürü”, Uluslararası Harakanî
• Sempozyumu Bildiriler Kitabı (2012, Kars, ss. 418-428), Ankara: Kalkan Matbaacılık.
• Baktır, Mustafa (1991). “Azimet”, DİA, s. 330.
• Berki, Ali Himmet, Vakfa Dair Yazılan Eserlerde Vakfiye Ve Benzeri Vesikalarda Geçen Istılah ve Tabirler, Ankara, 1966, VGM.
• Çiftçi, Hasan (2004).Şeyh Ebu’l-Hasan el-Harakanî (Hayatı, Eserleri), Ankara, Harakanî Derneği Yay.
• Eliaçık, Muhittin (2012). “Şeyh Ebu’l-Hasan Harakânî Zâviyesi İle İlgili Arşiv Belgeleri” Uluslararası Harakanî Sempozyumu Bildiriler Kitabı,
• Ankara: Kalkan Matbaacılık, s. 293-303.
• Evliya Çelebi (2005).Seyahatname(Yay. Haz. Seyit Ali Kahraman), Yapı Kredi Yayınları, C.2, İstanbul.
• Gelibolulu Mustafa Âlî (2009), Künhü’l-Ahbâr,-Tıpkı Basım, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yay.
• Gelibolulu Mustafa Âlî (2014), Nusretnâme, Haz. Mustafa Eravcı, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yay.
• Hucrivî, Ali bin Osman (1974). Keşfu’l Mahcûb, Arapça çev. Mahmud Ahmed Mâdî Ebu’l Azâim. thk. İbrahim Dessûkî. Kahire: Dârü’t-Türâsi’l-Arabî.
• Kantarcı, Şenol (2001). Nûru’l-‘ulûm Ebu’l Hasan Harakani, Ankara: Özel Matbaası, 2. baskı.
• Kara, Seyfullah (2012). “Tekke-Medrese Uzlaşmasını Sağlamaya Katkısı Bağlamında Ebu’l Hasan el-Harakânî ve Selçuklu Tasavvuf Düşüncesine
• Etkisi”, Uluslararası Harakanî Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Kalkan Matbaacılık, s. 293-303.
• Kazvîni, (2009). Âsâru’l-bilâd ve Ahbâru’l-ibâd Arapça çev. Murat Ağarı. İstanbul: Kitabevi.
• Kılıç, Remzi (2008). “Osmanlı Devleti’nin İran Politikası (16. 17. Yüzyıllar)”, Türk Dış Politikası Osmanlı Dönemi, C. I-II, Editör: Mustafa Bıyıklı, İstanbul, Gökkubbe Yay., s. 75-116.
• Ocak, Ahmet Yaşar, (2002). “Osmanlı Kaynaklarında ve Modern Türk Tarihçiliğinde Osmanlı Safevi Münasebetleri (XVI-XVII. Yüzyıllar), Belleten C. LXVI, Ankara, TTK Basımevi.
• Öngören, Reşat (2012). Osmanlılar’da Tasavvuf, İstanbul, İz Yayıncılık.
• Özköse, Kadir (2012). “Ebu’l Hasan-i Harakânî’nin Tasavvufî Düşüncesi” “Uluslararası Harakanî Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Kalkan Matbaacılık, s. 181-187.
• Parlatır, İsmail (2006).Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Ankara, Yargı Yayınevi.
• Sever, M. (2013). Kaygusuz Abdal Divanı,DİB. Yay. Acar Basım ve Cilt San.
• Soylu, Berna (2012). “Şeyh Ebu’l Hasan-i Harakani’nin “Ben Rabbim’den İki Yaş Küçüğüm” İfadesinin Anlamı”,Uluslararası Harakanî Sempozyumu
• Bildiriler Kitabı, Ankara: Kalkan Matbaacılık, s. 181-187.
• Uludağ, Süleyman (2008), Keşif ve Keramet, İstanbul, 2008, Sûfî Kitap Yay.
• Ustaosmanoğlu, Mahmut (2003). Şeyh Mustafa İsmet Garibullah (K.S.) Risale-i Kudsiyye Şerhi ve İzahı. İstanbul: Siraç Kitabevi.
• Yalsızuçanlar, Sadık (2012). “Bilgelik Yolunun En Seçkin Yıldızı: Ebu’l Hasan Harakani”, Uluslararası Harakanî Sempozyumu Bildiriler Kitabı,
• Ankara: Kalkan Matbaacılık.s. 405-410.
• Yılmaz, Hasan Kamil(1994). Altın Silsile, İstanbul, Erkam Yay.