The Elites of Legislative Activity in Turkey in the 100th Anniversary of the Republic: The Case of Isparta MPs

Year 2025, Volume: 16 Issue: 45, 296 - 323, 28.02.2025

Muhammed Yusuf Ertek

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1542096

Abstract

In the study, it is aimed to reach a conclusion in the example of Isparta deputies by considering other elite theories or concepts produced for elites in Turkey in the literature, on the basis of C.W. Mills' theory of the ruling elite. Information about Isparta Deputies in the TBMM album and web page is examined using the document analysis technique and a database consisting of 122 rows and 24 columns is created using the Microsoft Excel program. Qualitative and quantitative data in the database are analyzed to answer research questions. In addition, a list of similar studies is created to shed light on subsequent research. According to the findings, the average age for being elected as a deputy in Isparta is 47, while it is generally 50. The average age has increased relatively after the 1960 and 1980 coups. The professions are mostly bureaucrat (f=16), lawyer (f=11), medical doctor (f=8), teacher (f=16) and civil engineer (f=5). The rate of undergraduate education and above is 90.9%. The rate of knowing a language other than Turkish is 79%. The most elected deputies are from DYP, DP and AKP. Of the 67 deputies elected, 65 are married and 55 were born in Isparta. It is observed that the results of such analyses that can be made on the MPs remain superficial. For more concrete results, in-depth qualitative analyses can be conducted using interviews and/or document analysis methods. A total of 48 academic studies on MPs in Turkey are identified. The distinctive feature of the study is that a study evaluating all Isparta MPs together in the 100th year of the Republic based on C.W. Mills's theory of the power elite has not been conducted before.

Keywords

The Power Elite, Pluralist elitist, Democratic Elite Theory, Academic Stuier on MPs

Cumhuriyet’in 100. Yılında Türkiye’de Yasama Faaliyeti Seçkinleri: Isparta Milletvekilleri Örneği

Abstract

Çalışmada, C.W. Mills’in iktidar seçkinleri teorisi temelinde, literatürde Türkiye’deki diğer seçkin teorileri veya seçkinlere yönelik üretilmiş kavramlar ele alınarak Isparta milletvekilleri örneğinde bir sonuca ulaşılması amaçlanmıştır. Isparta Milletvekilleri hakkında, TBMM albümü ve web sayfasındaki bilgiler, dokuman analizi tekniğiyle incelenerek Microsoft Excel programıyla 122 satır ve 24 sütundan oluşan bir veri tabanı oluşturulmuştur. Veri tabanındaki nitel ve nicel veriler araştırma sorularına cevap vermek için analiz edilmiştir. Ayrıca sonraki araştırmalara ışık tutması amacıyla benzer çalışmaların bir listesi oluşturulmuştur. Bulgulara göre, Isparta’da milletvekili seçilme yaşı ortalaması 47 iken genelde 50’dir. Yasama dönemleri 1960 ve 1980 darbesi sonrasında yaş ortalaması göreli yükselmiştir. Meslekler ağılıkla bürokrat (f=16), avukat (f=11), tıp doktoru (f=8), öğretmen (f=16) ve inşaat mühendisidir (f=5). Lisans ve üzeri tahsil oranı %90,9’dur. Türkçe dışında bir dil bilme oranları %79’dur. En fazla DYP, DP ve AKP milletvekilleri seçilmiştir. Seçilen 67 vekilden 65 evlidir ve 55’i Isparta doğumludur. Milletvekilleri üzerinden yapılabilecek bu gibi analizlerde sonuçların yüzeysel kaldığı görülmüştür. Daha somut sonuçlar için görüşme ve/veya daha dokuman analizi yöntemleriyle derinlemesine nitel analizler yapılabilir. Türkiye’de milletvekillerine yönelik toplam 48 akademik çalışma tespit edilmiştir. Bu çalışmanın alametifarikasıysa Cumhuriyet’in 100. yılında tüm Isparta milletvekillerinin birlikte ve C.W. Mills’in iktidar seçkinleri teorisi temelinde değerlendirildiği bir çalışmanın daha önce yapılmamış olmasıdır.

Keywords

İktidar Seçkinleri, Pluralist Elitler, Demokratik Elit Teorisi, Milletvekillerine İlişkin Akademik Çalışmalar

References

• Aka, M. (2018). 1983-2011 Arası dönemde Türkiye’de parlamenter seçkinler ve toplumsal özellikleri [Yüksek Lisans Tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
• Akgümüş, M. (2024). Niğde milletvekili Hasan Hayati Ülkün’ün meclis çalışmaları. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (61), 61-84. https://doi.org/10.17498/kdeniz.1433811
• Alpaslan, A. (2013). 1923-1950 dönemi Türkiye Büyük Millet Meclisinde Maraş milletvekilleri ve siyasi faaliyetleri [Yüksek Lisans Tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Arpacı, I. (2020). Seçkinci siyaset bağlamında bir 28 Şubat analizi. Liberal Düşünce Dergisi, 25(97), 187-203. https://doi.org/10.36484/liberal.679077
• Arslan A., Baştürk, S., Arslan, G. ve Sözer, Z. (2015b). Çok partili dönem Türk siyasi tarihinde Bitlis milletvekilleri, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (47), 71-97.
• Arslan, A. (2001a). Türk medya elitleri: bir durum tespiti. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 4(2), 135-164.
• Arslan, A. (2001b). Cumhuriyet dönemi (1920-1995) türk siyasi elitlerinin toplumsal profili. Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 5-16.
• Arslan, A. (2003a). Eşitsizliğin teorik temelleri: Elit teorisi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (6), 115-135.
• Arslan, A. (2003b). Elit teorisi ışığında günümüz Türk toplumunun genel bir değerlendirmesi. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 6(2), 5-30.
• Arslan, A. (2004a). Türk iktidar seçkinleri. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (3), 1-14.
• Arslan, A. (2004b). Türkiye’nin modernleşme sürecinde Atatürk, Türk ordusu ve Tük askeri elitleri. International Journal of Human Sciences, 1(1).
• Arslan, A. (2004c). Toplumsal ve siyasal iktidarın analizinde, sınıf teorisine bir alternatif: elit teorisi. Mülkiye Dergisi, 28(244), 89-110.
• Arslan, A. (2004d). Turkish political elites. International Journal of Human Sciences, 1(1).
• Arslan, A. (2005). Tek partili dönem ve çok partili dönem Türk siyasi elitlerinin toplumsal profillerinin karşılaştırmalı incelenmesi. İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 7(1), 160-178.
• Arslan, A. (2007). 1950’den 12 Eylül 1980 askeri müdahalesine, genel seçim sonuçları temelinde Türkiye’nin siyasi yapısı. International Journal of Human Sciences, 4(1) 1-29.
• Arslan, A. (2008). Turkish media elites. International Journal of Human Sciences, 5(2), 135-164.
• Arslan, A. (2015). Üçüncü bin yılda Adana milletvekilleri, International Journal of Human Sciences, 12(1), 582-625.
• Arslan, A. ve Arslan, G. (2013). Geçmişten günümüze Artvin milletvekilleri: 1946’dan bugüne Artvin milletvekillerinin sosyolojik analizi. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, (36), 43-70.
• Arslan, A. ve Arslan, G. (2014). Çok partili dönem tokat milletvekillerinin sosyolojik profilleri. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, (43), 117-150.
• Arslan, A. ve Arslan, G. (2021). Şanlıurfa milletvekillerinin sosyolojik profilleri. World Journal of Human Sciences, 2021(2), 25-55.
• Arslan, A. ve Karadağ, M. (2021). Dünden bugüne MHP milletvekillerinin sosyolojik profilleri. Bengi Dünya Yörük-Türkmen Araştırmaları Dergisi, 2021(1), 6-41.
• Arslan, A., Arslan, G., Sözer, Z., Baştürk, S. ve Ulusoy, K. (2015a). Çok partili dönem Türk siyasal hayatında Antalya milletvekilleri. Avrasya Bilimler Akademisi Sosyal Bilimler Dergisi, (3), 33-62.
• Arslan, G. (2017). Üçüncü bin yılda Türkiye’de iktidarda kadının temsili: üçüncü bin yılda iktidar partisi kadın milletvekillerinin sosyolojik analizi [Yüksek Lisans Tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Aydın, N. Z. (2020). 1946 ile 1950 genel seçimleri arasında Denizli’de siyasi durum. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(TBMM’nin 100. Yılı ve Milli İrade Özel Sayısı), 116-132. https://doi.org/10.32709/akusosbil.774010
• Aydın, N. Z. (2021). Çok partili siyasi hayata geçiş sürecinde Cumhuriyet Halk Partisi ile Demokrat Parti’nin mücadelesi: Isparta örneği (1946-1950), Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 69, 153-172. https://doi.org/10.51290/dpusbe.848701
• Balkaya, İ. S. (2006). Isparta’da Serbest cumhuriyet fırkasının kurulma çabaları. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü Dergisi, 12(30), 215-237.
• Bayrak, F. (2023). Demokrat Parti Rize milletvekili Osman Kavrakoğlu (Hayatı ve siyasi mücadelesi) [Yüksek Lisans Tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Biçici, M. (2017). Antalya şehrinde siyasal yaşam (1920-1950). Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16(4), 1058-1072. https://doi.org/10.21547/jss.343425
• Bilgin, V. (2014). Türkiye’de değişimin dinamikleri köylülükten çıkış yolları. A Kitap Yayınları.
• Bozkurt, B. (2021). İkinci dönem TBMM’de Mersin ve İçel milletvekillerinin yasama faaliyetleri. Atatürk Yolu Dergisi, 19(68), 225-257. https://doi.org/10.46955/ankuayd.943720
• Çağlar, A. ve Arslan, A. (2000). Cumhuriyet’ten günümüze Türk siyasi liderleri: Atatürk’ten Demirel’e üst siyasi elitler. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 499-514.
• Çağrıcı, A. (2017). Elit teorisi perspektifinden Demokrat Parti milletvekillerinin sosyolojik analizi [Yüksek Lisans Tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Çakır, M. ve Karakoç, R. (2023). Türkiye Cumhuriyeti’nde parlamentoda kadın temsili. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 278-293. https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1194027
• Çelik, E. Torun (2018). Çok partili hayatın ilk yıllarında Kocaeli’nde siyasal hayat (1945-1960). Atatürk Yolu Dergisi, 16(63), 301-342. https://doi.org/10.1501/Tite_0000000515
• Çelik, M. ve Altuncuoğlu, N. (2023). TBMM 13, 15 ve 16. dönem milletvekili Nilüfer Gürsoy’un meclisteki faaliyetleri. Dünya İnsan Bilimleri Dergisi, 2023 (2), 278-304. https://doi.org/10.55543/insan.1301846
• Çeliker, İ. (2022). Bitlis milletvekili Müştak Okumuş’un meclis faaliyetleri (1961-1965). Rahva Teknik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 116-128.
• Erdoğan, S. (2021). Tek parti döneminde Isparta (1923-1950) [Yüksek Lisans Tezi]. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Erdoğan, Y. ve Biçici, M. (2023). İçel milletvekilleri ve siyasi faaliyetleri (1961-1970). Assam Uluslararası Hakemli Dergi, 10(22), 16-32. https://doi.org/10.58724/assam.1268048
• Ergil, D. (1986). Toplumsal eşitsizliğin yapısı. Sevinç Matbaası.
• Ergun, A. Y. (2016). Tek parti dönemi milletvekili olarak Adnan Menderes (1931-1945) [Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Ermumcu, T. (2010). I. Dönem TBMM’de Isparta milletvekilleri ve meclis çalışmaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2010(21), 139-153.
• Ertan, S. ve Aykaç, H. R. (2019). Elit teori çerçevesinde Türkiye’de kadın milletvekilleri üzerine bir inceleme. Memleket Siyaset Yönetimi Dergisi, 14(32) 75-102.
• Ertek, M. Y. (2022). İktidar seçkinleri. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 7, 95-101.
• Evsile, M. (2022). Prof. Dr. M. Şemsettin Günaltay’ın milletvekili olarak TBMM’deki faaliyetleri. Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 161-172.
• Göktürk, G. (2021). Milletvekili genel seçimlerine çevreden bakmak: Kütahya 1960-1971. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 69, 319-334. https://doi.org/10.51290/dpusbe.932686
• Gülmez, N. (2018). Manisa milletvekilleri üzerine bir analiz (1920-2015). Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yayınları.
• Gülmez, N. (2021). TBMM’deki Urfa milletvekilleri üzerine sosyo-politik bir değerlendirme (1946-2015). Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 8(3), 1034-1065.
• Haçin, İ. (2016). Sivas milletvekili emir (Marşan) Paşa’nın siyasi faaliyetleri. Tarih Okulu Dergisi, (XXVIII), 745-763. http://dx.doi.org/10.14225/Joh941
• Kanbir, F. (2014). Türkiye’de seçkinlerin toplumsal yapıda dönüşümü: “Hegemonik konumdaki elitler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(34), 687-685.
• Karadağ, M. (2018). Türk siyasi hayatında milliyetçi hareket partisi milletvekillerinin sosyolojik analizi [Yüksek Lisans Tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Karpat, K. H. (2009). Osmanlı’dan günümüze elitler ve din. Timaş Yayınları.
• Kırkbeşoğlu, E. (2021). Toplumsal eşitsizliğin yönetsel temelleri: Elit (seçkin) kuramı. Fiscaoeconomia, 5(3), 990-1027. https://doi.org/10.25295/fsecon.973502
• Köseoğlu, Y. (2015). Gelişmekte olan demokrasiler için alternatif seçkin tasnifi: Türel seçkinler ve statü seçkinleri, Akademik Bakış Dergisi, (48) 349-367.
• Madaş, E. (2020). İlk TBMM’de Edirne milletvekilleri ve faaliyetleri (1920-1923). Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 5(TBMM’nin 100. Yılı Özel Sayısı), 38-73.
• Mills, C. W. (2019). Sosyolojik tahayyül (Ö. Küçük, Çev.). Hil Yayın.
• Mills, C. W. (2021). İktidar seçkinleri (Ü. Oksay, Çev.). İnkılâp Kitabevi.
• Oflar, Y. (2024). Türkiye Büyük Millet Meclisi ı. dönem (1920-1923) Bolu milletvekilleri ve meclis faaliyetleri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 11(1), 128-140.
• Öngel, Ç. (2023). Ayfonkarahisar milletvekili Ruşen Eşref (Ünaydın) Bey’in Kurucu Meclis’teki faaliyetleri (1923-1927). Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılı Özel Sayısı), 133-153. https://doi.org/10.30692/sisad.1339869
• Özdağ, S. (2022). TBMM arşiv kayıtlarına göre cumhuriyet dönemi Bitlis milletvekilleri ve TBMM faaliyetleri (1923-1950). Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 7(2), 980-1020. https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1139893
• Özer, S. (2021). 1950 ve 1954 genel seçimlerinde Antalya. Gazi Akademik Bakış, 15(29), 263-290. https://doi.org/10.19060/gav.1035520
• Pareto, V. (2018). Seçkinlerin yükselişi ve düşüşü (M. Z. Doğan, Çev.). Doğu Batı Yayınları.
• Pür, E. (2022). Kastamonu milletvekilleri ve TBMM faaliyetleri (1961-1980). Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), 195-219. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1125459
• Sala, B. (2009). Türkiye’de seçkin sınıflar ve siyasal yapı [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Sezgin, A. ve Keleş, Z. (2014). Denizli milletvekili Mazhar Müfit Kansu. Belgi Dergisi, (8), 1047-1081.
• Şahin, Z. (2022). Türkiye’de parlamentoda kadının (eksik) temsili: Milletvekili genel seçimleri özelinde demografik bir inceleme. İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 102-128. https://doi.org/10.33416/baybem.1028267
• Şeker, G. (2022). TBMM 27. dönem kadın milletvekillerinin sosyolojik analizi. International Journal of Arts and Social Studies, 5(9), 128-148.
• TBMM Albümü. (2022). 1920-2010 TBMM Albümü 1,2,3,4. https://www5.tbmm.gov.tr/TBMM_Album.htm adresinden 16 Mayıs 2022 tarihinde alınmıştır.
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2024). Türk dil kurumu güncel Türkçe sözlüğü. sozluk.gov.tr adresinden 2 Eylül 2024 tarihinde alınmıştır.
• Tekin, E. (2024). Demokrat Parti Kütahya milletvekili Dr. Ahmet İhsan Gürsoy’un siyasi yaşamı ve Yassıada Mahkemeleri’nde yargılanma süreci (1946-1961). Tarih ve Gelecek Dergisi, 10(1), 19-39. https://doi.org/10.21551/jhf.1444644
• Tunalı, Y. Türkkan (2020). Tek partili siyasi hayatta demokrasiyi yaşatma çabaları: IV. dönem bağımsız milletvekillerinin meclis faaliyetleri (1931-1934). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 20(41), 665-700.
• Tunç, B. (2020). 1957 milletvekili genel seçimlerinin Sakarya’daki yansımaları ve Sakarya milletvekilleri. Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 5(TBMM’nin 100. Yılı Özel Sayısı), 180-219.
• Turhan, M. (1991). Siyasi Elitler. Gündoğan Yayınları.
• Uzman, N. (2023). Demokrat Parti Ağrı milletvekili Celâl Yardımcı: Hayatı ve hatıratı. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34), 567-583. https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1351516
• Ülke, S. (2021). Vilfredo Pareto: Elitlerin Yükselişi ve Düşüşü. Kadim Akademi SBD, 5(2), 128-132.
• Yaş, S. Zeyrekli (2022). Türkiye’de milletvekili seçilme yeterliliklerine dair karşılaştırmalı bir çözümleme: 24’üncü, 26’ıncı ve 27’inci yasama dönemleri örnekleri, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 77(4), 731-755. https://doi.org/10.33630/ausbf.1088294
• Yiğit, A. Şentürk (2023). DP dönemi Çanakkale milletvekilleri ve siyasi faaliyetleri (1950-1960). Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(39), 188-219. http://dx.doi.org/10.29228/TIDSAD.73216
• Yücekök, A. (1983). 100 soruda Türkiye’de din ve siyaset. Gerçek Yayınevi.
• Yüzbaşı, E. (2019). Cumhuriyet döneminde Isparta (1923-1980) [Yüksek Lisans Tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Yüzbaşı, E. (2021). Isparta’nın ilk kadın milletvekili Fatma Mihriban Erden’in meclis faaliyetleri (1983-1987). Tarih ve Gelecek Dergisi, 7(4), 800-824. https://doi.org/10.21551/jhf.1016436
• Yüzbaşı, E. ve Akça, B. (2020a). Çok partili siyasete geçiş ile demokrat parti döneminde Isparta’da milletvekili seçimleri. Tarih ve Gelecek Dergisi, 6(4), 1235-1256. https://doi.org/10.21551/jhf.821927
• Yüzbaşı, E. ve Akça, B. (2020b). Tek parti döneminde Isparta’da milletvekili seçimleri ve milletvekillerinin özgeçmişleri. Journal of Universal History Studies, 3(2), 336-352. https://doi.org/10.38000/juhis.817852
• Zibek, Ö. K. (2020). Elit teori bağlamında Hakkari milletvekilleri [Yüksek Lisans Tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.