REKLAMA HUKUKİ AÇIDAN BİR BAKIŞ

Year 2020, Issue: 2, 599 - 632, 29.07.2020

Burcu Bahar Çataloğlu

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.614957

Cited By: 2

Abstract

Reklam, Amerikan Pazarlama Birliği tarafından belirli bir kişi, şirket ya da organizasyon tarafından kitle iletişim araçlarına ücreti ödenmiş yahut bağışlanmış bir zaman veya yere yerleştirilen duyuru ya da ikna edici mesaj olarak tanımlanmaktadır.
Tüketici açısından reklam, kendilerine ürün ve markalar hakkında bilgileri sunma, zamandan tasarruf etmelerini sağlama, üretici ve tüketici arasında diyalog kurma bakımından önem taşır. Yoğun rekabet ortamında var olmaya çalışan işletmeler açısından ise reklam, rakiplerine göre öne geçme, pazar payını büyütme yahut mevcut payı koruma gibi amaçlara hizmet eder. Reklam, son olarak genel ekonomi açısından da oldukça önemlidir. Reklam yoluyla talep yaratılmakta ya da arttırılmakta, bu sayede istihdam, üretim, çeşitlilik ve kalitenin de atışı sağlanmaktadır.
İnsanlar arasında alışverişin başlamasıyla ortaya çıkan reklam düşüncesi, öncelikle sesli reklam olarak başlamış, matbaanın icadından sonra basılı reklamlar görülmeye başlamıştır. Nihayet, giderek gelişen teknoloji ve buna bağlı olarak değişen kitle iletişim araçları yoluyla; günümüzde akla gelebilecek her mecrada reklamcılık faaliyetleri yapılmaktadır.
Hukuk düzeni, hem reklamı yapan-yaptıran tarafın, hem de reklama maruz kalan tarafın hak ve özgürlüklerini güvence altına almak için birtakım düzenlemeler getirmiştir. Reklamların genel kitleyi yönlendirmesinin önemine binaen, olumsuzların önemine geçebilmek adına denetime tabi tutulmaları bir gereklilik olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu bağlamda gerek ulusal, gerekse uluslararası düzenlemelerde reklama ilişkin temel esaslar belirlenmiştir. Bu düzenlemelerin amacı hem tüketiciyi korumak, hem de haksız rekabetin önüne geçmektir. Bu çerçevede ülkemizde çeşitli kuruluşlar reklamların denetimini gerçekleştirmekte ve kimi yaptırımlar uygulamaktadır.
İşbu çalışma kapsamında reklam kavramı ve tarihi gelişimine değinildikten sonra, reklamlar hukuki açıdan incelenecek ve denetime ilişkin ülkemizde yer alan kuruluşlar tanıtılarak kimi örnek kararlara yer verilecektir.

Keywords

Reklam, haksız rekabet, tüketicinin korunması, reklam yasakları

AN OVERVIEW OF ADVERTISEMENT FROM A LEGAL PERSPECTIVE

Abstract

Advertisement defined as “Any announcement or persuasive message placed in the mass media in paid or donated time or space by an identified individual, company, or organization.” by American Marketing Association. From the standpoint of consumer, advertising is important in terms of providing information about products and brands, enabling them to save time, and establishing dialogue between producers and consumers. In terms of businesses trying to exist in a highly competitive environment, advertising serves the purposes of moving ahead of competitors, increasing market share, or protecting existing share. Finally, advertising is also very important in terms of general economy. Demand is created or increased through advertising, by this way employment, production, diversity and quality are provided.
The advertising idea that emerged as a result of shopping among people started as audio advertising first, and after the invention of printing press, printed advertisements started to appear. Finally, by means of increasingly developing technology and corresponding mass media; advertising activities are being carried out at every possible way today.
The legal order has brought some regulations in place to ensure the rights and freedoms of both the advertiser and the consumer. It is a necessity to be subjected to control in order to be able to prevent the negative effects, with the importance of general audience guidance of the advertisements.
In this context, basic principles of advertising, both national and international, have been set. The aim of these regulations is to protect both the consumer and fair competition. In this framework, various organizations in our country perform advertising control and apply certain sanctions.
In this study, after the concept of advertising and its historical development are mentioned, the advertisements will be examined from a legal point of view, the institutions in our country will be introduced, and some sample decisions will be summarized.

Keywords

advertising, unfair competition, consumer protection, advertising prohibitions

References

• Aslan, Adem (2012) “Türk ve Avrupa Birliği Hukukunda Karşılaştırmalı Reklamlar” (Doktora), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bozbel, Savaş (2006) Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukukunda Karşılaştırmalı Reklam Hukuku, 1. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Ceylan, Ebru (2003) “Türk ve İsviçre Hukuklarında Karşılaştırmalı ve Tuzak Reklamlar”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S: 2, s. 193-215.
• Ceylan, Levent / Baruönü Latif, Özge / Örs, Müge (2018) “Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği'nin 'Çocuklara Yönelik Reklamlar’' Başlıklı Maddesine Aykırılıktan Ceza Almış Reklamların Tüketicideki Algısı”, Selçuk İletişim Dergisi, C: 11 S: 2, s. 374-396.
• Çakır, Hamza (1996) “Türkiye’de Reklamın Tarihçesi”; İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı: 3, s. 251-260.
• Demirci, Aysel (2015) “Medya Ekonomisinde Reklam: Çocuk Kanalları Örneği” (Yüksek Lisans), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Elden, Müge / Ulukök, Özkan (2006) “Çocuklara Yönelik Reklamlarda Denetim ve Etik”, Küresel İletişim Dergisi, S. 2, s. 1-23.
• Göle, Celal (1985) “Türk Hukukunda Reklamların Ön-Denetimi Sorunu”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C: 40, S: 1, s. 255-268.
• Güdücü, Arat (2016) “Reklamların ve Video Tanıtımlarının Gelişimi” (Yüksek Lisans), İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güner, Mine (2016) “Karşılaştırmalı Reklamlarda Rakip Markaların Kullanılmasına İzin Veren Düzenleme 31 Aralık 2016 Tarihi İtibariyle Yürürlüğe Giriyor”; Fikri Gündem, Sayı: 12, s. 6-7.
• Karpat Aktuğlu, Işıl (2006) “Tüketicinin Bilgilendirilmesi Sürecinde Reklam Etiği”; Küresel İletişim Dergisi, Sayı: 2, s. 1-20.
• Özel, Çağlar (2016) Tüketicinin Korunması Hukuku, 3. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Şahinci, Dilek (2010) “İnternet Üzerinden Satış Reklamlarının Reklam Verenler Yönünden Aldatıcı Reklam Hükümleri Açısından İncelenmesi” (Yüksek Lisans), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tatari, Ece (2019) “Karşılaştırmalı Reklam Yoluyla Haksız Rekabet” (Yüksek Lisans), Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Toros, Seçil (2018) “Türkiye’de Aldatıcı Reklamların Denetlenmesi”, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, S. 29, s. 353-367.
• Uluğ, Ali Sedat (2015) “AB ve Türk Hukukunda Reklam Uygulama Esasları Bakış Açısıyla Tüketicilerin Reklama Karşı Tutumu ve Satın Alma Davranışı Arasındaki İlişki” (Doktora), Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ürey, Yelda (2010) “Türk Hukukunda Karşılaştırmalı Reklamlar” (Yüksek Lisans), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, Sevil (2013) Medya ve Hukuk, 3. Baskı, Ankara, Nobel.
• <http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5 86a90aaeabe17.79220451> s.e.t. 02.01.2017.
• <https://www.ama.org/resources/Pages/Dictionary.aspx> s.e.t. 02.01.2017.
• <http://rd.org.tr/doc/icc-1.pdf> s.e.t. 02.01.2017.
• <https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc077/kanuntbmmc077/kanuntbmmc07703915.pdf> s.e.t. 02.01.2017.
• <https://www.rtuk.gov.tr/ust-kurul-kararlari/6112-sayili-kanunun-9uncu-maddesinin-altinci-fikrasinin-c-bendinin-ihlali-nedeniyle-idari-para-cezasi-karadeniz-turk-mmc-yayincilik-a-s/22347> s.e.t. 02.01.2017.
• <https://www.rtuk.gov.tr/ust-kurul-kararlari/6112-sayili-kanunun-9uncu-maddesinin-birinci-fikrasinin-ihlali-nedeniyle-idari-para-cezasi-ve-9uncu/22365> s.e.t. 02.01.2017.
• <https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/treaty/132/signatures?_auth=UCaVih7f> s.et.10.01.2017.
• <http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31984L0450:EN: HTML> s.e.t. 10.01.2017.
• <http://www.rok.org.tr/> s.e.t. 11.01.2017. <http://www.rok.org.tr/tr/Page/Index/12/Basvuru-Sekli-ve-Kosullari> s.e.t. 11.01.2017.
• <http://www.rok.org.tr/tr/Page/Index/13/Yayin-Oncesi-Danisma> s.e.t. 11.01.2017.
• <https://www.bik.gov.tr/8-bakanlik-birlestirildi-2-bakanligin-ismi-degisti/> s.e.t. 02.07.2019.
• <http://tuketici.gtb.gov.tr/reklam-kurulu/reklam-kurulu-kararlari> s.e.t. 02.07.2019.
• <https://www.rtuk.gov.tr/ust-kurul-kararlari/6112-sayili-kanunun-8inci-maddesinin-dorduncu-fikrasinin-bir-yil-icinde-ikinci-kez-tekraren-ihlali/27111> s.e.t. 02.07.2019.