DİJİTALLEŞME UYGULAMALARININ MUHASEBE BİLGİ SİSTEMİ ÜZERİNE ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 18, 320 - 345

Yakup Ülker , Seda Eker

https://doi.org/10.54831/vanyyuiibfd.1581204

Öz

Küresel düzeyde dünyamız dijital dönüşüm ile hızlı bir değişim yaşamaktadır. Dijital dönüşümün muhasebe bilgi sistemi üzerindeki etkisinin araştırılması çalışmanın temel amacıdır. İşletme ve paydaşların kararları açısından çok değerli olan mali bilgilerin üretim merkezi muhasebedir. Dijital uygulamaların; muhasebe tarafından üretilen nitelikli mali bilgilerin doğruluğu, zamanlılığı, hızı ve güvenilirliğini nasıl etkilendiğinin değerlendirilmesi çalışmanın önemini belirtmektedir. Çalışmada dijital dönüşüm ve dijitalleşme sürecine uyum, dijital sistemin muhasebe sistemi açısından önemi, sunduğu fırsatlar ve tehditler üzerine değerlendirmeler yapılarak muhasebe bilgi sistemi üzerindeki etkileri teorik düzeyde incelenmiştir. Muhasebede yeni bilgi teknolojileri ve araçlarına entegrasyon sağlanması, geçmişten günümüze kullanılan sıradan tekniklerin bilgiye ve önceki kayıtlara ulaşmadaki zorluklarını gidermiştir. Dijital dönüşüm yıllara yayılmış uzun bir süreci kapsamaktadır. Muhasebe işlemleri, internet tabanlı araçlarla yeniden planlanmış ve muhasebe işleyişini büyük oranda değiştirmiştir. Önceleri fiziki ortamda defter tutarak gerçekleştirilen muhasebenin kaydetme, sınıflandırma ve raporlama faaliyetleri yerini yapay zekâ olgusuna bırakmıştır. Günümüzde gerekli bilgilere ve kayıtlara kısa zamanda ulaşılır olması ve bilgilerin ortak bir dil çerçevesinde çıktılarının denetlenmesi, başka çıktılar ve kayıtlar ile daha kolay karşılaştırılması, işletme ile ilgili tarafların haklarının korunması dijital dönüşümün muhasebe bilgi sistemine etkisini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Dijital Dönüşüm, Muhasebe Mesleği, Muhasebe Bilgi Sistemi, E-Muhasebe Uygulamaları

Evaluation of the Effects of Digitalization Applications on the Accounting Information System

Öz

Our world is experiencing rapid change with digital transformation on a global scale. The main purpose of the study is to investigate the impact of digital transformation on the accounting information system. Accounting is the production center of financial information that is very valuable for the decisions of the business and stakeholders. The importance of the study is to evaluate how digital applications affect the accuracy, timeliness, speed and reliability of qualified financial information produced by accounting. In the study, adaptation to the digital transformation and digitalization process, the importance of the digital system in terms of the accounting system, the opportunities and threats it offers are evaluated and their effects on the accounting information system are examined at a theoretical level. Integration with new information technologies and tools in accounting has eliminated the difficulties of ordinary techniques used from the past to the present in accessing information and previous records. Digital transformation covers a long process spread over years. Accounting transactions have been replanned with internet-based tools and have changed the accounting process to a great extent. The recording, classification and reporting activities of accounting, which were previously carried out by keeping books in a physical environment, have been replaced by the phenomenon of artificial intelligence. Nowadays, the ability to access the necessary information and records in a short time, to audit the outputs of the information within a common language, to compare them more easily with other outputs and records, and to protect the rights of the parties related to the business have revealed the impact of digital transformation on the accounting information system.

Anahtar Kelimeler

Digital Transformation, Accounting Profession, Accounting Information System, E-Accounting Praticties

Kaynakça

• Akar, E., (2016). İşletmelerde Muhasebe Bilgi Sisteminin Etkinliğinin Değerlendirilmesi Üzerine Çanakkale İlinde Bir Araştırma, Yayınlanmamış YL Tezi, ÇOMÜ, SBE, İşletme ABD.
• Akdoğan N. & Akdoğan U., (2018). Büyük Verı̇-Bilişim Teknolojisindeki Gelişmelerin Muhasebe Uygulamalarına ve Muhasebe Mesleğine Etkisi, Muhasebe ve Denetime Bakış, 18(55), 1-14.
• Arslan Coşkun M. & Kargacıker A. (2019). Dijital Dönüşüm Sürecinde Yönetim Muhasebesinin Geleceğini Etkileyen Faktörlere Kavramsal Bir Bakış, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(6), 430-442.
• Bulut, B., (2019). Muhasebe Meslek Mensuplarının Web Tabanlı Muhasebe Sistemleri Hakkında Bilgi Ve Yatkınlıklarının Belirlenmesi Afyonkarahisar Örneği, Yayınlanmış YL Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi SBE, İşletme ABD.
• Bygren, K., (2016). The Digitalization Impact On Accounting Firms Business Models, Master Of Science Thesis, KTH Industrial Engineering and Management, Stockholm.
• Cemalcılar Ö. & Önce S., (1999). Muhasebenin Kuramsal Yapısı, Eskişehir, Anadolu Üniv. Yayınları.
• Ciğer A., Kınay B. ve Angı G. G., (2018). "Büyük Verinin Muhasebe Uygulamaları ve Muhasebe Eğitimi Üzerindeki Etkileri". Muhasebe ve Denetime Bakış, 17(53), 215-233.
• Drury, C., (1992). Management and Cost Accounting, Hong Kong, ELBS Edition.
• Çakıl, A.U., (2020). "Geleceğin Muhasebesi", İzmir YMMO Dergisi, 2(2), 85-101.
• Çıtak, F. & Başkan, T.D., (2020). "Muhasebe Uygulamalarındaki Elektronik Gelişmelerin Muhasebe Meslek Etiğine Etkisi Kırıkkale İlindeki Muhasebe Meslek Mensuplarının Bakış Açısı Üzerine Bir Araştırma", Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Özel Sayı, 22, 249-270.
• Demir, B., (2005). Muhasebe Bilgi Sistemlerinde Bilgi Güvenliği, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 26, 147-156.
• Demirkan S. ve Arslan Coşkun M., (2019). Endüstri 4.0 ve Muhasebe Sistemine Etkisi Üzerine Kuramsal Bir İnceleme, Enderun Dergisi, 3(1), 40-56.
• Dinç E. & Kaya U., (2006). Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Ahlakı Kuralları Açısından Hizmet Satın Alanlar Tarafından Algılanma Biçimi Üzerine Bir Araştırma, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 17: 139-152. Dursun G.D., Ektik D. ve Tutcu B., (2019). Mesleğin Dijitalleşmesi. Muhasebe 4.0., Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(6), 263-271.
• Ekiz, N. (2018). E-Fatura ve E-Defter Sisteminin Bağımsız Denetime Katkıları, Yayınlanmış YL Tezi, Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ergüden, A. E., Kaya, C., Tansel, T. B. ve Türkyılmaz M., (2018). Endüstri 4.0’ ın Getirdiği Devrimsel Değişimler Işığında Muhasebe Sistemlerinin Yeniden Yapılandırılması, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 18(54): 139-148. Erkan, M. Elitaş C. & Ceran Y., (2015). Dönem Sonu Muhasebe İşlemleri, Bursa, Ekin Basım Yayın.
• Erkuş, H. & Chiu, V. (2014). On The Research Contribution Of XBRL Literature-A Bibliometrics Analysis, Eurasian Journal of Business and Economics, 7(13), 173- 188.
• Erturan, İ.E. & Ergin, E.,(2018a). Büyük Verinin Muhasebe Ve Denetim Alanlarına Uyumu, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(81), 208-222.
• Erturan İ.E. & Ergin, E., (2018b). Muhasebe Mesleğinde Dijitalleşme Endüstri 4.0 Etkisi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(72), 153-165.
• Esmeray, A., (2018). Bilişim Teknolojisindeki Gelişmelerin Muhasebe Denetimine Katkısı, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20, 294-309.
• Gökdeniz, Ü., (2005). İşletmelerde Muhasebe Bilgi Sistemine Yaklaşım, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (27), 86-93.
• Gönen, S. & Solak, B.,(2017). Maliye Bakanlığı E-Dönüşüm Sürecinin Muhasebe Meslek Mensupları Açısından Değerlendirilmesine İlişkin Bir Alan Araştırması, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 76, 63-80.
• Gönen, S. & Rasgen, M., (2019). Endüstri 4.0 ve Muhasebenin Dijital Dönüşümü, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2898-2917.
• Gül, M., (2012). İşletmelerde Elektronik Ortamda Muhasebe Bilgi Sistemi İç Kontrol İlişkisi ve Bir Uygulama, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, SBE.
• Gülçin, K. (2018). Muhasebe Mesleğinin Gelişimi ve Meslek Mensuplarının Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(58), 670-682.
• Gümüştekin, G.E., (2004). İşletmelerde Yönetim Bilişim Sistemleri, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 11(1), 125-142.
• Güney, C., (2016). Bilgisayarlı Muhasebe Sistemlerinde Denetim Riskleri Ve Bilgisayar Destekli Denetim Teknikleri, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4,(28), 344- 364.
• Güney, S. & Özyiğit H., (2015). Muhasebedeki Verilerin Yönetimde Kullanılması ve Elektronik Muhasebe Verilerinin Yönetim Kararlarına Etkisi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53) 279–297
• Hofmann, E. & Rüsch, M. (2017). “Industry 4.0 and The Current Status as well as Future Prospects on Logistics”, Computers in Industry, 89, 23-34.
• Hunton, J. E. (2002). The Impact of Digital Technology on Accounting Behavioral Research. Advances in Accounting Behavioral Research, Advances in Accounting Behavioural Research,, 5, 3-17, Bingley: Emerald Publishing.
• İbiş, C. (2002). Bilgi Çağında Muhasebecilik Mesleğinin Geleceği ve Yeni Muhasebeci Kimliği, Türkiye Muhasebe Kongresi, TÜRMOB Yayınları.
• İşgüden Kılıç, B. & Anadolu, Z., (2018). Dijital Çağın Yarattığı Muhasebe Uygulamalarının Muhasebe Hilelerinin Önlenmesine Etkisi, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 10.yıl özel sayısı, 55-97.
• Kablan, A. (2018). Endüstri 4.0, Nesnelerin İnterneti Akıllı İşletmeler Ve Muhasebe Denetimi, Süleyman Demirel Üniv. İİBF Dergisi, 23 (Endüstri 4.0 ve Örg. Değ.Özel Sayısı), 1561-1579.
• Kane, C., Palmer, D., Phıllıps, N., Kıron, D. ve Natasha, B., (2015). Strategy, Not Technology, Drives Digital Transformation, MIT Sloan Management Review and Deloitte Univ. Press, 14, 1-25.
• Kaya, E., (2000). Havaalanlarında Fiyatlandırma Açısından Muhasebe Bilgi Sistemi, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kaygusuz, S.Y., Aslan, Ü. ve Kepçe, N., (2018). Genel Muhasebe I, Eskişehir, Anadolu Üniv. Yay.
• Kısakürek, M. M. & Pekcan, A., (2005). Muhasebenin Ürettiği Bilgiye Farklı Açılardan Bakışlar, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), 107-125.
• Koç Yalkın, Y., (2001). Genel Muhasebe İlkeleri Uygulamaları ve Tekdüzen Muhasebe Sistemi, Ankara, Turhan Kitapevi.
• Kurnaz, E. Tekbaş, İ. Bozdoğan, T. ve Çetin, Ö.O. (2018). Dijitalleşmeyle Birlikte Muhasebe Eğitiminin Muhasebe Meslek Mensupları Açısından Değerlendirilmesi, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22, 81-96.
• Marınagı, C., Panagiotis R. ve Skourlas C., (2015), Adoption and Use of E-Invoicing in Greece, International Conference on Integrated Information, 1644, 279-286.
• Mugan, C. Ş. & Akman, N., (2000). Bilgi Sistemleri Teknolojileri ve Muhasebe Uygulamalarına ve Eğitimine Etkileri. XIX. Türkiye Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, 18-20.
• Orhan, B., (2017). Bilgi Teknolojilerindeki Gelişmelerin Muhasebe Meslek Mensuplarının Verimliliğine Etkileri, Yayınlanmış YL Tezi, Hitit Üniversitesi SBE.
• Öz, E. & Bozdoğan, D., (2012). Türk Vergi Sisteminde E-Maliye Uygulamalar, Süleyman Demirel Üniv.İİBF Dergisi, 17(2), 67-92.
• Sevim, A.& Bülbül, S., (2016). Tam Zamanında Üretim Sisteminin Muhasebe Bilgi Sistemi İle Bütünleştirilmesi ve Bir Model Önerisi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 18(4), 855-879.
• Sevim, A., (2009). Dijital Muhasebe, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Spoz, A., (2014). A Look at e-invoices From Enterprises and Goverment’s Perspective, Research Papers of Wroclaw University of Economics, 365, 254-264.
• Stolterman, E. & Fors, A., (2004). Information Technology and the Good Life, Londra, Kluwer Academic Publishers.
• Sular, E., (2018). Dijital Muhasebe ve Vergide Gündem, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği, Eskişehir SMMO Semineri.
• Sürmeli, F., Erdoğan, M., Erdoğan, N. ve Sevim, A., (2006). Muhasebe Bilgi Sistemi, Eskişehir, Anadolu Üniv. Yayını.
• Şaklak, Ö., & Buran Y., (2010). Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerde (KOBİ) Muhasebe Bilgi Sisteminin Önemi, Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu.
• Şençiçek Tektüfekçi, F., (2013). Bilişim Teknolojilerindeki Gelişmelerin Muhasebe Uygulamalarına Etkisi: E - Muhasebe, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi 5(2), 89-102 .
• Şengel, S., (2011). Türkiye’de Muhasebe Meslek Elemanı Talebi Üzerine Bir Araştırma, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (50), 167-180.
• Tekbaş, İ., Kurnaz, E., ve Azaltun, M., (2018). Dijital Muhasebe Okuryazarlığı: Muhasebe Meslek Mensupları Üzerine Bir Araştırma, 5. International Congress On Accounting and Finance Research (ICAFR), Seferihisar, İzmir.
• Tektüfekçi, F., (2019). Endüstri 4.0 Kapsamında Dijital Dönüşümün Güncel Elektronik Muhasebe Uygulamalarına Yansıması Ve Pragmatik Yaklaşım Olarak Mali Mühendislik, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 14(1), 43-56.
• Tutar, S. (2019). Endüstri 4.0’ın Muhasebe Mesleğine Olası Etkileri, Uluslararası Ekonomi İşletme ve Politika Dergisi, 3(2), 323-344.
• Unıted Natıons, (2005). Revised Draft Outcome Document of the High-level Plenary Meeting of the General submitted by the President of the General Assembly, https://undocs.org/pdf, 20.11.2023
• Uzay, Ş., (2004). 21. Yüzyılın Başında Muhasebe Mesleğini Etkileyen Gelişmeler ve Geleceğe Yönelik Değerlendirmeler, Mali Çözüm Dergisi, (67), 229–248.
• Vasarhelyi, M., Kogan, A. ve Tuttle B., (2015). Big Data in Accounting: an overview. Accounting Horizons, Vol. 29, (2), 381-396.
• Yücel, G. & Adiloğlu, B., (2019). Dijitalleşme-Yapay Zeka ve Muhasebe Beklentileri, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (17), 47-60.