Yoğun Bakım Ünitesinde Yaşlı Hastalarda Uyku Sorunları ve Çözüm Önerileri

Yıl 2015, Cilt: 19 Sayı: 2, 80 - 87, 01.12.2015

Neriman Zengin

Öz

Temel yaşam gereksinimlerinden biri olan uyku; fiziksel ve ruhsal sağlığın sürdürülmesi için
gereklidir. İlerleyen yaşla birlikte vücut sistem ve fonksiyonlarındaki değişimlere paralel olarak
uyku süre ve kalitesinde de bozulmalar meydana gelir. Uyku bozukluklarının sağlık üzerine olumsuz
etkileri yoğun bakım ortamının uyku üzerine etkisi ile birleştirdiğinde, bu durum özellikle yaşlı
hastalar için önemli bir problem oluşturabilir. Bu nedenle yoğun bakım hemşireleri yaşlı kritik hastanın
bakımında uyku süre ve kalitesini etkileyen faktörleri göz önüne almalı ve uyku bozuklu-
ğuna yol açan faktörleri en aza indirmek için gerekli girişimlerde bulunmalıdır. Bu derleme
makalede kritik yaşlı hastanın YBÜ’de uyku ve uykusunu etkileyen faktörler ve hemşirelik yakla-
şımları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik, yoğun bakım, uyku, uyku bozukluğu

Sleep Problems in Elderly in Intensive Care Unit and Suggestions for Solution

Öz

Sleep, which is among basic life requirements, is essential for the maintenance of physical
and mental health. In parallel to the changes in bodily systems and functions, which occur with
increased age, impairments in sleep duration and sleep quality may develop. The combination of
negative effects of sleep disorders on health and the effect of intensive care settings on sleep may
pose a serious problem for elderly patients in particular. Therefore, intensive care nurses should
consider factors affecting sleep duration and sleep quality in the care of elderly critical patients and
should provide necessary interventions aimed at minimizing factors that lead to sleep disorders. In
this review, factors affecting sleep in elderly critical patients in Elderly Care Unit settings and relevant
nursing approaches were examined.

Anahtar Kelimeler

Intensive care, nursing, sleep, sleep disturbances

Kaynakça

• Cappuccio FP, D'Elia L, Strazzullo P, Miller MA. Quantity and quality of sleep and inci- dence of type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis. Diabetes Care 2010;33(2): 414-20.
• Spiegel K, Tasali E, Leproult R, Cauter EV. Ef- fects of poor and short sleep on glucose me- tabolism and obesity risk. Nat Rev Endocrinol 2009;5(5):253-61.
• Miller MA, Kandala NB, Kivimaki M, Kumari M, Brunner EJ, Lowe GD, et al. Gender differ- ences in the cross-sectional relationships be- tween sleep duration and markers of inflammation: Whitehall II study. Sleep 2009;32(7):857-64.
• Dengler V, Westphalen K, Koeppen M. Dis- ruption of Circadian Rhythms and Sleep in Critical Illness and its Impact on Innate Immu- nity. Curr Pharm Des 2015;21(24):3469- 76.
• Johar H, Kawan R, Emeny RT, Ladwig KH. Impaired Sleep Predicts Cognitive Decline in Old People: Findings from the Prospective KORA Age Study. Sleep 2016;39(1):217- 26.
• Bayard S. Mild cognitive impairment: could it be a sleep disorder? Geriatr Psychol Neu- ropsychiatr Vieil 2015;13(3):317-27.
• Delaney LJ, Van Haren F, Lopez V. Sleeping on a problem: the impact of sleep disturbance on intensive care patients - a clinical review. Ann Intensive Care 2015;5:3.
• Vance DE, Heaton K, Eaves Y, Fazeli PL. Sleep and cognition on everyday functioning in older adults: implications for nursing prac- tice and research. J Neurosci Nurs 2011;43 (5):261-71.
• Dines-Kalinowski CM. Nature's nurse: pro- moting sleep in the ICU. Dimens Crit Care Nurs 2002;21(1):32-4.
• Chen HI, Tang YR. Sleep loss impairs inspi- ratory muscle endurance. Am Rev Respir Dis 1989;140(4):907-9.
• Patel M, Chipman J, Carlin BW, Shade D. Sleep in the intensive care unit setting. Crit Care Nurs Q 2008;31(4):309-18.
• Micic G, Lovato N, Gradisar M, Ferguson SA, Burgess HJ, Lack LC. The etiology of delayed sleep phase disorder. Sleep Med Rev 2016;27:29-38.
• Erol Ö, Enç N. Yoğun bakım alan hastaların uyku sorunları ve hemşirelik girişimleri. Turkiye Klinikleri J Nurs 2009;1(1):24-31.
• Maher S. Sleep in the older adult. Nurs Older People 2004;16(9):30-4.
• Fontana CJ, Pittiglio LI. Sleep deprivation among critical care patients. Crit Care Nurs Q 2010;33(1):75-81.
• Tembo AC, Parker V. Factors that impact on sleep in intensive care patients. Intensive and Critical Care Nursing 2009;25(6):314-22.
• Altevogt BM, Colten HR. Sleep Disorders and Sleep Deprivation: An Unmet Public Health Problem: National Academies Press; 2006.
• Barrett K, Barman S, Boitano S, Brooks H. Ganong’un Tıbbi Fizyolojisi. Gökbel H, (çev. ed.) 23. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2011;550.
• Önal AE, Şeker Ş, Temizkan N, Kaya İ, Tez- oğlu C, Gür SÖ, et al. Yaşlılıkta uyku sorunları ve ilgili faktörler:+65 aktif yaşlanma projesi sonuçları. Türk Geriatri Dergisi 2012;15(4): 390-5.
• Gümüş A, Engin E, Özgür G. Bir huzurevinde yaşayan ve bilişsel bozukluğu olmayan yaşlıların uyku düzeni özelliklerinin incelen- mesi. Türk Geriatri Dergisi 2009;12(3):138-46.
• Merlino G, Piani A, Gigli G, Cancelli I, Rinaldi A, Baroselli A, et al. Daytime sleepiness is as- sociated with dementia and cognitive decline in older Italian adults: a population-based study. Sleep Medicine 2010;11(4):372-7.
• Fadıloğlu Ç, İlkbay Y, Yıldırım Y. Huzurevinde kalan yaşlılarda uyku kalitesi. Türk Geriatri Dergisi 2006;9(3):165-9.
• Soykök G, Yılmaz R, Şentürk Aİ, Çevik Ş, Gökçe ŞF, Yıldız ÖK, et al. Yaşlı bireylerde uyku kalitesi ve gündüz uykululuk halinin kog- nisyonla ilişkisi. Türk Geriatri Dergisi 2015;18(2):123-9.
• Gündüz E, Eskin F, Gündüz M, Bentli R, Selçuk EB, Zengin Y, et al. Türk geriatrik popülasyonda uyku kalitesi, gelir durumu ve komorbiditenin yaşam kalitesine etkisi: çok merkezli çalışma. Türk Geriatri Dergisi 2015;18(2):136-42.
• Onat Ş. Yaşlılarda uyku bozukluğunun ruh ha- line fonksiyonel aktiviteye ve yaşam kalitesine etkisi. Akademik Geriatri Dergisi 2013;5(3): 109-16.
• Vaz Fragoso CA, Gill TM. Sleep complaints in community-living older persons: a multifacto- rial geriatric syndrome. J Am Geriatr Soc 2007;55(11):1853-66.
• Edwards BA, O’Driscoll DM, Ali A, Jordan AS, Trinder J, Malhotra A, eds. Aging and sleep: physiology and pathophysiology. Seminars in respiratory and critical care medicine; 2010: NIH Public Access.
• Harrington JJ, Lee-Chiong T. Sleep and older patients. Clin Chest Med 2007;28(4):673-84, v.
• Neikrug AB, Ancoli-Israel S. Sleep disorders in the older adult-a mini-review. Gerontology 2010;56(2):181-9.
• Giusti GD, Tuteri D, Giontella M. Nursing in- teractions with intensive care unit patients af- fected by sleep deprivation: an observational study. Dimens Crit Care Nurs 2016;35(3):154- 9.
• Bihari S, McEvoy D, Matheson E, Kim S, Woodman RJ, Bersten AD. Factors affecting sleep quality of patients in intensive care unit. J Clin Sleep Med 2012;8(3):301-7.
• Drouot X, Cabello B, d'Ortho MP, Brochard L. Sleep in the intensive care unit. Sleep Med Rev 2008;12(5):391-403.
• Hu RF, Jiang XY, Chen J, Zeng Z, Chen XY, Li Y, et al. Non-pharmacological interven- tions for sleep promotion in the intensive care unit. Cochrane Database Syst Rev 2015;10: CD008808.
• McKinley S, Fien M, Elliott R, Elliott D. Sleep and psychological health during early recovery from critical illness: an observational study. J Psychosom Res 2013;75(6):539- 45.
• Elliott R, McKinley S, Cistulli P. The quality and duration of sleep in the intensive care set- ting: an integrative review. Int J Nurs Stud 2011;48(3):384-400.
• Matthews EE. Sleep disturbances and fatigue in critically ill patients. AACN Adv Crit Care 2011;22(3):204.
• Honkus VL. Sleep deprivation in critical care units. Crit Care Nurs Q 2003;26(3):179- 91.
• Elliott R, Rai T, McKinley S. Factors affecting sleep in the critically ill: An observational study. J Crit Care 2014;29(5):859-63.
• Tembo AC, Parker V, Higgins I. The experi- ence of sleep deprivation in intensive care pa- tients: findings from a larger hermeneutic phenomenological study. Intensive Crit Care Nurs 2013;29(6):310-6.
• Hardin KA. Sleep in the ICU: potential mech- anisms and clinical implications. Chest 2009;136(1):284-94.
• Tamburri LM, DiBrienza R, Zozula R, Redeker NS. Nocturnal care interactions with patients in critical care units. Am J Crit Care 2004;13(2):102-13.
• Ritmala‐Castren M, Virtanen I, Leivo S, Kaukonen KM, Leino‐Kilpi H. Sleep and nurs- ing care activities in an intensive care unit. Nurs Health Sci 2015;17(3):354-61.
• Le A, Friese RS, Hsu CH, Wynne JL, Rhee P, O'Keeffe T. Sleep disruptions and nocturnal nursing interactions in the intensive care unit. J Surg Res 2012;177(2):310-4.
• Reishtein JL. Sleep in mechanically ventilated patients. Crit Care Nurs Clin North Am 2005;17(3):251-5.
• Spiegel K, Sheridan JF, Van Cauter E. Effect of sleep deprivation on response to immu- nizaton. JAMA 2002;288(12):1471-2.
• Sülekli H, Küçük A. Yoğun Bakım Üniteleri Araştırması. Türkiye Kamu hastaneleri Birliği, İstatistik, Analiz ve Raporlama Daire Başkan- lığ. Ankara, 2015.
• Boltz M. A system-level approach to improv- ing the care of the older critical care pa- tient. AACN Adv Critl Care 2011;22(2):142- 9.
• Eliassen KM, Hopstock LA. Sleep promotion in the intensive care unit-A survey of nurses’ interventions. Intensive Crit Care Nurs 2011;27(3):138-42.