Women’s Rights in the Turkish Constitutions and a Review About Their Implementations

Yıl 2015, Sayı: 31, 24 - 45, 01.12.2015

Gülçin Eroksal Ülger

Öz

Türk Anayasalarında Kadın Hakları ve Uygulamalarıyla İlgili Bir Değerlendirme

Öz

İnsan hakları kavram olarak herkesin ayrım olmaksızın eşit bir şekilde yararlandığı hak ve hürriyetleri ifade etmektedir. İnsan hakları tartışmaları ile aynı dönemde dillendirilmeye başlayan kadın hakları, çok zorlu süreçler sonucunda elde edilmeye başlanmış ve devletler bu konuda düzenleme yapma ihtiyacını hissetmişlerdir. Kadının insan hakları eşitlikle beraber anılmaktadır. Bu nedenle kadın hakları toplumsal cinsiyet eşitliği algısı ile değerlendirilmektedir. Kadın haklarına ilişkin olarak uygulamaya konulan politikalar, Anayasalardan, yasalardan ve devletlerin taraf oldukları uluslararası antlaşmalardan kaynaklanmaktadır. Tabii ki uygulanan politikaların başarılı olup olmadığı veyahut politikaların başarısına etki eden faktörler başka bir çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu çalışmada üzerinde durmak istediğimiz temel nokta Anayasalarda eşitlik, eğitim, çalışma ve katılım konuları bakımından gelişim sürecini incelemek ve bunlara ilişkin hayli fazla olan yasal uygulamalardan tarafımızca önemli olarak görülen bazı örnekler vermektir

Anahtar Kelimeler

Kadın Hakları, İnsan Hakları, Anayasa Hukuku, Türk Anayasaları

Kaynakça

• GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 12. Basım, Ekin Yayınevi, 2011
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref, Açıklamalı Türk Anayasaları, 7. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara,2011
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref: KİLİ, Suna, Türk Anayasa Metinleri 1839- 1980, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, No 496, Ankara, 1982
• GRIMSHAW, Patricia: HOLMES, Katie: LAKE, Marilyn, Women’s Rights and Human Rights, Palgrave,2001
• SÖNMEZ, Nevzat, Anayasa Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2013 Süreli Yayınlar
• Cam Tavan Sendromu, “Cam tavan, kadınlar ile üst yönetim arasında yer alan ve onla
• rın başarı ve liyakatlerine bakılmaksızın ilerlemelerini engelleyen, açıkça görülmeyen
• aynı zamanda aşılamayan engelleri nitelendirmektedir.” Ayrıntılı bilgi için Bkz., Rozi
• Mizrahi ve Hakan Aracı, “Kadın yöneticiler ve Cam Tavan Sendromu Üzerine Bir Araş
• tırma”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, C:II, No: 1, 2010, s. 149-156.
• ASLAN, Onur Ender, “ Cumhuriyet ve kadın memurlar”, Amme İdaresi Dergisi, C:IIIIX ,no:4, 2006, ss.117-149
• AVCI, Müşerref, “ Osmanlı Devletinde Kadın Hakları Ve Kadın Hakları İçin Mücadele Eden Öncü Kadınlar”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 55, 2016, s. 225-254
• DEMİR, Fevzi, “ Tarihsel Süreç İçinde Kadın Hakları Ve Kadının Çalışma Hayatı İçindeki Yeri” TÜHİS İş Hukuku Ve İktisat Dergisi, C:XXI, No:4, 2008, s.8-24
• KARABIYIK, İlyas, “ Türkiye’de Çalışma Hayatında Kadın İstihdamı”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, C: XXXII, No: 1, 2012, s. 231-260
• KAYPAK, Şafak :KAHRAMAN, Mehmet, “Türkiye’de Kadının İnsan Hakları ve Anayasal Yansıması” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi C:XIII No: 33, 2016, s. 298-315
• KOCACIK, Faruk: GÖKKAYA, Veda B., “Türkiye’de Çalışan Kadınlar Ve Sorunları”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, C:VI, No:1, 2005, s. 195-219
• KONAN, Belkıs, “ Türk Kadının Siyasi Hakları Kazanma Süreci” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: LX, No:1, s. 159-160, 2011,s 157-174
• KUYAKSİL, Ali, “ Türk Anayasalarında Kadın Hakları ve Gelişimi” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi C:VI No: 11, 2009
• MİZRAHİ, Rozi: ARACI, Hakan, “Kadın yöneticiler ve Cam Tavan Sendromu Üzerine Bir Araştırma”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, C:II, No: 1, 2010, ss. 149-156
• ODYAKMAZ Zehra: KESKİN Bayram : DENİZ Yusuf “ 6701 Sayılı Türkiye İnsan Hakları Ve Eşitlik Kurumu Kanunu Üzerine Bir Değerlendirme- I” Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi Sayı 7, 2016, s 721-762 İnternet Kaynakları
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Resmi Gazete, 20/10/1982, Sayı 17844
• Sayılı İş Kazalarıyla Meslek Hastalıkları Ve Analık Sigortaları Kanunu, Resmi Gazete, 07/07/1945, Sayı 6051.
• Sayılı İhtiyarlık Sigortası Kanunu, Resmi Gazete, 08/06/1949, Sayı 7227
• BERKTAY, Fatmagül, “ Kadınların İnsan Haklarının Gelişimi ve Türkiye”, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sivil Toplum Kuruluşları Eğitim ve Araştırma Birimi, Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları, No 7, 2004, http://stk.bilgi.edu.tr/media/uploads/2015/02/01/berktay_std_7.pdf, Erişim Tarihi: 08.02.2017
• Birleşmiş Milletler CEDAW Komitesine Sunulmak Üzere Hazırlanan Türkiye Yedinci Dönemsel Raporu, 2014 http://kadininstatusu.aile.gov.tr/ data/56791509369dc581687853ed/cedaw%2015.pdf Erişim Tarihi: 11.02.2017
• DEMİR, Nazmiye, “İş Hayatında Kadın”, Anahtar Dergisi, Sayı 310, 2014, https://anahtar.sanayi.gov.tr/tr/news/is-hayatinda-kadin/1854, Erişim Tarihi: 01.02.2017
• DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI, “İstihdam Türüne Göre Kamu Personelinin Cinsiyet Dağılımı”, http://www.dpb.gov.tr/tr-tr/istatistikler/ kamu-personeli-istatistikleri, Erişim Tarihi: 01.02.2017
• ERKAL, Mustafa, “1938-1980 Dönemi Türkiye’de Sosyal Yapı Ve Dinamikleri”, http://www.journals.istanbul.edu.tr/iusoskon/article/ viewFile/ 5000194851/5000175024 , Erişim Tarihi: 12.02.2017
• IPU, “ Woman in National Parliaments” http://www.ipu.org/wmn-e/classif.htm, Erişim Tarihi: 07.02.2017
• İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi http://www.danistay.gov.tr/upload/ insanhaklarievrenselbeyannamesi.pdf, Erişim Tarihi: 08.02.2017
• Kadın Çalışmaları Lisansüstü Programları ve Uyg-Ar Merkezleri http://www. kaum.itu.edu.tr/tr/baglantilaruyelikler/kadin-calismalari-lisansustu- programlari-ve-uygulama-arastirma-merkezleri/ , Erişim Tarihi: 18.01.2017
• Kadınların Hak Mücadelesinin 100 Yıllık Tarihi, www.cnnturk.com/2010/ dunya/03/07/kadinlarin.hak.mucadelesinin.100.yillik.tarihi/566598.0/ index.html, Erişim Tarihi: 25.12.2016
• Kadın Hareketi Derneği, “Türkiye’de Kadınlar ve Eğitimde Yapılanlar”, http:// www.kadinhareketidernegi.org.tr/icerik.php?sayfa=20, Erişim Tarihi: 20.02.2017
• ODYAKMAZ, Zehra, “Anayasalarımızda Kadın Hakları” http://www.atam. gov.tr/dergi/sayi-14/Anayasalarimizda-kadin-haklari, Erişim Tarihi: 10.02.2017
• OECD, “Gender Wage Gap” https://www.oecd.org/gender/data/gender-wage- gap.htm, Erişim Tarihi 10.01.2017
• TASAV, “ Toplumsal Cinsiyet Eşitliği: Temel Sorunlar Ve Politika Önerileri” Rapor No. 14, 2014, http://www.turkakademisi.org.tr/usr_img/yayinlar/ raporlar/bf_rapor_no._14_eylul2014_cinsiyet_esitligi_sezen_civelek_ son.pdf, Erişim Tarihi: 07.02.2017
• TBMM, Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Hakkında Genel Bilgiler, https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/kefe/hakkinda.htm, Erişim Tarihi: 10.02.2017
• TBMM, Türk Parlamento Tarihinde Kadın Parlamenterler: 1935-2009, Ankara, 2009
• TBMM; Tanzimat Dönemi, https://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/yayinlar/ yayin001/001_00_005.pdf, Erişim Tarihi: 21.12.2016
• Toplumsal Cinsiyet Eylem Planı (2008-2013), http://kadininstatusu.aile.gov. tr/ulusal-eylem-planlari/toplumsal-cinsiyet-esitligi-ulusal-eylem-plani, Erişim Tarihi: 14.01.2017
• TÜİK,” Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları 2016”, Türkiye İstatistik Kurumu Nüfus Ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Haber Bülteni, Sayı: 24638, Ocak 2017, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri. do?id=24638 Erişim Tarihi: 01.02.2017
• TÜİK, “Eğitim İstatistikleri” www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_ id=1606, Erişim Tarihi: 08.02.2017
• TÜİK, “ İstatistiklerle Kadın, 2015” TÜİK Haber Bülteni, Sayı 21519, Mart 2016, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21519, Erişim Tarihi: 04.02.2017
• TÜİK, “İş Gücü İstatistikleri, Ekim 2016” ”, Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni, Sayı: 24623, Ocak 2017, http://www.tuik.gov.tr/ PreHaberBultenleri.do?id=24623 Erişim Tarihi: 01.02.2017
• Türkiye’de Kadın Haklarının Tarihsel Gelişimi, http://www.antalyakadinmuzesi. org/dosyalar/dosyalar/T%C3%BCrkiye’de%20Kadin%20Haklarinin%20 Tarihsel%20Geli%C5%9Fimi.pdf, Erişim Tarihi: 28.12.2016
• WORLD ECONOMIC FORUM, “Global Gender Gap Report 2016”, http:// www3.weforum.org/docs/GGGR16/WEF_Global_Gender_Gap_ Report_2016.pdf , Erişim Tarihi: 02.01.2017
• YÜKSEKÖĞRETİM KURULU, “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Tutum Belgesi”, http://www.yok.gov.tr/documents/10279/22712333/YOK_Tutum_ belgesi.pdf/ Erişim Tarihi: 17.10.2016