İşletme Verimliliğine Bağlı Müşteri Muhasebesi ve Kârlılık Sürecinde Faaliyet Tabanlı Maliyetlendirme

Year 2024, Volume: 58 Issue: 4, 703 - 712, 31.10.2024

Emel Saraç

https://doi.org/10.51551/verimlilik.1528834

Abstract

Amaç: Bu çalışmada perakende, hizmet ve üretim sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin FTM uygulanarak işletme karlılık ve verimlilik süreçlerini iyileştirmeyi amaçlamaktadır.
Yöntem: Faaliyet Tabanlı Maliyetlendirme (FTM) işletme verimliliğini artırmak ve müşteri muhasebesi ile karlılık süreçlerini iyileştirmek amacıyla kullanılan maliyet yöntemidir. FTM, geleneksel maliyetlendirme yöntemlerinin aksine, maliyetlerin doğrudan faaliyetlere ve bu faaliyetlerin tükettiği kaynaklara dayandırılmasını sağlamaktadır. Bu yaklaşım, işletmelerin maliyetlerini daha doğru bir şekilde teşhis etmelerine ve müşteri karlılığını daha net bir şekilde analiz etmelerine olanak tanımaktadır. FTM'nin temel amacı, maliyetlerin doğrudan ve dolaylı olarak nasıl oluştuğunu ve hangi faaliyetlerin bu maliyetlere dahil edileceği belirlemektir. Bu sayede, işletmeler maliyetlerini daha etkin bir şekilde yönetebilir ve kaynaklarını daha verimli şekilde kullanılabilmektedir. Ayrıca, FTM sayesinde işletmeler, kârlı ve kârsız müşterileri tespit edebilir ve dolayısıyla müşteri odaklı stratejilerin gelişiminde oldukça önem teşkil etmektedir. Özellikle müşteri muhasebesi sürecinde FTM, her bir müşteriye atfedilen maliyetlerin ve bu müşterilerden elde edilen gelirlerin analiz edilmesine yardımcı olmaktadır.
Bulgular: FTM uygulanan sektörlerde anlamlı şekilde karlılık, verimlilik oranları artmış maliyet oranlarında azalma görülmüştür.
Özgünlük: FTM, işletmelerin verimliliğini artırarak maliyet yönetimini iyileştirir ve müşteri muhasebesi ile karlılık süreçlerinde daha doğru ve stratejik kararlar alınmasına olanak tanımaktadır. Bu yöntem, işletmelerin rekabet avantajı elde etmelerine ve uzun vadeli başarı sağlamalarına yardımcı olmaktadır.

Keywords

İşletme, Verimlilik, Müşteri, Muhasebe, Faaliyet, Maliyetlendirme

Ethical Statement

İkincil verilerden yararlanıldığı için etik kurul iznine gerek kalmamıştır.

Supporting Institution

Herhangi kurum ve kuruluştan destek alınmamıştır

Activity-Based Costing in the Process of Customer Accounting and Profitability Related to Business Efficiency

Abstract

Purpose: The aim of this study is to examine how companies operating in the retail, service, and manufacturing sectors improve their business profitability and efficiency processes by applying Activity-Based Costing (ABC).
Method: ABC is a costing method used to enhance business efficiency, improve customer accounting processes, and increase profitability. Unlike traditional costing methods, ABC ensures that costs are directly related to activities and the resources consumed by these activities. This approach enables businesses to more accurately identify their costs and perform clearer analyses of customer profitability. The primary purpose of ABC is to determine how direct and indirect costs are generated and which activities contribute to these costs, allowing businesses to manage their costs more effectively and utilize their resources more efficiently. Additionally, ABC enables businesses to identify profitable and unprofitable customers, which is crucial in developing customer-focused strategies. Particularly in the customer accounting process, ABC helps analyze the costs attributed to each customer and the revenue generated from them.
Findings: In sectors where ABC is applied, there has been a significant increase in profitability and efficiency rates, as well as a decrease in cost ratios.
Originality: ABC improves cost management by enhancing business efficiency and enables more accurate and strategic decisions in customer accounting and profitability processes. This method helps businesses gain a competitive advantage and achieve long-term success.

Keywords

Business, Efficiency, Customer, Accounting, Activity, Costing

References

• Agbejule, A. (2005). “The Relationship between Management Accounting Systems and Perceived Environmental Uncertainty on Managerial Performance: A Research Note”, Accounting and Business Research, 35(4), 295-305.
• Anderson, S.W., Hesford, J.W. ve Young, S.M. (2002). “Factors Influencing the Performance of Activity-Based Costing Teams: A Field Study of ABC Model Development Time in the Automobile Industry”, Accounting, Organizations and Society, 27(3), 195-211.
• Arzova, S.B. (2002). “Faaliyet Tabanlı Maliyet Yönetimi”, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• Atmaca, M. ve Terzi, S. (2007). “Zaman Etkenli Faaliyet Tabanlı Maliyetleme”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2, 367-384.
• Baines, A. ve Langfield-Smith, K. (2003). “Antecedents to Management Accounting Change: A Structural Equation Approach”, Accounting, Organizations and Society, 28(7-8), 675-698
• Baird, K.M., Harrison, G.L. ve Reeve, R.C. (2004). “Adoption of Activity-Based Costing: A Note on the Extent of Adoption and the Influence of Organizational and Cultural Factors”, Management Accounting Research, 15(4), 383-399.
• Bhimani, A. ve Bromwich, M. (2009). “Management Accounting: Retrospect and Prospect”, Elsevier/CIMA Publishing.
• Bıçakçı, F. (2006). “Sanayi İşletmelerinde Faaliyet Tabanlı Maliyet Sistemine Geçiş Çabaları ve Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Bilen İşbeceren, A. (2012). İşletme Süreçlerinde “İsraf” ve “Yalınlık”, Anahtar Dergisi, 278, 12-17.
• Cadez, S. ve Guilding, C. (2008). “An Exploratory Investigation of An Integrated Contingency Model of Strategic Management Accounting”, Accounting, Organizations and Society, 33(7-8), 836-863
• Cagwin, D. ve Bouwman, M.J. (2002). “The Association between Activity-Based Costing and Improvement In Financial Performance”, Management Accounting Research, 13(1), 1-39.
• Chenhall, R.H. (2003). “Management Control Systems Design within Its Organizational Context: Findings from Contingency-Based Research and Directions for the Future”, Accounting, Organizations and Society, 28(2-3), 127-168
• Cokins, G. (2001). “Activity-Based Cost Management: An Executive's Guide”, John Wiley & Sons. Dağcı, A. (2019). “Sağlık Sektöründe Yalın Üretim Uygulaması: Tokat İlinde Bir Devlet Hastanesi Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Demir, V. (2007). “Lojistik Yönetim Sisteminde Maliyet Hesaplaması”, Nobel Kitabevi, Ankara.
• Drury, C. (2004). Management and Cost Accounting. Cengage Learning.
• Drury, C. (2018). Management and Cost Accounting. Cengage Learning.
• Drury, C. ve Tayles, M. (2005). “Explicating the Design of Overhead Absorption Procedures in UK Organizations”, British Accounting Review, 37(1), 47-84.
• Dumanoğlu, S. (2005). “Faaliyet Tabanlı Maliyet Sistemi: Bir Dijital Baskı İşletmesinde Uygulama”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 27, 105-116.
• Ekinci, K. (2020). “Faaliyet Tabanlı Maliyet Sisteminin Değer Katmayan Faaliyetlerin Azaltılmasında Etkisi ve Önemi”. İktisadi ve İdari Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 109-126.
• Guilding, C. ve McManus, L. (2002). “The Incidence, Perceived Merit and Antecedents of Customer Accounting: An Exploratory Note”, Accounting, Organizations and Society, 27(1-2), 45-59.
• Gunasekaran, A. ve Sarhadi, M. (1998). “Implementation of Activity-Based Costing in Manufacturing”, International Journal of Production Economics, 56-57, 231-242.
• Gupta, S. ve Lehmann, D. (2003). “Customers as Assets”, Journal of Interactive Marketing, 17(1), 9-24 Helgesen, Ø., Sandanger, H.M. ve Sandbekk, J. (2018). “Do Customer Profitability Analyses Pay? A Survey of Large Norwegian Companies”, International Journal of Managerial and Financial Accounting, 10(4), 352-377
• Holm, M., Kumar, V. ve Plenborg, T. (2016). “An Investigation of Customer Accounting Systems as a Source of Sustainable Competitive Advantage”, Advances in Accounting, 32, 18-30
• Horngren, C.T., Datar, S.M. ve Rajan, M. (2015). “Cost Accounting: A Managerial Emphasis”, Pearson. Kaplan, R.S. ve Anderson, S.R. (2004). “Time-Driven Activity-Based Costing”, Harvard Business Review, 82(11), 131-138.
• Kaplan, R.S. ve Anderson, S.R. (2007). “Time-Driven Activity-Based Costing: A Simpler and More Powerful Path to Higher Profits”, Harvard Business School Press, USA.
• Laitinen, E. K. (2001). “Management Accounting Change in Small Technology Companies: Towards A Mathematical Model of the Technology Firm”, Management Accounting Research, 12(4), 507-541.
• Malmi, T. (1999). “Activity-Based Costing Diffusion Across Organizations: An Exploratory Empirical Analysis of Finnish Firms”, Accounting, Organizations and Society, 24(8), 649-672.
• Malmi, T., Raulas, M., Gudergan, S. ve Sehm, J. (2004). “An Empirical Study on Customer Profitability Accounting, Customer Orientation and Business Unit Performance”, 27th EAA Annual Congress, Prague, 1-3 Nisan 2004.
• Moores, K. ve Yuen, S. (2001). “Management Accounting Systems and Organizational Configuration: A Life-Cycle Perspective”, Accounting, Organizations and Society, 26(4-5), 351-389.
• O’Connor, N.G. ve Cheung, C.L.K. (2007). “Product/Service Adoption Strategies and Bank Customer Accounting in Hong Kong”, Pacific Accounting Review, 19(1), 31-46
• Simon, H. (1987). “Decision Making and Organizational Design, Organization Theory: Selected Readings”, Second Edition, Penguin Books, New York, USA.
• Şakrak, M. (2002). “Değer Katmayan Faaliyetler ve Maliyet Yönetimindeki Önemi”, Mali Çözüm Dergisi, 12 (61), 25-36.
• Tanış, V.N. (2005). “Teknolojik Değişim ve Maliyet Muhasebesi”, Nobel Kitapevi, Adana.
• Yıldız, Ş. ve Karaca, N., (2011). “Stratejik Yönetim Bakış Açısıyla Bütünleşik Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Ekonomik Katma Değer Sistemi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 51, 1-26.
• Yıldıztekin, İ. (2011). “Maliyet Kontrolü İçin Faaliyet Analizi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 181-211.
• Yılmaz, R. (2018). “Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yaklaşımının Davranışsal Yönetim Muhasebesi Açısından Değerlendirilmesi”, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 6, 1-23.