Böbrek Nakli Sonrası Bireylerde Görülen Psikososyal Sorunlar ve Hemşirelik Yaklaşımı

Yıl 2014, Cilt: 18 Sayı: 1, 22 - 28, 01.06.2014

Zeliha Yaman Mualla Yılmaz

Öz

Böbrek nakli, dünyada ve Türkiye’de böbrek yetmezliği olan hastalara uygulanan tıptaki
önemli gelişmelerden biridir. Böbrek nakli olan hasta depresyon, anksiyete, aile içi roller ve ilişkilerde
değişim, cinsel sorunlar, beden imajında değişim, diyete ve hastalığa uyum güçlüğü ve organ
reddi olasılığı gibi birçok psikososyal sorunlar yaşamaktadır. Nefroloji hemşirelerinin böbrek nakli
olan hastanın nakil sonrası dönemde oluşan psikososyal sorunları önleme, tedavi etme ve psikososyal
sorun çözümünde hastaya yardım edebilme becerilerine sahip olmalıdır. Bu nedenle nefroloji
hemşireleri bu alanda araştırmalar yapmalı, yapılan araştırmaları yakından takip etmeli,
araştırma sonuçlarını bakıma yansıtabilmeli ve bütüncül bakım vermelidir. Bu yazıda böbrek nakli
sonrasında bireylerde görülen psikososyal sorunlara ilişkin literatür gözden geçirilmekte ve konuyla
ilgili güncel bilgiler sunulmaktadır. Yapılan bu derlemede hemşirelerin böbrek nakli sonrasında
bireylerde görülebilecek sorunların farkına varabilmeleri ve böbrek nakli olan bireye bakım
vermede hastanın gereksinimlerini doğru tanımlayabilmeleri amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Böbrek nakli, psikososyal sorunlar, hemşirelik

Psychosocial Problems in Kidney Transplanted Individuals and Nursing Approaches

Öz

Kidney trasplantation, which is applied to the patients having renal insufficiency both
in Turkey and in the world, is one of the most important advances in medicine. Kidney transplant
patient lexperiences many psychosocial problems during this period such as depression, anxiety,
changes in roles and relationships within the family, changes in the body, adaptation difficulty to
disease and diet, possibility of organ rejection and so on. Nephrology nurses should have skills of
helping patient in psychosocial problem solving as well as avoidance and treating of psychosocial
problems which arise posttransplantation term in patients with renal transplantation. Therefore,
nephrology nurses should reserach in this area, follow closely the conducted researches, be able to
reflect the results of researches to health careand provide holistic care. This paper reviews the literature
related to psychosocial problems arise in patients after kidney transplantation and presents
up-to-date information. The aim of this study is to have nurses noticed the problems seen in individuals
following the kidney transplantation and to help nurses to describe the necessities of kidney
transplanted patients during healt care.

Anahtar Kelimeler

Kidney transplantation, psychosocial problems, nursing

Kaynakça

• Akdemir N, Birol L. İç Hastalıkları ve Hemşire- lik Bakımı, Genişletilmiş 2.Baskı, Sistem Ofset, Ankara. 2004. p. 194-199.
• Leo RJ, Smith BA, Morı DL. Guidelines For Conducting A Psychiatric Evaluation of The Unrelated Kidney Donor. Psychosomatics. 2003; 44(6): 452-460.
• Szeifert L, Molnar MZ, Ambrus C, Koczy AB, Kovacs AZ, Vamos EP, Keszei A, Mucsi I, Novak M. Symptoms of Depression in Kidney Transplant Recipients: A Cross-Sectional Study. American Journal of Kidney Diseases. 2010; 55(1): 132-140.
• Özçürümez G, Tanrıverdi N, Zileli L. Böbrek Transplantasyonu ve Psikiyatri. Klinik Psikiy- atri. 2003; 6(4): 225-234.
• Perdeci Z, Ate MA, Algül A. Transplantasyon ve Psikiyatri. Nobel Medıcus. 2012; 8(1): 16- 23.
• Özdemir Ü, Taşcı S. Kronik Hastalıklarda Psikososyal Sorunlar ve Bakım. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2013; 1(1): 57-68.
• Virzì A, Signorelli M.S, Veroux M, Giammar- resi G, Maugeri S, Nicoletti A, Veroux P. De- pression and Quality of Life in Living Related Renal Transplantation. Transplantation Pro- ceedings. 2007; 39: 1791–1793.
• Muehrer RJ, Becker BN. Life After Transplan- tation: New Transitions İn Quality Of Life and Psychological Distress. Seminars İn Dialysis. 2005; 18(2): 124–131.
• Curcani M, Tan M. The Factors Affecting The Quality of Life of Patients Who Have Under- gone Kidney Transplants. Pak J Med Sci. 2011; 27(5):1092-1097.
• Arapaslan B, Soykan A, Soykan C, Kumbasar H. Cross-Sectional Assessment of Psychiatric Disorders in Renal Transplantation Patients in Turkey: A Preliminary Study Transplantation Proceedings. 2004; 36(5): 1419–1421.
• Amerena P, Wallace P. Psychological Experiences of Renal Transplant Patients: A Qualitative Analysis. Counselling and Psy- chotherapy Research. 2009; 9(4): 273- 279.
• Karacan Y, Kapucu SS. Periferik Kök Hücre Naklinde Hastalarda Görülen Anksiyete ve Depresyon. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bil- imleri Dergisi. 2010; 13(1):77-82.
• Cürcani M, Tan M. Böbrek Transplantasyonu Yapılmış Hastaların Anksiyete ve Depresyon Düzeylerinin İncelenmesi. Nefroloji Hemşire- liği Dergisi. 2013; 102-110.
• Trzcinska M, Włodarczyk Z. Psychological Aspects of Kidney Transplantation. İn.: Ortiz J, editors. After The Kidney Transplant - The Patients And Their Allograft. Intech. 2011. p.171-180.
• Onur E. Kalp-Akciğer Transplantasyonu Has- tasında Psikiyatrik Sorunlar. Türkiye Klinikleri. 2007; 3(12): 103-108.
• Gregorio PS, Jiménez FE, Rodríguez AM, Bernal JB, Bravo G. Evolution of Anxious- Depressive Symptomatology in Liver and Kid- ney Transplant Recipients: Hospitalization and 12-Month Post-Transplantation Phases. Transplantation Proceedings. 2013; 45: 3656- 3658.
• Gregorio PS, Rodríguez AM, Domínguez RD, Bernal JP. The Influence of Posttransplant Anxiety on The Long-Term Health of Patients. Transplantation Proceedings. 2006; 38: 2406– 2408.
• Pazar B, Yava A, Genç H. Eşler Arası Renal Transplantasyonda Hemşirelik Bakımı: Olgu Sunumu. Gülhane Tıp Dergisi. 2013; 55(1): 150-155.
• Buldukoglu K, Kulakac O, Kececioglu N, Alkan S, Yılmaz M, Yücetin L. Recipients’ Percep- tions Of Their Transplanted Kidneys. Trans- plantation. 2005; 80(4): 471-476.
• Üstündağ H, Gül A, Zengin N, Aydın M. Böbrek Nakli Yapılan Hastalarda Yaşam Kalitesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2007; 2(6): 117-125.
• Birol L. Hemşirelik Süreci- Hemşirelik Bakımında Sistematik Yaklaşım. 9. Baskı, Etki Matbaası. İzmir. 2009. p. 453,493.
• Engin E. Anksiyete Bozuklukları. Çam O. Engin E, editors. Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Bakım Sanatı. 1. Baskı. İstanbul Medikal Yayıncılık. İstanbul. 2014. p. 293-295.
• Townsend MC. Nursing Diagnoses in Psychi- atric Nursing Care Plans and Psychotropic Medications. Seven Edition F.A. Davis Com- pany 2008. p.150.
• Fortinash KM. Psychiatric Nursing Care Plans. Fifth Edition. Mosby Elsevier. America. 2007. p. 42.
• Akman B, Özdemir FN, Sezer S, Miçozka- dioğlu H, Haberal MA. Depression Levels Be- fore and After Renal Transplantation. Transplantation Proceedings. 2004; 36(1): 111-113.
• Pascazio L, Nardone IB, Clarici A, Enzmann G, Grignetti M, Panzetta GO, Vecchiet C. Anx- iety, Depression And Emotional Profile İn Renal Transplant Recipients and Healthy Sub- jects: A Comparative Study. Transplantation Proceedings. 2010; 42: 3586–3590.
• Erdil F, Özhan Elbaş N. Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği. 4.Baskı. Adoğdu Ofset. Ankara. 2001. p. 429.
• Noohi S, Khaghani Zadeh M, Javadipour M, Assari S, Najafi M, Ebrahiminia M, Pour- farziani V. Anxiety And Depression are Corre- lated With Higher Morbidity After Kidney Transplantation. Transplantation Proceedings. 2007; 39(4): 1074-1078.
• Ertekin Pınar Ş, Tel H. Depresyon Tanılı Birey ve Hemşirelik Yaklaşımı. Psikiyatri Hemşire- liği Dergisi. 2012; 3(2):86-91.
• Sağduyu A, Şentürk V, Sezer S, Emiroğlu R, Özel S. Hemodiyalize Giren ve Böbrek Nakli Yapılan Hastalarda Ruhsal Sorunlar, Yaşam Kalitesi ve Tedaviye Uyum. Türk Psikiyatri Dergisi. 2006; 17(1): 22-31.
• Şahin AF, Cihan A, Akgül K, Demir Ö, Gürkan A, Çelik A, Ertan C, Esen A A. Erkek Hasta- larda Böbrek Nakli Sonrası Cinsel İşlevler. Türk Üroloji Dergisi. 2009; 35(1):23-27.
• Özşaker E. Organ Transplantasyonu ve Yaşam Kalitesi. Cerrahi Bakım ve Yaşam Kalitesi Sempozyumu Kitabı. 2012. p.39-51.
• Çavdar İ. Sayın Y. Meme Kanserinde Örnek Bakım Planı. Akyolcu N, Aksoy G, Kanan N. Cerrahi Hemşireliği Uygulama Rehberi, 1. Baskı. İstanbul: İstanbul Tıp Kitapevi. 2011. p.172.
• Polat A. Düzce İlindeki Hemodiyaliz Hasta- larının Beden İmajı ve Benlik Saygısı Düzey- lerinin Belirlenmesi, (Bilim Uzmanlığı Tezi), Düzce: Abant İzzet Baysal Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2007.
• Burke A. Could Anxiety, Hopelessness and Health Locus of Control Contribute to The Out- come of A Kidney Transplant? South African Journal of Psychology. 2008; 38(3); 527-540.
• Kocaman N. Genel Hastane Uygulamasında Psikososyal Bakım ve Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Hemşireliği. C.Ü. Hemşirelik Yük- sekokulu Dergisi. 2005; 9(1) :49-54.
• Kaya Akı M, Demir Dikmen Y. Hemodiyaliz Hastalarına Primer Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri ve Yaşam Kaliteleri Üzerine Bir Gözden Geçirme. Düzce Üniver- sitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2012; 2 (3): 24-28.
• Cürcani M, Tan. M Böbrek Transplantasyonu Yapılmış Hastaların Tedavi ve Bakımlarına İl- işkin Bilgi Durumları Nefroloji Hemşireliği Der- gisi. 2013; 91-101.