أثر تغير قيمة النقود على الديون

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 14, 23 - 43, 15.06.2021

Abdulbari Azız Othman

Öz

للنقود دور هام في حياة الناس والمجتمعات البشرية ، كما أن لها دورا أساسيا ومحوريا في النظام الاقتصادي . ويتعرض الاقتصاد إلى العديد من المشكلات والنكسات التي تترك الأثر البليغ في استقراره وأحواله ، وبالتالي ينعكس ذلك على الوضع الاقتصادي المتقلب على الأوضاع المعيشية ، والتجارية لأفراد المجتمع . وتبرز مشكلة انخفاض قيمة النقود كإحدى هذه المشكلات التي تصيب الاقتصاد ، وهو ما يُطلق عليه " التضخم " حيث تنخفض قيمة النقود مقابل ارتفاع سعر السلع والمواد . يؤثر هذا الانخفاض لقيمة النقود على معاملات الناس وبيعهم بالأجل ، أو الديون التي لهم في ذمم الآخرين فيأتي موعد القرض أو البيع بالأجل وقد تبدلت قيمة النقود من حيث قوتها وقيمتها الحقيقية ، فيكون المدفوع عند حلول الأجل غير مساوٍ أو مكافئ للمدفوع في أول العقد وبداية التعامل . فيقع الغُبنُ الكبير على أحد طرفي العقد دون تقصير أو سبب منه . فهل هناك اعتبار لتبدل قيمة النقود ارتفاعا أو انخفاضا في سداد الديون أو الحقوق المترتبة في الذمة أم لا ؟ تعددت أقوال العلماء في هذه المسألة : فمنهم من قالوا: بوجوب ارجاع المثل ، والبعض الآخر قالوا : برد القيمة ، ومنهم من فرّق بين الاختلاف اليسير والكبير في قيمة النقود ، ومنهم من جعل الخسارة مناصفة بين طرفي العقد .

Anahtar Kelimeler

islam hukuku, para, borç, ekonomi

Paradaki Değer Değişiminin Borçlar Üzerindeki Etkisi

Öz

Para, insanların ve insan toplumlarının yaşamlarında önemli bir role sahiptir. Aynı zamanda ekonomik sisteminde temel ve çok önemli bir rolü de mevcuttur. Ekonomi, istikrarı ve koşulları üzerinde finansal bir etki bırakan pek çok sorun ve aksaklıkla karşı karşıyadır ve bu durum, yaşam koşullarındaki dalgalı ekonomik duruma ve toplumdaki bireylerin ticaretine yansımaktadır. Paranın değerinin düşmesi sorunu, ekonomiyi etkileyen bu sorunlardan biri olarak karşımıza çıkıyor. Paranın değerinin düşmesi sorunu, malların ve malzemelerin fiyatındaki artış karşılığında paranın değerinin düştüğü "enflasyon" olarak adlandırılan ekonomiyi etkileyen bu sorunlardan biri olarak ortaya çıkıyor. Paranın değerindeki bu düşüş, insanların işlemlerini ve krediyle satmalarını veya başkalarının borçlarında sahip oldukları borçları etkilediğinden, kredi veya satış zamanı zamanında gelir ve paranın değeri mukavemet ve gerçek değer, böylece sözleşmenin başında ve anlaşmanın başında ödenen zamandaki ödeme eşit veya eşdeğer değildir. Sözleşmenin taraflarından birine temerrüt veya sebep olmaksızın önemli adaletsizlik düşer. Borcun ödenmesinde veya borçtan doğan haklarda paranın değerinin artması veya azalması gibi bir husus var mıdır? Âlimlerin bu konuda çeşitli açıklamaları vardır. Birçok alim aynısı zorunludur derken başka alimler küçük ve büyük farklılıklar arasında farklılık gösterilir görüşü belirtmişlerdir. Ayrıca, paranın değer kaybı akdin iki tarafın arasında bölünmeli gibi görüşler mevcuttur

Anahtar Kelimeler

islam hukuku, para, borc, ekonomi

Kaynakça

• Ahmed Hasan. el-Evrâku’n-Nakdiyye fi’l-iktisâdi’l-İslamî kıymetuiha ve Ahkâmuha, Beyrut: Dâru’l-Fıkr, 1999.
• Ammara, Muhammed. Kamûsu’l-mustalahâti’l-iktisadiyye fi’l-Hadareti’l-İslâmiyye, 1. Baskı, Beyrut: Dâru’ş-Şurûk, 1993.
• Ani, Müdîr Nizâr. Ahkam tağiîyiri kıymeti’l-‘umleti’n- nakdiyye ve eseriha fi tesdidi’l-karz, 2. Baskı, Umman: Dâru’n-Nefâis, 2001.
• Buhaârî, Muhammed b.in İsmail. Sahihu’l-Buhârî, Mektebetu’l-Eymân, b.y.: el-Mansura, 2003.
• Cemal, Muhammed Abdülmün’im. Mevus’atu’l-İktisad-il İslamî, 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l- Kutubi’l-Lübnanî, 1986.
• De’cânî, Hamûd Muhsin. Tağîiyîru kıymeti’n-nukûd ve eseruhu fi’l-hukuki ve’l- İltizâmât, Suudi Arabistan:
• Mecelletu’ş-Şimâl li’l-‘Ulûmi’l-İnsaniyye, 3. Cilt, 1. Sayı, 2018.
• Derinî, Muhammed Fethi. en-Nazariyyâtu’l-fıkhiye, 2. Baskı, Dımaşk: Matba‘atu Câmi‘atu Dımaşk, 1990.
• Desûkî, Muhammed b. Ahmed b. Arafa. Haşiyetü’d-Desûkî ala’ş-şerhi’l- Kebir, Beyrut: Dâru’l-Fikr, trs.
• Ebû Ferha, Salih Rıza Hasan. Teğyîru kıymeti’n-nukûd ve eseruhu fî sidâdi’d-duyûn fî’l-İslâm, Yüksek Lisans Tezi, Filistin: Câmi‘aetu’n-Necâh, 2005.
• Ferfûr, Muhammed Salih Abdüllatif. Mecelletu Mecme’u’l-fıkhi’l-İslamî, Cidde, 5. Baskı, 5. Sayı, 3. Cilt. Habîb, Ebu Sadî. el- Kamûs-u’l- el- fıkhiyye, 2. Baskı, Beyrut: Darü-l Fikir, 1988.
• Halit Abdullah el-Muslih. el- Tadahumu’n-nakdî fi’l-fıkhi’l-İslamî, Suudi Arabistan: Cami‘atu el-Kasîm, trs.
• Haşim, İsmail Muhammed. Müzekerat fi’n-nukûd ve’l-bunûk, Beyrut: Dâru’n-Nahdati’l- Arabiyye, 1976.
• Heykel, Abdulaziz Fehmi. Mevsu’atu’l-mustalahâti’l-iktisâdiyye ve’l-ihsâiyye, Beyrut: Dâru’n-Nahda, 1980.
• İbn Abidîn, Muhammed Emin. Haşiyetu İbn Abidîn, Riyad: Dâru’l-Âlemi’l-Kutub, 2003.
• İbn Abidîin, Muhammed Emin. Mecmu’atu Resaâil İbn Abidîin, 2/58. T.y: y.y.trs.
• İbn Fâris, Ahmed bin Zekeriyya. Makâyîsü’l-Lüğa, Thk., Abdüsselam Muhammed Haruun, Beyrut: Dâru’l Fikr, trs.
• İbn Haldûn, Abdurrahman bin Muhammed Velidin. Mukaddimetu İbn-i Haldûn, 2. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1988.
• İbn Kudâme, Abdullah b.in Kudâme el-Makdisî. el- Muğni, Thk., Abdullah bin Abdulmuhsin et-Türkî, 3. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1997.
• İbn Manzûr, Cemaluddin Muhammed bin Mukrim. Lisanü’l-Arab, Kahire: Dâru’l-Hadis, trs.
• İbn Teymiyye, Ahmed. Mecmûu‘u’l-fetâvâ, Suudi Arabistan: Taba‘etu’ş-Şuûni’l-İslâmiyye ve’l-Evkâf, 2003.
• İsfeahânî, er-Rağib. Müfredâat-ü eal-fazi’l-Kur’ân, 2. Baskı, Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 1997.
• Karadâğî, Ali Muhiddin. Buhuûs fi’l-iktisadi’liktisâdi’l-İslamî, 1. Baskı, Beyrut: Darü-l el- Beşair el- İslamiyye, 2002.
• Karadâğî, Ali Muhyeiddîn. Meceletu’l-fıkıh’l-İslamî, 5. Baskı, 5. Sayı, 3. Cilt, Cidde: y.y., 1988.
• Karadâvî, Yusuf. Fetaâvâ Mu‘âsira, 3. Baskı, Kuveyt: Dâru‘l-Kalem, 1987.
• Kasânî, Ebu Bekir bin Mes‘ûd Aladdin. Bedâi’u’s-Sanâi’ fi tertibi’ş-Şerai’, 2. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2003.
• Mevsû‘atu’l-Kuveytiyye. 2. Baskı, Kuveyt: Vezâretu’l-Evkâf ve’ş-Şu’uni’l-İslâmiyye, 1992.
• Musa, Âdem İsa. Asâru tağyîrât fi kıymeti’n-nukûd ve keyfiyetu mu‘âlecetuha, Yüksek Lisans Tezi, Mekke: Cami‘atu Ummu’l-Kurâ, 1985.
• Necâr, Abdülhadi. el- İslam ve’l-iktisât, Kuveyt: Silsilet Âlemi’l-Ma’rife, 1983.
• Osmanî, Muhammed Takî. Buhûus fi kadâayâa fıkhiyye Mu’âsira, 2. Baskı, Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 2003.
• Remlî, Şemsuddîettin Muhammed b.Bin Şihâbap. Nihâayetü-l muhtâç ila şerhi’l-minhâc, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1984.
• Selûs, Ali Ahmed. el- İktisâad’l-İslamî ve’l-kadâyâ’l-mu‘âsira, Devha: Dâru’s-Sakâfe, 1996.
• Serahsî, Şemsuddin. el-Mebsût, 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1989.
• Şebîr, Muhammed Osman. el- Muâamelatu’l-Maâliye el-Mu’asira fi’l-fıkhi’l-İslâamî 4. Baskı, Umman: Dâru’n-Nefâis, 2001.
• Şihâb, Mecdi Mahmut. el-İktisâdu’n-nakdî, Beyrut: Dâru’l-Cami‘a, 1990.
• Şirbînî, el-Hatîb. Muğni’l-muhtâc ila ma‘rifeti me‘ânî elfazi’l-minhâc, 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1997.
• Yahyavî, Salâh. ez-Zeheb, 1. Baskı, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1980.
• Yusuf Muhammed Kasım. Mecelletu Mecme‘u’l-Fıkhi’l-İslamî, 5. Baskı, 5. Sayı, 3. Cilt, Cidde: y.y., trs.
• Ze‘terî, Alâ’üddin. en-Nukûd vezâifiha’l-esâsiyye ve ahkâmuha’ş-Şer‘iyye, Dımaşk: Dâru Kuteybe, 2014.
• Zerkâ, Mustafa. İnhifâdu kıymeti’l-‘umleti ve eseruhu ala’d-Duyûni’s-Sabika, 181. Sayı, Cidde: Mecelletu’l-İktisâdi’l-İslâmî, h. 1416.
• Zerkka, Ahmed Muhammed. Şerhü’l-kavâidi’l-fıkhiyye, 2. Baskı, Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 1989.