DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİNDE TÜRKİYE DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI VE RUS ORTODOKS KİLİSESİ KARŞILAŞTIRMASI.

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 11, 46 - 65, 05.06.2021

Erden Kişi

Öz

ÖZ
Osmanlı Devleti’nin resmi olarak son bulmasından sonra cumhuriyet kadrolarının yürütmüş olduğu yeni bir modernleşme hareketi başlamıştır. Tüm modernleşme hareketlerin özünde ise laiklik bilinci var olmuştur. Toplumla ilişkili olan her konuda önemli değişimler yaşanmıştır. Değişim yaşayan kurumların en başında ise eğitim kurumları ve dini kurumlar gelmiştir. Türk modernleşmesinin önemli kurumlarından biri olan Diyanet İşleri Başkanlığı kurulduğu günden beri önemli tartışmaların merkezinde yer almıştır. Özellikle laiklik, özerklik, riyaset, kapsam ve kimlik konularında katı eleştirilerin merkezinde bulunan Diyanet İşleri Başkanlığı üzerindeki tartışmalar güncelliğini korumaktadır. Kurum kimliği hala din ve devlet ilişkilerin de bir sorun olarak algılanmaktadır. Din ve devlet ilişkilerinde temel aktör olan benzer bir kurum da Rus Ortodoks Kilisesi’dir. Rus Ortodoks Kilisesi Bolşevik devriminden sonra komünist ideolojinin kıskacında kalmıştır. SSCB’nin dağılmasından sonra ise Rus Ortodoks Kilisesi için daha farklı bir süreç başlamıştır. Bu çalışmada özellikle Türkiye’de Diyanet İşleri Başkanlığı’nın işleyişi ve konumu incelenerek, Rus Ortodoks Kilisesi ile bir karşılaştırma yapılacak, mevcut uygulamaların toplumsal ve siyasal boyutları analiz edilecektir. Son noktada kurum kimliği, toplumsal uyum ve mevcut sorunların aşılması için gereken adımlar noktasında önerilerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

TÜRKİYE'DE DİN VE DEVLET,, DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI, RUS ORTADOKS KİLİSESİ, RUSYADA DİN VE DEVLET

Kaynakça

• KAYNAKÇA ADALIOĞLU, Hasan Hüseyin, (2018). Siyasetnamelerde Din Devlet İlişkisi, SUTAD, Bahar 2018; (43),ss. 313-324.
• ARSLAN, Ahmet Turan, (1995). Türkiye’de Din Eğitimi, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 10, ss.155-176.
• AYIK, Hasan, (2016). Din-Devlet İlişkileri Bağlamında İslâmi Cemaatlerin Devletle İlişkileri Üzerine, Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2.1, ss. 62-77.
• BUYRUKÇU, Ramazan, (2006). Türkiye’de Din Görevlisi Yetiştirme Problemi ve Çözüm Önerileri, AÜİFD, 47 Sayı 2, ss. 99-126.
• COŞKUN, Yasin, (2018). Kilise-Devlet İlişkilerinde İyileşme: 1943-1957 Yılları Arası Sovyet Rusya’da Din Politikası, Karadeniz Araştırmaları, XV/60, ss. 46-53.
• COŞGEL, Metin M. ve MICELI, Tohomas. J, (2009). State And Religion. Journal Of Comparative Economics, 37.3, ss. 402-416.
• DUALI, Şir Muhammed, (2013). Rus Ortodoks Kilisesi’nin Siyasi Tarihi, Milel ve Nihal: İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, Cilt 10, Sayı 2, ss.63-94.
• DUALI, Şir Muhamded, (2014). Başlangıçtan Günümüze Rusya’da Din- Devlet İlişkileri, 1. Baskı, İstanbul: İz Yayınları.
• DUALI, Şir Muhammed, (2013). Rusya Federasyonu’nda Din Eğitimi Meselesi, Avrasya İncelemeleri Dergisi (AVİD), II/1, ss. 219-245.
• DUMAN, M. Zeki, (2010). Türkiye’de Laiklik Sorununun Siyasal Temelleri, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt:7 Sayı:2, ss. 284-303.
• Edited by Dietrich Jung and Catharina Raudvere, (2008). Religion, Politics, and Turkey’s EU Accession, New York: Palgrave Macmillan.
• ELLIS, Jane, (1996). The Russian Orthodox Church -Triumphalism and Defensiveness, New York: Palgrave.
• FİRESİDE, Harvey, (1971). Icon and Swastika. The Russian Orthodox Church under Nazi and Soviet Control, London: Harvard University Press.
• GÖZAYDIN, İştar, (2016). Diyanet Türkiye Cumhuriyeti’nde Dinin Tanzimi, 2. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.