Göçmen Çalışanların Turizm Sektöründeki İstihdam Deneyimleri: İstanbul’da Suriyeli Göçmenler Üzerine Bir Araştırma

Year 2025, Volume: 16 Issue: 47, 980 - 1006, 31.08.2025

Joud Nayal , Burçin Cevdet Çetinsöz

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1556086

Abstract

Suriye'deki iç savaşın neden olduğu kitlesel göç, Türkiye'yi zorunlu göçün merkez ülkesi haline getirmiştir. Türkiye’ye gelen Suriyeli göçmenler, geçimlerini sağlamak amacıyla işgücü piyasasına katılmak durumundadır. İstanbul’un turizm sektöründeki stratejik konumu ve Suriyeli göçmenler tarafından tercih edilen bir göç şehri olması, bu araştırmanın odak noktasını oluşturmaktadır. Çalışma, İstanbul'da turizm sektöründe çalışan Suriyeli göçmenlerin iş olanaklarına erişim yolları, çalışma koşulları, karşılaştıkları sorunlar ve gelecek beklentilerini inceleyerek literatüre katkı sağlamayı ve göçmenlerin işgücü piyasasına uyumunu destekleyecek politika önerileri geliştirmeyi amaçlamaktadır. Nitel araştırma yöntemi benimsenen çalışmada, 15 Suriyeli göçmenle yapılan görüşmelerden elde edilen veriler MAXQDA 2024 programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Bulgular, göçmenlerin sosyal ağlar aracılığıyla istihdama daha kolay katıldıklarını; ancak diploma denkliği eksikliği ve Türk vatandaşlığına sahip olmamanın süreci zorlaştırdığını göstermektedir. Mesleki deneyimleri bulunmasa da işverenler ve çalışma arkadaşlarının desteğiyle işin öğretilmesi ve olumlu bir çalışma ortamı sağlanması, istihdam sürecini kolaylaştıran etkenler arasındadır. Buna karşın, uzun çalışma saatleri, düşük ücretler, kayıt dışı istihdam, çalışma izni eksikliği ve seyahat izni alma güçlükleri temel sorunlar olarak öne çıkmaktadır. Turizm sektöründe kariyer hedefi olan göçmenler, Türk vatandaşlığı elde ettikten sonra seyahat acentesi açmak ve turist rehberi olarak faaliyet göstermek amacıyla turizm alanındaki çalışmalarını Türkiye’de sürdürmeyi planlamaktadır.

Keywords

Turizm , Göç , Suriyeliler , İstihdam , İstanbul

Ethical Statement

Bu çalışma için Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Etik Kurulundan E.6230 sayılı ve 01.02.2024 tarihli etik kurul onayı alınmıştır.

Employment Experiences of Immigrant Workers in Tourism Sector: A Study on Syrian Immigrants in Istanbul

Abstract

The civil war in Syria has caused mass migration, making Turkey a key destination for forced migrants. Syrian migrants in Turkey must enter the labor market to sustain their livelihoods. Istanbul’s strategic position in the tourism sector and its status as a migration destination preferred by Syrian migrants form the study’s focus. The study aims to contribute to the literature by examining the employment access, working conditions, challenges, and future aspirations of Syrian migrants working in Istanbul’s tourism sector, while developing policy recommendations to support their integration into the labor market. Using a qualitative research design, data collected from interviews with 15 Syrian migrants were analyzed with MAXQDA 2024. Findings show that migrants access employment more easily through social networks; however, lack of diploma recognition and absence of Turkish citizenship hinder participation. Despite limited experience, support from employers and coworkers in learning job tasks, along with a positive work environment, facilitates integration. Conversely, long working hours, low wages, informal employment, lack of work permits, and difficulties obtaining travel authorization constitute major challenges. Migrants with career aspirations in tourism plan to continue their activities in Turkey by opening travel agencies and working as tour guides after obtaining Turkish citizenship.

Keywords

Tourism , Migration , Syrians , Employment , İstanbul

Ethical Statement

For this study the approval of ethical committee no E.6230 dated 01.02.2024 was taken from the Ethical Committee, Alanya Alaaddin Keykubat University.

References

• Anadolu Ajansı. (2023, 22 Ekim). Dünya nüfusunu yaklaşık yüzde 3,6’sı doğduğu ülkenin dışında yaşamını sürdürüyor. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/dunya-nufusununyaklasik-yuzde-3-6si-dogdugu-ulkenin-disinda-yasaminisurduruyor/2926497#:~:text=M%C3%BClteciye%20orta%20gelirli%20%C3%BClkele r%20sahip%20%C3%A7%C4%B1k%C4%B1yor&text=Ancak%20ayn%C4%B1%20k urumun%206%20Haziran,g%C3%B6%C3%A7men%20say%C4%B1s%C4%B1n%C4 %B1n%20artaca%C4%9F%C4%B1%20anlam%C4%B1na%20geliyor adresinden 22 Ekim 2023 tarihinde alınmıştır.
• Anadolu Ajansı. (2025, 17 Mart). Suriye’deki 61 yıllık Baas rejimi çöktü. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/suriye-deki-61-yillik-baas-rejimi-coktu/3417690 adresinden 17 Mart 2025 tarihinde alınmıştır.
• Arastaman, G., Fidan, İ. Ö. ve Fidan, T. (2018). Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik: Kuramsal bir inceleme. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 37-75. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2018.61
• Aslantürk, A. G. O. ve Tunç, A. G. Y. E. (2018) Türkiye’de yabancıların çalışma izinleri: Suriyeliler örneği. Ombudsman Akademik, 10(4), 141-180.
• Aydın, N. (2018). Nitel araştırma yöntemleri: etnoloji. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 2(2), 60-71.
• Aynalem, S., Birhanu, K. ve Tesefay, S. (2016). Employment opportunities and challenges in tourism and hospitality sectors. Journal of Tourism and Hospitality, 5(6), 1- 5. https://doi.org/10.4172/2167-0269.1000257
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. https://doi.org/ 10.31592/aeusbed.598299
• Baş, İ. (2024). Göçmenlerin turizm sektöründeki rolü: Türkiye örneği. Selçuk Üniversitesi Akşehir Meslek Yüksekokulu Sosyal Bilimler Dergisi, (18), 63-69.
• Beyaz, Z. (2020). Turizm endüstrisinde işçiliğin farklı görünümleri: Göçmenler, kadınlar ve çocuklar. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri, 6(10), 65-101.
• Çevik, M. (2017) Sosyal problemler sosyolojisi perspektifinde suriyeli mülteciler: Problem mi, fırsat mı?. Route Educational and Social Science Journal, 4(8), 183-195. https://doi.org/10.17121/ressjournal.910
• Dedeoğlu, S. ve Gökmen, Ç. E. (2011). Göç ve sosyal dışlanma (1. Baskı). Eflatun Basım Dağıtım Yayıncılık.
• Dwyer, L., Seetaram, N., Forsyth, P., & King, B. (2014). Is the migration-tourism relationship only about VFR?. Annals of Tourism Research, 46(3), 130-143. https://doi.org/10.1016/j.annals.2014.03.009
• Elitok, S. P. (2013). Turkish migration policy over the last decade: A gradual shift towards better management and good governance. Turkish Policy Quarterly, 12(1), 161-172.
• Lever, A. (1987). Spanish tourism migrants: the case of Lloret de Mar. Annals of Tourism Research, 14(4), 449-470. https://doi.org/10.1016/0160-7383(87)90064-8
• Göç Araştırmaları Vakfı. (2025, 17 Mart). Mayıs ayı sonu itibariyle Göç İdaresi verileri. https://gocvakfi.org/mayis-ayi-sonu-itibariyle-goc-idaresi-verileri/ adresinden 17 Mart 2025 tarihinde alınmıştır.
• Gökmen, Ç. E. (2011). Türk turizminin yabancı gelinleri: Marmaris yöresinde turizm sektöründe çalışan göçmen kadınlar. Çalışma ve Toplum, 1(28), 201-232.
• Gökmen, Ç. E. (2018). Turizm sektöründe göçmen emeği: nitelikli emek mi? ucuz emek mi?. Çalışma ve Toplum, 1(56), 139-166.
• Görgün, M. (2017). Küreselleşme sürecinde göçmen ilişkileri ağının önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(Göç Özel Sayısı), 1317-1327. https://doi.org/ 10.53092/duiibfd.1354312
• Harrison, D. (2001). Tourism and less developed countries: key issues. Tourism and the less developed world: issues and case studies, içinde (s. 23-46). CABI Publishing. https://doi.org/10.1079/9780851994338.0023
• İçduygu, A., (2006), The labour dimensions of irregular migration in Turkey (CARIM-RR. 5). European University Institute. https://cadmus.eui.eu/bitstream/handle/1814/6266/CARIM-RR2006_05.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• İçduygu, A. (2006). Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri bağlamında uluslararası göç tartışmaları (TÜSİAD-T/2006-12/427). Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği. https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/3619-turkiye-avrupa-birligi-iliskileri-baglaminda-uluslararasi-goc-tartismalari
• Janta, H., Ladkin, A., Brown, L. ve Lugosi, P. (2011). Employment experiences of Polish migrant workers in the UK hospitality sector. Tourism Management, 32(5), 1006-1019. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2010.08.013
• Janta, H., Lugosi, P., Brown, L. ve Ladkin, A. (2012). Migrant networks, language learning and tourism employment. Tourism Management, 33(2), 431-439. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2011.05.004
• Joppe, M. (2012). Migrant workers: challenges and opportunities in addressing tourism labour shortages. Tourism Management, 33(3), 662-671. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2011.07.009
• Kap, D. (2014). Suriyeli mülteciler: Türkiye’nin müstakbel vatandaşları. Akademik Perspektif, 1(3), 30-35. Kara, P. ve Korkut, R. (2010). Türkiye’de göç, iltica ve mülteciler. Türk İdare Dergisi, 467(1), 153-162.
• Karabulut, N. G. ve Gezici, F. (2023). Suriyeli göçmen emeğinin istihdama dahil olma sürecinde sermaye türlerinin ve sosyal ağların etkisi: İstanbul örneği. Planlama, 33(2), 354-371. https://doi.org/10.14744/planlama.2023.23600
• Karagöz, K. (2023). Impact of migration on tourism flows: a cross-sectional analysis. Turizm Akademik Dergisi, 10(1), 133-147.
• Karakaya, E. & Turan, A. H. (2005). Türkiye’ye yabancı emekli göçü: Didim örneği. Kentsel Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu-II, 21(2), 13-16. https://doi.org/10.3848/iif.2006.246.6732
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Lordoğlu, K., (2005), Türkiye’de yabancıların kaçak çalışması ve bu çalışmaya ilişkin bir araştırma, Toplum ve Bilim, 102, 103-127.
• Lordoğlu, K., (2007), Türkiye’deki çalışma hayatının bir parçası olarak yabancı çalışanlar ,Çalışma ve Toplum, 3(4), 11-32.
• Lordoğlu, K. (2009). Türkiye’de turizmde çalışan göçmenler ve işgücü piyasasında oluşan yeni sorunlar. Uluslararası Eğitim ve Uyum Bağlamında Avrupalı Türkler Kongresi, 1-16.
• Migration Data Portal. (2024, 18 Mart). Labour Mıgratıon. https://www.migrationdataportal.org/themes/labour-migration-statistics#:~:text=Source%3A%20ILO%2C%202024.&text=According%20to%20the%20latest%20available,force%20(ILO%2C%202024) adresinden 18 Mart 2025 tarihinde alınmıştır.
• Morgül, K., Savaşkan, O. ve Mutlu, B. (2021). İstanbul’da Suriyeli sığınmacılara yönelik algı ve tutumlar Partizanlık, yabancı karşıtlığı, tehdit algıları ve sosyal temas. Türkiye Ekonomik Sosyal Siyasal Araştırmalar Vakfı. https://tr.boell.org/sites/default/files/2021-06/İstanbul da%20Suriyeliler%20Raporu%20BASIM.pdf
• Mülteciler Derneği. (2024, 29 Mayıs). Türkiye’deki Suriyeli sayısı Mayıs 2024. https://multeciler.org.tr/turkiyedeki-suriyelisayisi/?gad_source=1&gclid=Cj0KCQjwpNuyBhCuARIsANJqL9P5f1TG9wNlTAu0kwIlufRoQass-33qi2lj5RBswP59tdihTds4OMaAow1EALw_wcB adresinden 29 Mayıs 2024 tarihinde alınmıştır.
• Nizam, Ö. K. ve Gül, S. S. (2019). Türkiye’deki Suriyelilerin sosyolojik “yabancı” olarak ele alınması üzerine eleştirel bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(47), 97-115.
• Okafor, L. E., Khalid, U. ve Burzynska, K. (2022). The effect of migration on ınternational tourism flows: the role of linguistic networks and common languages. Journal of Travel Research, 61(4), 818-836. https://doi.org/10.1177/00472875211008250
• Özcan, E. D. E. (2017). Çağdaş göç teorileri üzerine bir değerlendirme. İş ve Hayat, 2(4), 183-215.
• Özekici, Y. K. (2022). Turizm ve göç olguları bağıntısı üzerine bir değerlendirme. Tourism Economics, Management and Policy Research (TEMAPOR), 2(2), 79-94.
• Özer, Y. Y. (2011). Türk kamu yönetiminde yeni bir çalışma alanı olarak uluslararası göç: yasalaşma ve idari yapılanma sürecinin değerlendirilmesi. Journal of Faculty of Political Science, 45, 73-88.
• Sarıteke, İ., Kahraman, Ö. F., & Aydın, A. (2018). Türkiye’deki Suriyeli nüfusun hukuki statüsü ile ilgili bir analiz. Electronic Turkish Studies, 13(7), 383-396. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13042
• Schmitt, R. C. (1968). Travel, tourism, and migration. Demography, 5(1), 306-310. https://doi.org/10.1007/BF03208577
• Serttaş, F. Ö. ve Uluöz, D. (2021). The ımpact of Syrian migration on unemployment: evidence from turkey. Adam Academy Journal of Social Sciences, 11(1), 1-30. https://doi.org/10.31679/adamakademi.796016
• Singh, S. V. ve Singh, K. (2020). Migrants workers in tourism and hospitality ındustry: effect of COVID-19. Covid-19 Crisis: Policy Solutions and Way Forward to Rebuild Travel, Tourism And Hospitality Sector, 1-12.
• Sur, E. ve Çalışkan, G. (2021). Suriyeli göçmenlerin yabancı dil olarak Türkçe öğreniminde karşılaştıkları sorunlar. Milli Eğitim Dergisi, 50(1), 27-49. https://doi.org/10.37669/milliegitim.958914
• Perruchoud, R. ve Redpath, J. (2013). Göç terimleri sözlüğü. https://publications.iom.int/system/files/pdf/iml31_turkish_2ndedition.pdf adresinden 7 Şubat 2024 tarihinde alınmıştır.
• Provenzano, D. (2020). The migration–tourism nexus in the EU28. Tourism Economics, 26(8), 1374-1393. https://doi.org/10.1177/1354816620909994
• Provenzano, D., & Baggio, R. (2017). The contribution of human migration to tourism: The VFR travel between the EU 28 member states. International Journal of Tourism Research, 19(4), 412-420. https://doi.org/10.1002/jtr.2127
• T.C. Başkanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2017, 28 Mayıs). Türkiye’deki Suriyelilerin demografik görünümü, yaşam koşulları ve gelecek beklentilerine yönelik saha araştırması. 93 https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/25337/xfiles/17aTurkiye_deki_Suriyelilerin_Demografik_Gorunumu_Yasam_Kosullari_ve_Gelecek_B eklentilerine_Yonelik_Saha_Arastirmasi_2017.pdf adresinden 28 Mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı. (2023, 10 Kasım). Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununda Geçici Koruma. https://www.goc.gov.tr/yabancilarve-uluslararasi-koruma-kanununda-gecici-koruma adresinden 10 Kasım 2023 tarihinde alınmıştır.
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı. (2025, 17 Mart). Geçici Koruma. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 adresinden 17 Mart 2025 tarihinde alınmıştır.
• T.C. İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2024, 29 Mayıs). Turizm istatistikleri. https://İstanbul .ktb.gov.tr/Eklenti/123517,nisan-2024-turizm-istatistik-raporupdf.pdf?0 adresinden 29 Mayıs 2024 tarihinde alınmıştır.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2024, 29 Mayıs). Turizm istatistikleri. https://yigm.ktb.gov.tr/TR-9851/turizm-istatistikleri.html adresinden 29 Mayıs 2024 tarihinde alınmıştır.
• Thulemark, M., Lundmark, M. ve Heldt-Cassel, S. (2014). Tourism employment and creative in-migrants. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 14(4), 403- 421. https://doi.org/10.1080/15022250.2014.968000
• Tuna, M. ve Özbek, Ç. (2009). Küreselleşen Dünyada Turizm Bağlantılı Uluslararası Göçler ve Ulus Devlete Olan Aidiyetin Değişen Anlamı. Ulusal Sosyoloji Kongresi (s. 1057-1080). Aydın, Türkiye.
• Tutar, H. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik: Bir model önerisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 117-140. https://doi.org/10.18037/ausbd.1227323
• TÜİK. (2025, 25 Mart). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2024-53783#:~:text=T%C3%9C%C4%B0K%20Kurumsal&text=T%C3%BCrkiye'de%20ikamet%20eden%20n%C3%BCfus,664%20bin%20944%20ki%C5%9Fi%20oldu adresinden 25 Mart 2025 tarihinde alınmıştır.
• Tümtaş, M. S. (2018). Toplumsal dışlanmadan vatandaşlık tartışmalarına Suriyeli kent mültecileri. Akdeniz İİBF Dergisi, 18(37), 26-47. https://doi.org/10.25294/auiibfd.420796
• Uslu, F. ve Demir, E. (2023). Nitel bir veri toplama tekniği: Derinlemesine görüşme. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 40(1), 289-299. https://doi.org/10.32600/huefd.1184085
• Williams, A. M. ve Hall, C. M. (2000). Tourism and migration: new relationships between production and consumption. Tourism geographies, 2(1), 5-27. https://doi.org/10.1080/146166800363420
• World Tourism Organization. (2009). Tourism and migration: Exploring the relationship between two global phenomena. World Tourism Organization.(s.1-76). Madrid, Spain.
• WP Travel. (2025, 18 Mart). World Tourism Ranking by Country 2024. https://wptravel.io/world-tourism-ranking-by-country/ adresinden 18 Mart 2025 tarihinde alınmıştır.
• Yağar, F. ve Dökme, S. (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: Araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9.
• Zaidan, E. ve Wall, G. (2013). Mobility, migration and tourism. Trends in European Tourism Planning and Organisation, 60, 351-359. https://doi.org/10.21832/9781845414122-029
• Žigo, A., Gabruč, J. ve Juvan, E. (2017). Employment experience of ımmigrant workers in tourism. Academica Turistica-Tourism and Innovation Journal, 10(2), 151- 165. https://doi.org/10.26493/2335-4194.10.151-165