YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE SEDASYON-AJİTASYON VE AĞRI DEĞERLENDİRMESİNDE KULLANILAN İKİ ÖLÇÜM ARACININ TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 2, 50 - 65, 31.12.2018

Fatma Sılay , Asiye Akyol

Öz

Amaç: Bu araştırma, yoğun bakım
ünitelerinde sedasyon ve ajitasyonu değerlendirmede sık kullanılan Richmond
Ajitasyon Sedasyon Skalası, ağrıyı değerlendirmede kullanılan Yüz, Bacaklar,
Hareket, Ağlama, Avutabilme Davranışsal Skalası Türkçe’ye uyarlanarak Türk
toplumu için geçerlik ve güvenirliğini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Metot:
Araştırma iki devlet hastanesinin Anestezi ve Reaminasyon Yoğun Bakım Ünitesi
ile Nöroloji Yoğun Bakım Ünitesinde ve Genel Yoğun Bakım Ünitesinde Nisan
2014-Haziran 2015 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın
örneklemini, toplam 150 hasta oluşturmuştur. 
Araştırmanın verilerinin toplanmasında, sosyodemografik özellikler anket
formu, RASS, Amerikan Yoğun Bakım Hemşireler Birliğinin Sedasyon Değerlendirme
Ölçeği, Glaskow Koma Skalası, FLACC, Görsel Analog Skalası, Yüz İfadesi Skalası,
APACHE-II kullanılmıştır. RASS ve FLACC Skalarının Türkçe’ye uyarlanmasında;
geçerlik çalışmasında dil, kapsam, yapı geçerliliği yöntemleri, güvenirlik
çalışmasında ise; iç tutarlılık yöntemleri kullanılmıştır. Bulgular:
Araştırmada RASS için gözlemciler arasındaki uyumun birinci gün yüksek derecede
ve önemli olduğunu (r=,649, p<0,005), ikinci ve üçüncü gün ise mükemmel
düzeyde ve önemli olduğunu (sırasıyla: r=,949, p<0,001; r=1,000, p<0,001)
göstermektedir. Araştırmada FLACC için üç günlük toplam ortalama puan
gözlemciler arası uyum korelasyon katsayısı toplam ortalama değerleri; yüz
maddesinde mükemmel düzeyde ve önemli (r=,977, p<0.001), bacaklar maddesinde
yüksek düzeyde ve önemli (r=,616, p<0,005), hareket maddesinde mükemmel
düzeyde ve önemli (r=1,000, p<0,001), ağlama maddesinde yüksek düzeyde ve
önemli (r=,780, p<0,005), avutabilme maddesinde mükemmel düzeyde ve önemli
(r=1,000,p<0.001) olduğunu göstermektedir. Sonuç: RASS ve FLACC skalaları
erişkin yoğun bakım hastalarında sedasyon kalitesini ve derinliğini ölçmede ve
ağrı değerlendirmesinde geçerliği ve güvenirliği yüksek değerlendirme
araçlarıdır.

Anahtar Kelimeler

Ağrı, Mekanik Ventilasyon, Sedasyon, Yoğun Bakım

Kaynakça

• 1. Aydın N, Bayram Ünlü N. Yoğun bakım ünitesinde bispectral indeks monitörizasyonu ile klinik sedasyon skorları arasındaki korelasyonun değerlendirilmesi. [Uzmanlık Tezi], İstanbul: Sağlık Bakanlığı Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Kliniği; 2008.
• 2. Sungurtekin H. Yoğun bakımda analjezi. Yoğun Bakım Derneği Dergisi 2006; 4 1:58-64.
• 3. Shrutı BP, Kress JP. Sedatıon and analgesia in the mechanıcally ventilated patient. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine 2012;185: 486-497.
• 4. Aydın Tel H, Çelik P. Yoğun bakım ünitesinde hemşire kontrollü sedasyon protokollerinin kullanımı. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi 2017;21 2:50-54.
• 5. Sarsılmaz H, Akyol A. Yoğun bakım hemşireliği durum indeksi Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirliği. Yoğun Bakım Dergisi 2012;10 4:190-201.
• 6. Sessler CN, Gosnell MS, Grap MJ, Brophy GM, O’Neal PV, Keane KA. et al. The richmond agitation–sedation scale validity and reliability in adult ıntensive care unit patients. Am J Respir Crit Care Med 2002; 166:1338-1344.
• 7. Ely WE, Truman B, Shintani A, Thomason WWJ, Wheeler PA, Gordon S. et al. Monitoring sedation status over time in ICU patients reliability and validity of the RİCHMOND AGİTATİON-SEDATİON SCALE (RASS). The Journal of The American Medical Associatıon 2003;June 11, 289, 22: 2983-2991.
• 8. Akın KE. Mekanik ventilasyon desteğinde olan hastalarda refleksolojinin sedasyon düzeyi ve yaşamsal belirtiler üzerine etkisi. [Doktora Tezi], İzmir, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2011.
• 9. Sarıcaoğlu F. Akıncıl SB. Dal D. Aypar Ü. Yoğun bakım hastalarında analjezi ve sedasyon. Derleme. Hacettepe Tıp Dergisi 2005;36:86-90.
• 10. Voepel Lewis T, Zanottı J, Dammeyer JA, Merkel S. Reliability and validity of the face, legs, activity, cry, consolability behavioral tool in assessing acute pain in critically ill patients. Am J Crit Care. 2010;19 1:55-61.
• 11. Yaşayacak A, Eker F. Kalp damar cerrahisi yoğun bakım ünitesinde yatan hastalarda deliryum ve risk faktörlerinin belirlenmesi. Türk Göğüs Kalp Damar Cerrahisi Dergisi 2012; 20,2:265-274.
• 12. Karayurt Ö, Akyol Ö. Yoğun bakım hastalarında ağrı değerlendirmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008;11: 4.
• 13. Güzeldemir ME. Ağrı değerlendirme yöntemleri. Sendrom Haziran 1995; 11-21.
• 14. Şenoğlu N, Köse I, Zincircioğlu Ç, Erbay HR. Yoğun bakımla hızlı kucaklaşma (fast hugs). Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi 2014; 12: 72-81.
• 15. Evyapan AD. Bilinç bozukluğunun nörolojik nedenlerine yaklaşım. Ege Tıp Dergisi / Ege Journal of Medicine 2012:51; Ek Sayı / Supplement 17-29.
• 16. Karadıllı H, AD A. Yoğun bakım ünitelerinde hemşirelik aktiviteleri puanlama formu’nun türkçe geçerlik ve güvenilirliği. [Yüksek Lisans Tezi] İzmir; Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2016. IV. Hemşirelikte Güncel Yaklaşımlar ve Sorunlar Kongresi, 16-18 Kasım 2016, İzmir. 17. Akbay A. Visual analog skala (VAS) değerlendirmesi. türk nöroşirürji derneği - spinal ve periferik sinir cerrahisi grubu. Erişim Adresi: www.spinetr.com/Uploads/files/skor/VizuelAnalogSkala.pdf‎. Erişim Tarihi:-28.11.2013.
• 18. Erefe İ. Hemşirelikte araştırma ilke süreç ve yöntemleri. 3. Baskı. 2004.
• 19. Aktürk Z, Acemoğlu H. Tıbbi araştırmalarda güvenilirlik ve geçerlilik. Dicle Tıp Derg / Dicle Med J 2011; 39, 2: 316-319.
• 20. Yönt GH. İnmeye özgü yaşam kalitesi ölçeğinin Türk toplumu için geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi. [Doktora Tezi], İzmir; Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2009.
• 21. Karadaş C. Yoğun bakımda yatan 65 yaş ve üstü bireylerde eklem açıklığı hareketlerinin deliryumu önlemedeki etkisi. [Yüksek Lisans Tezi], Ankara; Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2015.
• 22. Adsay E. Yoğun bakım ünitesinden taburcu olan hastaların yoğun bakım deneyimlerinin değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans Tezi], Manisa; Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2015. Erişim Adresi: http://docplayer.biz.tr/4567725-Yogun-bakim-unitesinden-taburcu-olan-hastalarin-yogun-bakim-deneyimlerinin-degerlendirilmesi.htm Erişim Tarihi: 14.04.2016.
• 23. Hepkarşı A. Ramsay ve rıchmond sedasyon skalaları kullanımında hemşire ve doktor arasındaki uyumunun karşılaştırılması. [Uzmanlık Tezi], İzmir; Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Anestezi ve Reanimasyon Anabilim Dalı; 2013.
• 24. Arkan H. Mekanik ventilasyon esnasında solunum mekaniklerinin sedasyon düzeyine etkilerinin bispektral indeks (BIS) ve sedasyon skorları ile araştırılması. [Uzmanlık Tezi], İstanbul; İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilimdalı; 2011.
• 25. Junior APN, Neto RCP, Barcelos de Figueiredo W, Park M. Validity, Reliability and applicability of portuguese versions of sedation- agitation scales among critically ill patients. Sao Paulo Med J. 2008;126 4:215-9. 26. Erden S. Yoğun bakımda ağrı yönetiminde hemşirenin anahtar rolleri. Van Tıp Dergisi 2015;22 4: 332-336.
• 27. Uyar M. Mekanik ventilasyonda sedasyon. Yoğun Bakım Derneği Dergisi 2006;4 1:65-70. 28. Aktaş YY, Karabulut N. Mekanik ventilasyonlu hastada ağrı değerlendirmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;3 4. 1132-1146.