Review of Postgraduate Dissertations on Alzheimer's Patients in Nursing Care

Year 2024, Volume: 17 Issue: 2, 88 - 102, 31.12.2024

Fadime Toru

https://doi.org/10.46414/yasad.1553615

Abstract

Increasingly, health problems have started to occur in the increasing elderly population. The physical and psychological problems that occur with aging have brought the search for new care and treatment methods to the agenda, and with the increase in life expectancy, there has been an increase in the diseases that may occur in individuals. When the nursing literature was examined, it was determined that both physical and psychological problems were seen in patients diagnosed with Alzheimer's disease, and all these problems significantly affected the lives of patients and caregivers, and it was determined that the studies conducted were mostly at the international level. Although it is known that there are approximately 600 thousand Alzheimer's patients in our country and that there are many patients who have not yet been diagnosed, the number of studies used in the field of nursing other than postgraduate theses is very few. Therefore, the aim of this systematic review is to examine the studies conducted with Alzheimer's patients in postgraduate theses in the field of nursing in Turkey and to reveal the results. In the study, the type, year of publication, aim, sample, number, publication status, method and results of postgraduate theses in the field of nursing related to Alzheimer's patients were examined. The study was conducted between 15.07.2023-08.06.2024 by using the key words ‘Alzheimer, Alzheimer and caregivers, nursing’ from the YÖK National Thesis Centre database. The ‘thesis evaluation form’ prepared by the researchers was used for data collection. Descriptive statistics were used to evaluate the data. As a result of the search, 21 theses were found, 16 of which are master's theses and 5 are doctoral theses. Of the theses, 14% were conducted in 2017, 38.1% were conducted in the Department of Nursing, and 61.9% were descriptive. In the theses, 52.3% of the sample consisted of individuals caring for Alzheimer's patients. 52.4% of the theses were translated into publications. When the subject distribution of the theses was analyzed, 42.8% were found to be related to the difficulties experienced by the caregivers (care burden). In the study, 76.2% of the theses were made as master's theses. It was seen that 61.9% of the theses were of descriptive type and 52.4% of them were not published as articles. It is recommended to increase the number of studies with patients diagnosed with Alzheimer's disease and caregivers, to conduct randomized controlled studies, to improve the quality of postgraduate education, and to increase the number of doctoral thesis studies, which are currently limited in number.

Keywords

Alzheimer, Nurse, Caregivers, Postgraduate theses

Hemşirelikte Alzheimer Hastalarına Yönelik Yapılmış Lisansüstü Tezlerin Sistematik İncelenmesi

Abstract

Artan yaşlı nüfusta giderek artan oranda sağlık problemleri çıkmaya başlamıştır. Yaşlanmayla beraber meydana gelen fiziksel ve ruhsal sorunlar, yeni bakım ve tedavi yöntemi arayışını gündeme getirmiş ve yaşam süresinin artması ile birlikte bireylerde meydana gelebilecek hastalıklarda da artış yaşanmıştır. Hemşirelik literatürü incelendiğinde Alzheimer tanısı alan hastalarda hem fiziksel hem psikolojik sorunların görüldüğü, görülen tüm bu sorunların hastaların ve bakım vericilerin yaşamını önemli ölçüde etkilediği saptanmış olup yapılan çalışmaların daha çok uluslararası düzeyde olduğu belirlenmiştir. Ülkemizde yaklaşık 600 bin Alzheimer hastası olduğu ve henüz tanı almayan çok sayıda hastanın var olduğu bilinmesine rağmen hemşirelik alanında lisansüstü tezler dışında kullanıldığı çalışma sayısı çok azdır. Bu nedenle bu sistematik derlemenin amacı Türkiye’de hemşirelik alanında yapılan lisansüstü tezlerde Alzheimer hastaları ile yapılan çalışmaların incelenmesi ve sonuçlarının ortaya konulmasıdır. Araştırmada Alzheimer hastaları ile ilgili hemşirelik alanında yapılan lisansüstü tezlerin çeşidi, yayın yılı, amacı, örneklemi, sayısı, yayınlanma durumları, yöntem ve sonuçları incelenmiştir. Çalışma 15.07.2023-08.06.2024 tarihleri arasında YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından “Alzheimer, Alzheimer ve bakım vericiler, hemşirelik” anahtar kelimeleri kullanılarak tezler taranmıştır. Veri toplamada araştırmacılar tarafından hazırlanan “tez değerlendirme formu” kullanılmıştır. Veriler değerlendirilirken tanımlayıcı istatistikler kullanılmıştır. Yapılan arama sonucunda 21 tez bulunmuş olup, bu tezlerden 16'sı yüksek lisans, 5'i ise doktora tezidir. Tezlerin %14’ü 2017 yılında, %38,1’i Hemşirelik Anabilim dalında yapılırken, %61,9’u tanımlayıcı türde yapılmıştır. Tezlerde örneklemi %52,3’ünü Alzheimer hastalarına bakım verici bireyler oluşturmuştur. Hasta ve hastaya bakım veren birey popülasyonuna baktığımızda ise her ikisinde de kadın cinsiyeti fazla sayıdadır. Tezlerin %52,4’ü yayına çevrilmiştir. Tezlerin konu dağılımına bakıldığında %42,8’i bakım veren bireylerin yaşadıkları güçlüklerle (bakım yükü) ilgili olduğu bulunmuştur. Çalışmada tezlerin %76,2’si yüksek lisans tezi olarak yapılmıştır. Tezlerin %61,9’unun tanımlayıcı tipte yapıldığı görülmekte olup, %52,4’ünün de makale olarak yayınlanmadığı belirlenmiştir. Alzheimer tanısı alan hastalarla ve bakım veren bireylerle yapılan çalışmaların arttırılması, randomize kontrollü çalışmaların yapılması, lisansüstü eğitim kalitesinin arttırılması ve sayıca az olan doktora tez çalışmalarının arttırılması önerilmektedir.

Keywords

Hemşire, Alzheimer, Bakım Vericiler, Lisansüstü tezler

Supporting Institution

Yoktur

References

• Akpınar, B. (2009). Alzheimer Hastalığı Olan Bireye Bakım Verenlerin Cinsiyetinin Bakım Veren Yükü Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Akyar, İ. (2016). Alzheimer Hastalarına Bakım Verenlerin Yaşadıkları Güçlükler. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Altın, A. (2016). Evde Alzheimer Hastasına Bakım Verenlerin Hasta Bakımına Yönelik Kullandıkları Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Yöntemleri. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Aşiret, G. D., & Kapucu, S. (2015). Alzheimer hastalarının bilişsel ve davranışsal sorunları üzerine etkili bir yöntem: Anımsama terapisi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 3(2), 60-8.
• Atay, E. (2024). Alzheimer Tanısı Alan Yaşlı Bireylerde Bilişsel Uyarım Terapisinin Apati, Yalnızlık, Anksiyete Ve Günlük Yaşam Aktiviteleri Üzerine Etkisi. Doktora Tezi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Gaziantep.
• Aygün, G. (2006). Alzheimer Hastasına Bakım Veren Yakınlarının Karşılaştıkları Sorunlar. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ayhan, Y., Kocaman, G., & Bektaş, M. (2015). Kanıta Dayalı Hemşireliğe Yönelik Tutum Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 17(2-3), 21-35.
• Dikililer, Ü. (2020). Alzheimer Hastalarına Bakım Verenlerde Bakım Yükü Ve Ruhsal Belirtiler. Yüksek Lisans Tezi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Gülhane Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ankara.
• Duran, İ. Y. (2023). Kurumda Kalan Alzheimer Tanılı Bireylerin Birinci Derece Yakınlarının Başa Çıkma Tutumlarını Yordayan Değişkenlerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Duru Aşiret, G. (2014). Anımsama Terapisinin Alzheimer Hastalarının Bilişsel Durumu, Depresyon ve Günlük Yaşam Faaliyetlerine Etkisi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erkuran, H. (2015). Alzheimerlı Hastalara Bakım Veren Kişilerin Bakım Yükünün Stresle Baş Etme Durumlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Etters, L., Goodall, D., & Harrison, B. E. (2008). Caregiver burden among dementia patient caregivers: A review of the literature. Journal of the American Association of Nurse Practitioners, 20(8), 423-428.
• Farokhzadian, J., Khajouei, R., & Ahmadian, L. (2015). Evaluating factors associated with implementing evidence‐based practice in nursing. Journal of Evolution in Clinical Practice, 21(6), 1107-1113.
• Ferrara, M., Langiano, E., Di Brango, T., De Vito, E., Di Cioccio, L., & Bauco, C. (2008). Prevalence of stress, anxiety, and depression in with Alzheimer caregiver. Health and Quality of Life Outcomes, 6, 93. doi:10. 1186/1477-7525-6-93
• Gauthier, S. (2007). Clinical diagnosis and management of Alzheimer’s disease. Informa UK Limited, 8, 205-265.
• Gazes, Y., Soldan, A., & Stern, Y. (2012). Alzheimer's disease. In Encyclopedia of Human Behavior. (pp. 108-115). Elsevier Inc.. doi:10.1016/B978-0-12-375000-6.0002
• Güner, S., Yurdakul, M., & Yetim, N. (2015). Türkiye’de ebelik mesleğinin sorunlarına akademik bakışı yansıtan nitel bir çalışma. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5, 80–7.
• Kabal M.G. (2024). Alzheimer Tanılı Bireylerin Bakım Verenlerinin Desteklenmesine Yönelik Hemşirelik Öğrencilerine Verilen Oyunlaştırılmış Standart Hasta Eğitiminin Bilgi, Memnuniyet Ve Algılanan Öğrenme Düzeyine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kaptan, G., & Dedeli, Ö. (2012). Temel İç Hastalıkları Hemşireliği, 1. Basım. (s.446-449). İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi.
• Karaçayır, S.S. (2022). Alzheimer Hastalarına Karşı Toplumdaki Bireylerin Bakış Açısının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Üsküdar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karadakovan, A. (2005). Yaşlılarda sağlık sorunları. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 21(2), 169-179.
• Karşıdağ, S. (2012). Alzheimer hastalığında risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Turkiye Klin J Neuro lSpecial Top, 5(3), 18–23.
• Kayaaslan, B. (2020). Alzheimer Hastalarında Müzik Terapinin Bilişsel İşlevler ve Uyum Düzeyine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Keleş, E., & Özalevli, S. (2018). Alzheimer hastalığı ve tedavi yaklaşımları. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(2), 39.
• Kıyak, M. (2019). Alzheimer Hastalarında Müziğin Uyum Güçlüğünü Azaltmadaki Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Koehn, M. L., & Lehman, K. (2008). Nurses’ perceptions of evidence‐based nursing practice. Journal of Advanced Nursing, 62(2), 209-215.
• Melnyk, B. M,, Fineout-Overholt, E., Gallagher-Ford, L., & Kaplan, L. (2012). The state of evidence-based practice in US nurses: Critical implications for nurse leaders and educators. Journal of Nursing Administration, 42(9), 410-417.
• Moon, Y., Kim, H., Choi, H., Han, S. H. (2014). Validity of the Korean version of the fear of Alzheimer’s disease scale for the assessment of anticipatory dementia. J Korean Med Sci, 29, 411-415.
• Onat Kaya, H., & Çelik, Y. (2018). Hasta bakım yükü: Alzheimer hastalarına bakım verenler arasında bir çalışma. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(4), 625-640.
• Öber, A. (2008). Alzheimer hastalığında moleküllerin rolü. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 1, 23-31.
• Özbabalık, D., & Hussein, S. (ty). Demans bakım modeli raporu. https://www.ailevecalisma.gov. tr/media/9332/demans-bakım-modeli-proje-kitabı.pdf adresinden 22.09.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Özcan, M. (2022). Orta Evre Alzheimer Hastalarının Bakım Verenlerine Yönelik Verilen Planlı Eğitim İle İzlemin Hasta Ve Bakım Verenlerin Bakım Sonuçlarına Etkisi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, L. (2007). Hafif Alzheimer Hastalarına Uygulanan Çoklu Duygusal Uyaran Yönteminin Kognitif Durum, Depresyon ve Anksiyete Üzerine Etkisi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Pudelewicz, A., Talarska, D., & Bączyk, G. (2019). Burden of caregivers of patients with Alzheimer's disease. Scand J Caring Sci, 33(2), 336-341. doi:10.1111/scs.12626
• Raisler, J., & Kennedy, H. (2005). Midwifery care of poor and vulnerable women, 1925–2003. Journal of Midwifery & Women's Health, 50(2), 113-21.
• Sansoni, J., Vellone, E., & Piras, G. (2004). Anxiety and depression in community-dwelling, Italian Alzheimer’s disease caregivers. Int J Nurs Pract, 10, 93–100.
• Soylu, E. (2024). Alzheimer Hastalarına Uygulanan Boyama Etkinliğinin Depresyon, Anksiyete, Stres Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Söylemez, B. A., & Küçükgüçlü, Ö. (2017). Kognitif ve psikolojik sorunlar ve hemşirelik bakımı. In: Yaşlılık ve Yaşlı Sağlığı. Ankara: Vize Basın Yayın, p. 344-367.
• Şenyuva, E. (2016). Hemşirelik eğitimi ve kanıta dayalı uygulamalar. Advanced Engineering Informatics, 24(1), 59-65.
• Taşdemir, G. (2008). İlk ve Orta Evre Alzheimer Hastalarının Evde İzlemi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tezcan, S. (2017). Alzheimer Hastalarına Bakım Veren Kişilerin Yaşadıkları Güçlükler. Yüksek Lisans Tezi. Haliç Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Toker, S. (2017). Kanser, Şizofreni ve Alzheimer Hastalarının Bakım Vericilerinde Travma Sonrası Gelişimin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Medipol Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Toker Tekin, G. (2018). Alzheimer Hastalarına Bakım Veren Aile Bireylerinin Bakım Yükü ile Yalnızlık Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Tortumluoğlu, G., & Özyazıcıoğlu, N. (2004). Akademisyenlerin araştırma yaparken ve yayınlatırken karşılaştıkları güçlükler ve bunun üzerinde doktora eğitiminin etkisi. Journal of Human Sciences, 1(1), 1-11.
• Türe, E., Yazar, A., Akın, F., & Aydın, A. (2018). Kronik hasta çocuklara bakım verenlerin bakım verme yükünün değerlendirilmesi. Bozok Medical Journal, 8(03), 46.
• Uslu, A. (2018). Alzheimer Tipi Demaslı Hastalara Bakım Verenlerin Öz Etkililik-Yeterlilik Düzeyleri İle Yaşam Kaliteleri ve Bakım Yükleri Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Varona, R., Saito, T., Takahashi, M., & Kai, I. (2007). Caregiving in the Philippines: a quantitative survey on adult-child caregivers' perceptions of burden, stressors, and social support. Arch Gerontol Geriatr, 45(1), 27-41. doi:10.1016/j. archger.2006.07.007
• WHO (2024). Global Action Plan on The Public Health Response to Dementia 2017-2025. Geneva: World Health Organization.
• Yılmaz, A., Yazgan, E. Ö., Dur, B., Salman, F., & Demir, A. (2017). Türkiye’de hemşirelik lisansüstü tezlerinin yayın olma durumu: Bibliyometrik çalışma (1977-2016). Turkish Journal of Research & Development in Nursing, 19(3), 34-44.