DIŞ POLİTİKADA DEĞİŞEN PARADİGMA: TÜRKİYE-MISIR İLİŞKİLERİ

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 11, 196 - 212, 05.06.2021

Şaban Öztürk

Öz

Türkiye’nin dış politikası incelendiğinde, dönemlere göre değişiklikler arz ettiği söylenebilir. NATO’nun bir üyesi olan Türkiye’nin, Özal Dönemi ile başlayan aktif dış politikasının, Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) iktidarı ile birlikte yeni bir sürece girdiği görülmektedir. Bu dış politika yaklaşımının sadece Avrupa ve Soğuk Savaş sonrası Orta Asya da değil aynı zamanda Orta Doğu’da da izlerini görmek mümkündür. İki binli yıllardan itibaren Türkiye-Mısır ilişkilerinin gelişiminde Türkiye’nin bölgeye dönük politikalarının yanı sıra Mısır’daki gelişmelerin de önemli etkisi olmuştur. Aslında bu ilişkilerin Hüsnü Mübarek Dönemi’nde gelişmeye başladığı gözlenmiştir. İki ülke arasındaki ilişkiler, Devrim sonrasında yapılan seçim sonuçlarına göre İhvan-ı Müslimin/Müslüman Kardeşler Teşkilatına yakın Özgürlük ve Adalet Partisi’nin iktidara gelmesiyle de ivme kazanmıştır. Ancak Mısır’ın demokratik yoldan seçilmiş hükümetine yapılan askeri darbe ve Türkiye’nin buna sert tepkisi iki ülke ilişkilerini durma noktasına getirmiştir. Son günlerde Doğu Akdeniz’de meydana gelen sıcak gelişmeler ise yaklaşık sekiz yıl aradan sonra Türkiye-Mısır ilişkilerinin yeniden geliştirilmesini her iki ülke açısından tercihten ziyade zorunluluk olduğu kanaatini pekiştirmiştir. Bununla birlikte iki ülke ilişkilerinin gelişim seyrinde Türkiye ve Mısır taraflarının atacağı adımların yanı sıra her zaman olduğu gibi bölgesel ve küresel güçlerin de etkin olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Dış politika, Ortadoğu, Mısır, Müslüman Kardeşler.

Kaynakça

• Akdoğan, Y.(2010), “Muhafazakâr - Demokrat Siyasal Kimliğin Önemi ve Siyasal İslamcılıktan Farkı” AK Parti, Toplumsal Değişimin Yeni Aktörleri, H. Yavuz (Edt.), İstanbul, Kitap Yayınevi.
• Akgün, M. Perçinoğlu, G.& Gündoğar, S.(2010), “Ortadoğu’da Türkiye Algısı”, Dış Politika Analizi Serisi 10, İstanbul, TESEV Yayınları.
• Akgün, M. &Gündoğar, S.S. (2014), “Mısır-Türkiye İlişkilerinde Daha İyi Bir Geleceğe Doğru” TESEV Dış Politika Raporu, https://www.tesev.org.tr, Erişim:20.01.2021.
• Aktaş, M. (2012), “Arap Baharı ve Ortadoğu’da Demokrasi Sorunu”, Arap Baharı, Ortadoğu’da Demokrasi Arayışı ve Türkiye Modeli, Ed. M. Aktaş, (Sh.7-76), Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık.
• Arı, T. (2001), Uluslararası İlişkiler ve dış Politika, İstanbul, Alfa yayınları.
• Arı, T. (2005), Geçmişten Günümüze Orta Doğu Siyaset, Savaş ve Diplomasi, İstanbul, Alfa Yayınları.
• Baharçiçek, A. (2011), “Arap Dünyasındaki Değişimin Anlamı”, Birey ve Toplum, Cilt 1, Sayı: 1.SH. 19-30, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/40702, (Erişim Tarihi:10.10.2017)
• Baş, A. (2015), “Atatürk Dönemi Türkiye-Mısır İlişkileri ve Günümüze Etkileri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 31 (92), ss. 31-76. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/675255, Erişim: 10.02.2021.
• bbc news/türkçe, 04.03.2021 Tarihli “Türkiye-Mısır ilişkileri: Doğu Akdeniz'de anlaşma mümkün mü, ilişkiler 8 yıl sonra normalleşebilir mi?” Başlıklı haber, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-56278844, Erişim: 15.03.2021.
• Bekaroğlu, A. Edip, (2016), “Justice and Development Party and Muslim Brotherhood in the “Arab Spring”: A Failed Post-Islamist Interaction to Transform the Middle East”, Pesa Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 2, Sayı:1, http://sosyalarastirmalar.org/index.php/isrj/article/view/44. (Erişim Tarihi:15.11.2017)
• Çağlayan, S. (2010), Müslüman Kardeşler’den Yeni Osmanlılar’a İslamcılık, Ankara, İmge Kitabevi.
• Çakır, R. (2020), Medyascope “Türkiye-Mısır: Bitmeyen Kavga” başlıklı haber, https://medyascope.tv/2020/06/24/turkiye-misir-bitmeyen-kavga/, Erişim: 03.02.2021.
• Dağı, İ. (2002), Ortadoğu’da İslam ve Siyaset, İstanbul, Boyut Yayınları.
• Davutoğlu, A. (2011), Stratejik Derinlik, İstanbul, Küre Yayınları.
• Efegil, E. (2016), “AK Parti Hükümetinin Orta Doğu Politikası ve ABD Yönetimi ile Batılı Uzmanların Eleştirileri”, Akademik Bakış Dergisi, Cilt. 9, Sayı:18, sh.45-58.
• El- Benna, H. (2007), Risaleler, (M. Akbaş ve M. Eren, Çev.), İstanbul, Nida Yayıncılık.
• El- Benna, H. (2016), Hatıralarım (Müslüman Kardeşler), (B. Eryarsoy, Çev.), İstanbul, Beka Yayıncılık.
• Eraslan, C. (1992), II. Abdülhamit ve İslam Birliği, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
• Erkilet, A.(2015), Ortadoğu’da Modernleşme ve İslami Hareketler, İstanbul, Büyüyen ay Yayınları.
• Erkilet, A. (2013), II. Dünya Savaşı Sonrası Şartlarda “Arı-Duru” Bir İslam Arayışı: Ercümend Özkan İktibas ve İslam Partisi Deneyimi, Türkiye’de İslamcılık düşüncesi ve Hareketi, Sempozyum Tebliğleri, Kara İ.ve Öz A. (Edt.), İstanbul, Zeytinburnu Belediyesi Yayınları.
• Ersoy, H. (2018), Osmanlı’dan Cumhuriyete Türkiye’nin Dış Politikası, Osmanlı’dan günümüze Türkiye’nin dış Politikası Ed. A.Çaylak& S.A. Avcu içinde, Ankara, Savaş Yayınevi.
• Göle, N. (2012), “Arap baharı ve Türkiye”, Arap Baharı, Ortadoğu’da Demokrasi Arayışı ve Türkiye Modeli, Aktaş M. (Edt.),(sh.99-111), Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık.
• İnat, K. (2014), “Türk Dış Politikasının Kapasitesinin Dönüşümü: AK Parti Dönemi” , Türkiye Oratdoğu Çalışmaları Dergisi, C.1, S.1, Sh. 1-24 http://dergipark.gov.tr/download/article-file/159008, Erişim: 10.11.2017.
• İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı (TDV), İslamcılık XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde ortaya çıkan dinî-siyasî ideoloji, 3/5, İ.Kutluer. https://islamansiklopedisi.org.tr/islamcilik#3-dusuncede, Erişim: 12.01.2021.
• Kasım, K. (2004), “Türkiye-İsrail İlişkileri”, 21. Yüzyılda Türk dış Politikası (Ed. İ.Bal) içinde, Nobel Yayın dağıtım, İstanbul.
• Kirişçi, K. (2002), “Türkiye ve Müslüman Ortadoğu”, Türkiye’nin Yeni Dünyası Türk dış Politikasının Değişen Dinamikleri (Der..A. Makovsky&S. Sayarı ) içinde, Alfa Yayınları, İstanbul.
• Nafi, Beşir M. (2012), İslamcılık, (A. Burhaneddin Çev.), İstanbul, Yarın Yayınları.
• Oğuzlu, T. (2012), “Türk Dış Politikasında Ortadoğu’nun Dayanılmaz Ağırlığı”, Ortadoğu Analiz, 4(45), ss. 44-52.
• Owen, R.& Pamuk, Ş. (2015), 20. Yüzyılda Ortadoğu Ekonomileri Tarihi, İstanbul, Sabancı Üniversitesi Yayınları.
• Özdağ, Ü. (2011), İkinci Tek Parti Dönemi, Ankara, Kripto yayınları.
• Sağlam, K. (2012), “Kazım Sağlam ile Hasan el-Benna ve Müslüman Kardeşler Üzerine”, Umran Dergisi, Haziran, http://umrandergisi.com.tr/u/umran/pdf/214-1363187277.pdf, Erişim: 20.02.2017.
• Sander, O. (2000), Türkiye’nin Dış Politikası, Ankara, İmge Kitabevi.
• Sarıaslan, F. (2019), “Türkiye-Mısır İlişkilerinde Ekonomik Dinamiklerin Etkisi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 53, Temmuz-Aralık 2019, ss.526-559. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/912728, Erişim: 01.02.2021.
• Sheira, O. (2014), “Turkey-Egypt Relations: Incentives to Normalize” , Global Political Trends Center GPOT Policy Brief, Istanbul Kültür University, https://www.files.ethz.ch/isn/183839/PB40_2014_Sheira.pdf, Erişim: 21.01.2021.
• Sinkaya, B. (2011), “Geçmişten Günümüze Türkiye’nin Ortadoğu Politikası ve Batı Etkisi” Adam Akademi 2011/1, sh.75-100, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/230532 , (Erişim Tarihi: 09.12.2017).
• Tekin, E. (2013), “ABD, İsrail, Mısır ve Suudi Arabistan Açısından Türkiye’nin Bölgesel Konumu”, Türk Dış Politikasında Yeni Yönelimler, İki Kutuplu Sistem sonrası Türk Dış Politikası,
• H Çomak, C. Sancaktar (Edt.) içinde, İstanbul, Beta Yayınları.
• Uslu, N. (2006), Türk Dış Politikası Yol Ayrımında Soğuk Savaş Sonrasında Yeni Sorunlar, Yeni İmkânlar ve Yeni Arayışlar, İstanbul, Anka Yayınları.
• Uslu, N. (2010), “Türkiye’nin Yeni Orta Doğu Yaklaşımı”, Bilig 2010 Kış, Sayı: 52, s.s. 147-180, https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423873163.pdf, Erişim: 16.02.2021.
• Uysal A. Devrim Öncesi Mısır’da Türkiye Algısı, http://dergipark.ulakbim.gov.tr/akademikincelemeler/article/view/5000049781, Erişim: 08/10/2017.
• Yalçın, H. Basri, (2009), Ortadoğu Yıllığı 2007, Ed. K. İnat, M. Ataman, M. Yeşiltaş, İstanbul, Küre Yayınları.
• Anadolu Ajansı, "Fas İsrail'le Normalleşme Kervanına Katılan 6. Arap Ülkesi Oldu" başlıklı haber, (aa.) https://www.aa.com.tr/tr/dunya/fas-israil-le-normallesme-kervanina-katilan-6-arap-ulkesi-oldu/2073725, Erişim:11.02.2021.
• İnsamer; insamer.com (04.03.2019); euronews, tr.euronews.com (12.03.2021), TRT haber, trthaber.com (23.10.2020)
• https://www.aa.com.tr/tr/dunya/misirdaki-katliamin-bilancosu-3-bin-533-olu/225113 (17.08.2013);
• https://tr.wikipedia.org/wiki/2013_M%C4%B1s%C4%B1r_katliam%C4%B1(10.10.2021); https://twitter.com/mazlumder/status/1162354266205544449, 16.08.2019.