Türkiye’nin İklim Değişikliği ile Mücadele Serüveni: Akademik Yazın Üzerine Bir Araştırma

Year 2023, Volume: 14 Issue: 38, 626 - 648, 25.05.2023

İpek Didem Göçoğlu Nilüfer Negiz Volkan Göçoğlu

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1190162

Abstract

Bu çalışma, Türkiye’de akademik yazında iklim değişikliğinin öne çıkan alt konularını ve akademik yazını oluşturan bu kaynakları, kaynaklardan türeyen ürünleri ve bu ürünlerin içeriklerini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda çalışmada, öncelikle, uluslararası çalışmalarda iklim değişikliğinin öne çıkan konuları ele alınmakta, daha sonra ise konunun Türkiye’deki arka planı sunulmaktadır. Araştırma kısmında ise; Türkiye’de iklim değişikliği konusunda yazılan doktora tezleri üzerine odaklanılarak bir içerik analizi gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın öne çıkan sonuçlarına göre, gelecekte Türkiye’de üretilecek iklim değişikliği odaklı doktora tezlerinin özellikle sosyal bilimler alanında Kamu Yönetimi, Ekonomi, Uluslararası İlişkiler, Şehircilik ve Bölge Planlama odağında ve fen bilimleri alanında ise Meteoroloji, Ormancılık ve Orman Mühendisliği ve dahi Çevre Mühendisliği disiplinleri temelinde yönlendirilmesi gerekmektedir. Özellikle sosyal bilimciler tarafından üretilmesi ve karar vericilere katkı vermesi beklenen iklim değişikliğine ilişkin uygulama, strateji ve politika odaklı çalışmaların nicelik olarak azlığı dikkat çekicidir. Bu konuda söz konusu alanlarda doktora öğrencilerine danışmanlık yapan akademisyenlerin çabasına özellikle ihtiyaç olduğu düşünülmektedir.

Keywords

İklim Değişikliği, Alt Konular, Akademik Yazın, Türkiye

Turkey's Journey to Combat Climate Change: A Research on the Academic Literature

Abstract

The study aims to determine the prominent sub-topics of climate change in the academic literature in Turkey, the sources that make up this literature, the products derived from these sources, and the contents of these products. In this context, the prominent issues of climate change in international studies are discussed in the study, and then the background of the subject in Turkey is presented. Followingly in the research part, the content analysis focuses on the doctoral theses on climate change in Turkey. According to the superior results of the study, the doctoral theses focused on climate change to be produced in Turkey in the future should be directed based on Public Administration, Economics, International Relations, Urbanism, and Regional Planning in the field of social sciences and Meteorology, Forestry and Forest Engineering and even Environmental Engineering in the field of natural sciences. In particular, the lack of practice, strategy, and policy-oriented studies on climate change, which are expected to be produced by social scientists and contribute to decision-makers, is remarkable. In this regard, it is thought that there is a particular need for the efforts of academicians who advise doctoral students in these fields.

Keywords

Climate Change, Sub-Topics, Literature, Turkey

References

• Dergisi, 46, 75-100.
• Deveci, H. (2015). Trakya bölgesi’nde iklim değişikliğinin yüzey su kaynakları, toprak nemi ve bitki verimine etkisinin modellenmesi [Doktora Tezi]. Namık Kemal Üniversitesi.
• Dhaher C. N. D. ve Gümüş A. (2022). Lessons from Media-Centered Climate Change Literature. Sustainability. 14(3), 1404.
• Dinçbaş, T. (2017). Türkiye’de iklim değişikliği bağlamında temiz teknoloji edinimi: metalik olmayan mineral ürünler sektöründe bir uygulama [Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Doğan, S. ve Tüzer, M. (2011). Küresel iklim değişikliği ile mücadele: Genel yaklaşımlar ve uluslararası çabalar. Sosyoloji Konferansları, 44, 157-194.
• Erdoğan Sağlam, N., Düzgüneş, E. ve Balık, İ. (2008). Küresel ısınma ve iklim değişikliği. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 25(1), 89-94.
• Erdoğan, Ş. (2016). Impacts of eutrophication and climate change on phytoplankton community structure, size diversity, and phytoplankton based ecological status [Doktora Tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Ersoy Mirici, M. (2017). Küresel iklim değişikliği çerçevesinde doğu Akdeniz bölgesi ekosistem hizmetlerinin karbon temelli modellenmesi [Doktora Tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Few, R., Brown, K. ve Tompkins, E. L. (2007). Public participation and climate change adaptation: avoiding the illusion of inclusion. Climate Policy, 7(1), 46-59.
• Giddens, A. (2009). The politics of climate change. Cambridge, Polity Press.
• Göçoğlu, V. ve Aydın, M. D. (2018). Rasyonel kamu politikası analizi perspektifinden Türkiye’deki iklim değişikliği politikaları. Alternatif Politika, 10(2), 210-230.
• Gönen, E. (2020). Kuraklık ve küresel iklim değişikliğine adaptasyonda yeni yaklaşımlar: yüzey ve yüzeyaltı damla sulama yöntemleriyle uygulanan farklı kısıntılı sulama stratejilerinin amarant (amaranthus cruentus) bitkisinin verim, verim bileşenleri ve su kullanım randımanları üzerine etkileri [Doktora Tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Gustavsson, E., Elander, I. ve Lundmark, M. (2009). Multilevel governance, networking cities, and the geography of climate-change mitigation: two Swedish examples. Environment and Planning C: Government and Policy, 27, 59-74.
• Gül, H. H. M. (2021). Emission reduction vs exploitation of domestic fossil sources: is climate change mitıgation compatible with using domestic coal [Doktora Tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Güney, Y. (2017). Selendi Çayı Havzası (Manisa) erozyon duyarlılık analizi ve iklim değişikliğinin erozyon duyarlılığına etkilerinin modellenmesi [Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Gürkan, H. (2019). Konya havzasında iklim değişikliğinin ayçiçeği (helianthus annuus l.) verimine olası etkilerinin tahmin edilmesi [Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Hepbilgin, B. (2018). Kazdağı ve yakın çevresinde ağaç formasyonunun dağılışına iklim değişikliğinin olası etkilerinin modellenmesi [Doktora Tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• IPCC. (2007). Climate change 2007: The physical science basis. contribution of working group ı to the fourth assessment report of the ıntergovernmental panel on climate change. S. Solomon, D. Qin, M. Manning, Z. Chen, M. Marquis, K. B. Averyt, M. Tignor ve H. L. Miller (Ed.), Cambridge University Press.
• IPCC. (2013). Climate change 2013: The physical science basis. contribution of working group ı to the fifth assessment report of the ıntergovernmental panel on climate change. T. F. Stocker, D. Qin, G.-K. Plattner, M. Tignor, S. K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex ve P. M. Midgley (Ed.), Cambridge University Press.
• IPCC. (2021). Climate change 2021: The physical science basis. contribution of working group ı to the sixth assessment report of the ıntergovernmental panel on climate change. V. Masson Delmotte, P. Zhai, A. Pirani, S. L. Connors, C. Péan, S. Berger, N. Caud, Y. Chen, L. Goldfarb, M. I. Gomis, M. Huang, K. Leitzell, E. Lonnoy, J. B. R. Matthews, T. K. Maycock, T. Waterfield, O. Yelekçi, R. Yu, ve B. Zhou (Ed.), Cambridge University Press.
• Islam, M. (2016). Impacts of climate variability on physical and social environment: Study on adaptation process in Bangladesh coastal region [Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Johns-Putra, A. (2016), Climate change in literature and literary studies: From cli-fi, climate change theater and ecopoetry to ecocriticism and climate change criticism. WIREs Climate Change, 7, 266-282.
• Jouma, N. (2019). Sultan Sazlığı’nda iklim değişikliği ve arazi kullanımı/örtüsü değişimlerinin etkilerinin SWAT ile modellenmesi [Doktora Tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Judy, F. (2018). Küresel iklim değişikliğine duyarlı su yönetiminin coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak modellenmesi: Küçük Menderes Havzası örneği [Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi.
• Kahraman, S. ve Şenol, P. (2018). İklim değişikliği: Küresel, bölgesel ve kentsel etkileri. Academia Journal of Social Sciences, 1, 353-370.
• Kalaycı Dadak, M. (2021). Bartın Çayı Havzası'nda uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri ile iklim değişikliği senaryolarına uygun bir model önerisi [Doktora Tezi]. Kastamonu Üniversitesi.
• Kalkınma Planı. (2019). On Birinci Kalkınma Planı. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf adresinden 15 Nisan 2022’de alınmıştır.
• Kandemir, F. (2020). CBS ve UZ-EL desteği ile co2 emisyonunun azaltılması için enerji ormancılığı alanlarının belirlenmesi ve iklim değişikliğinin enerji ormancılığına etkisinin incelenmesi [Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi.
• Kapur, B. (2010). Artan co2 ve küresel iklim değişikliğinin Çukurova bölgesinde buğday verimliliği üzerine etkileri [Doktora Tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Karakaya, E. (2016). Paris İklim Anlaşması: İçeriği ve Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-12.
• Karakuş Kaçmaz, F. (2020). Bir sosyal politika sorunu olarak küresel iklim değişikliği: Türkiye Akdeniz ikliminde bir alan araştırması [Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Kauffman, N. ve Kristina H. (2021). Climate change, adaptation planning and institutional integration: A literature review and framework. Sustainability, 13(19), 10708.
• Kaya Dündar, A. (2018). Akdeniz havzasında iklim değişikliğinin Türkiye açısından değerlendirilmesi [Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Kaya, H. E. (2020). Kyoto’dan Paris’e küresel iklim politikaları. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 4(10), 165-191.
• Khan, I. A., Ali, Z., Asaduzzaman, M. ve Bhuyan, H. R. (2010). The social dimensions of adaptation to climate change in Bangladesh. Development and Climate Change Discussion Paper No. 12. World Bank, Washington DC.
• Kınık, Z. (2020). Küresel iklim değişikliğinin Diyarbakır kent merkezi üzerinde etkilerinin araştırılması [Doktora Tezi]. Dicle Üniversitesi.
• Koç, D. E. (2016). Bolkar Dağları’nın bitki örtüsü ve iklim değişikliği [Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Konak, N. (2011). Küresel iklim değişikliği ve gençlerin katılımı. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 3(1), 77-86.
• Köle, M. M. (2012). Ankara örneklemi üzerinde iklim değişikliğinin su kaynakları yönetimine etkisi [Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Kuş, M. (2019). Climate change vulnerability in agriculture and adaptation strategies of farmers to climatic stresses in Konya, Turkey [Doktora Tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Lorenz, S., Berman, R., Dixon, J. ve Lebel, S. (2014). Time for a systematic review: A response to Bassett and Fogelman’s “Déjà vu or something new? The adaptation concept in the climate change literature. Geoforum, 51, 252-255.
• McLaughlin, J. F., Hellmann, J. J., Boggs, C. L. ve Ehrlich, P. R. (2002). Climate change hastens population extinctions. Proceedings of the National Academy of Sciences, 99(9), 6070-6074.
• Mearns, R. ve Norton, A. (2009). Social dimensions of climate change: Equity and vulnerability in a warming world. World Bank Publications.
• Minj, H. P. (2013). Social dimension of climate change on tribal societies of Jharkhand. International Journal of Social Science and Interdisciplinary Research, 2(3), 34-41.
• Miranda, J. R., Da Silva, R. G. ve Juvanhol, R. S. (2022). Forest fire action on vegetation from the perspective of trend analysis in future climate change scenarios for a Brazilian savanna region. Ecological Engineering, 175, 106488.
• Molyneux, N., Da Cruz, G. R., Williams, R. L., Andersen, R. ve Turner, N. C. (2012). Climate change and population growth in Timor Leste: Implications for food security. Ambio, 41(8), 823-840.
• Moss, R., Edmonds, J., Hibbard, K. vd. (2010). The next generation of scenarios for climate change research and assessment. Nature, 463, 747–756.
• Munang, R., Andrews, J., Alverson, K. ve Mebratu, D. (2014). Harnessing ecosystem-based adaptation to address the social dimensions of climate change. Environment: Science and Policy for Sustainable Development, 56(1), 18-24.
• Nigussie, T. A. (2017). Modelling flooding risk under urbanization and climate change in İstanbul, Turkey [Doktora Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Nuri Balov, M. (2019). A comprehensive assessment on various impacts of climate change in Western Black Sea and Euphrates-Tigris Basins, Turkey [Doktora Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Ocakoğlu, F. (2014). Jeoloji Ders Notları. https://jeoloji.ogu.edu.tr/Storage/Jeoloji/Uploads/genel-jeoloji-1notlar-2014.pdf adresinden 23 Nisan 2022 tarihinde alınmıştır.
• Oğuz, K. (2018). Türkiye’de iklim değişikliği projeksiyonları ve mineral tozların etkileri [Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Onur, A. C. (2014). İstanbul’da kentleşmenin iklim değişikliğine uyum çerçevesinde değerlendirilmesi [Doktora Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Özçağ, M. (2011). İnsan kaynaklı iklim değişikliği ve ekonomik büyüme [Doktora Tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Özdemir, S., Özkani K. ve Mert, A. (2020). Ekolojik bakış açısı ile iklim değişimi senaryoları. Biological Diversity and Conservation, 13(3), 361-371.
• Özel, M. ve Kılıç S. (2006). Küresel bir sorun olarak iklim değişikliği ve iklim politikaları. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 34, 137-169.
• Özerdem F. ve Barlas, B. (2021). Kopenhag okulu çerçevesinde 2020 ve sonrası dünya politikasının yeni sorunu: iklim değişikliği ve iklim göçmenleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(41), 273-302.
• Öztürk, K. (2002). Küresel iklim değişikliği ve Türkiye’ye olası etkileri. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 47-65.
• Pal, B. (2007). Turkey’s position within the global climate change regime in the context of its accession to the European Union [Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Parmesan, C. (2006). Ecological and evolutionary responses to recen climate change. Annu. Rev. Ecol. Evol. Syst., 37, 637–69.
• Parmesan, C. ve Yohe, G. (2003). A globally coherent fingerprint of climate change impacts across natural systems. Nature, 421, 37-42.
• Pearson, R. G. ve Dawson, T. P. (2003). Predicting the impacts of climate change on the distribution of species: are bioclimate envelope models useful? Global Ecology & Biogeography, 12, 361–371.
• Pei, Y., Pei, Q., Lee, H. F. vd. (2022). Epidemics in pre-industrial Europe: Impacts of climate change, economic well-being, and population. Anthropocene, 37, 100317.
• Pidgeon, N. (2012). Public understanding of, and attitudes to, climate change: UK and international perspectives and policy. Climate Policy, 12:sup01, S85-S106.
• Pintassilgo, P., Rossello, J., Santana-Gallego, M., ve Valle, E. (2016). The economic dimension of climate change impacts on tourism: The case of Portugal. Tourism Economics, 22(4), 685-698.
• Polat, E., Düzgün, E. ve Yeşiltaş, M. (2019). İklim değişikliğinin turizme etkisini belirlemeye yönelik hazırlanan lisansüstü tezlerin bibliyometrik profili. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 240-249.
• Rabe, B. G. (2007). Beyond Kyoto: Climate change policy in multilevel governance systems. Governance: An International Journal of Policy, Administration, and Institutions, 20(3), 423–444.
• Ryley, T., Baumeister, S. ve Coulter, L. (2020). Climate change influences on aviation: A literature review. Transport Policy, 92, 55-64.
• Sağsen, İ. (2015). The European Unıon as a distinctive actor in global climate change policy [Doktora Tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Satır, A. (2011). Ülkemizde ve dünya ’da yaşamdaki kalkınmanın sürdürülebilirliği çerçevesinde iklim değişikliği göstergeleri ve etkileri [Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Serbeş, Z. A. (2017). Olası iklim değişikliği senaryoları altında Gediz havzası sulama suyu ihtiyacının tahminlenmesi [Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi.
• Seyfioğlu, E. (2020). Olası iklim değişikliği senaryoları ile kıyı çizgisi değişiminin incelenmesi [Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi.
• Shogren, J. ve Michael T. (2000). Climate change policy discussion paper. NY: Resources for the Future.
• Sungur, G. A. (2013). Long-term monıtorıng of CO2, H2O and energy fluxes in peatlands of Lake Yenicağa (Bolu) in the context of global climate change [Doktora Tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Şekercioğlu, S. (2016). Avrupa Birliği iklim değişikliği politikasının oluşumu ve sivil toplum örgütleri [Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Şen, B. (2009). Bölgesel iklim modelleri kullanılarak Çukurova Yöresi’nde iklim değişikliğinin 1. ve 2. ürün mısır verimine olası etkilerinin belirlenmesi [Doktora Tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Şen, Z. (2022). İklim değişikliği ve Türkiye. Çevre, Şehir ve İklim Dergisi, 1(1), 1-19.
• Şencan, S. (2021). Ciımate change in contemporary British women’s anthropocene fiction: a geophilosophical perspective [Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi.
• Şener, E. (2021). Küresel iklim değişikliğinin Eğirdir Gölü havzasına etkileri ve kuraklık analizi [Doktora Tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Tekingündüz, G. (2019). Küresel iklim değişikliği ile ilgili uluslararası girişimler ve türkiye ormancılık politikası açısından çözümler [Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Thomas, C. D., Cameron, A., Green, R. E., Bakkenes, B. vd. (2004). Extinction risk from climate change. Nature, 427(6970), 145-148.
• Tomou, E., Skaltsa, H., Economou, G. ve Trichopoulou, A. (2022). Sustainable diets & medicinal aromatic plants in Greece: Perspectives towards climate change. Food Chemistry, 374, 131767.
• Tuğaç, Ç. (2017). Türkiye için iklim değişikliğine dayanıklı kentsel planlama modeli önerisi: eko-kompakt kentler [Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Tuğaç, Ç. (2022). İklim değişikliği krizi ve şehirler. Çevre, Şehir ve İklim Dergisi, 1(1), 38-60.
• Türkiye İklim Değişikliği Stratejisi. (2010). Türkiye İklim Değişikliği Stratejisi 2010-2023. https://www.gmka.gov.tr/dokumanlar/yayinlar/Turkiye-Iklim-Degisikligi-Stratejisi.pdf adresinden 15 Nisan 2022 tarihinde alınmıştır.
• Ustaoğlu, B. (2009). Türkiye’de iklim değişikliğinin fındık tarımına olası etkileri [Doktora Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Uysal Oğuz, C. (2010). İklim değişikliği ile mücadelede yerel yönetimlerin rolü: Seattle örneği. Yönetim ve Ekonomi, 17(2), 25-41.
• Uzunoğlu, F., Bayazit, S. ve Mavi K. (2015). Küresel iklim değişikliğinin süs bitkileri yetiştiriciliğine etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2), 66-75.
• Walther, G. R., Post, E., Convey, P. vd. (2002). Ecological responses to recent climate change. Nature, 416, 389–395.
• Wilby, R. L. (2007). A review of climate change impacts on the built environment. Built Environment, 33(1), 31-45.
• Yapıcı, F. (2021). Küresel iklim değişikliğiyle mücadelede sübvansiyon politikaları: Türkiye enerji sektörü üzerine bir inceleme [Doktora Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Yıldırım, H. B. (2007). Küresel ısınma, iklim değişikliği ve Türkiye. Ziraat Mühendisliği, 349, 22-29.
• Yıldırım, K. (2017). Local climate change governance: the case of Turkish metropolitan municipalities [Doktora Tezi]. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.